Lankide:Maddima22/Proba orria

Paralinpiar Jokoak, Ludwig Guttmannek 1960an sortutako nazioarteko lehiaketa dira, era guztietako desgaitasun fisikoak, burukoak edo zentzumenezkoak dituzten atletentzat, hala nola, anputazioak, itsutasuna, garuneko paralisia eta adimeneko desgaitasunak. Izenak πρα aurrizki grekoa du, Olinpiar Jokoak hurbiltasuna edo antzekotasuna adierazteko, baina, bere garaian, paralisia edo paraplegia duten parte-hartzaileen izenak, desgaitasunek, eman zion izena.

Paralinpiar jokoen sinboloa

Ekitaldi hau desgaitasunen bat duten pertsonei bideratua bada ere, parte-hartzaile horiek joko olinpiko tradizionaletan parte har dezakete, diziplinan sailkatzeko behar diren gutxieneko helburuak lortzen badituzte. Udako Joko Paralinpikoak eta Neguko Joko Paralinpikoak daude. 1988ko Seulgo Udako Jokoak egin zirenetik egiten dira (Hego Korea). Joko Olinpikoen ondoren egiten dira. Joko Paralinpikoetako errektorerik gorena Nazioarteko Batzorde Paralinpikoa (CPI) da.

Pralinpiar Jokoak 1948an hasi ziren Bigarren Mundu Gerrako beteranoekin, eta XX. mendearen amaierako kirol-ekitaldi handienetako bat izatera iritsi ziren. Jokoek atleta olinpikoekiko berdintasunezko tratua sustatzen dute.

Paralinpiar Jokoak Joko Olinpikoekin batera antolatzen dira. COIk beste bi ekitaldi handi ere ezagutzen ditu: Olinpiada Bereziak (Special Olympicsek antolatuak) eta entzumen-urritasunen bat duten pertsonentzat.

Desgaituen bandera

Desgaitasun ugari daudenez, Paralinpiar Jokoek kategoria ugari dituzte. Ezgaitasun bakoitza hamar kategoriatan banatzen da. Kategoriak hauek dira: muskulu-potentziaren ezgaitasuna, mugimendu pasiboaren maila, kide baten edo batzuen urritasuna, garaiera laburra, hipertonia, ataxia, atetosia, ikusmen-ezgaitasuna eta adimen-ezgaitasuna.

Historia

Aurrekariak

Desgaitasunak zituzten atletak Joko Olinpikoetan lehian aritu ziren lehen aldiz, Joko Paralinpikoak iritsi aurretik. George Eyser gimnasta germaniar-estatubatuarra izan zen lehen atleta, hankan protesi bat 1904an. Karoly Takacs hungariarra 1948 eta 1952ko Joko Olinpikoetan aritu zen tiro-ekitaldietan. Eskuineko besoa moztuta, ezkerreko besoarekin egiten zuen tiro. Lis Hartel atleta daniarrak ere parte hartu zuen ezgaitasunarekin. Polio arrastoak zituen, eta doma klasikoan zilarrezko domina irabazi zuen.

Desgaitasuna duten pertsonentzat antolatutako lehen atletismo-ekitaldia 1948ko Udako Joko Olinpikoen inaugurazio-ekitaldian izan zen, Londresen (Erresuma Batua). Stoke Mandeville ospitaleko Ludwig Guttmann sendagile alemanak (1939) Bigarren Mundu Gerrako beteranoentzako lehen kirol-lehiaketa antolatu zuen, hezur-muineko lesioa zuten gaixoentzako, eta Akademiko Errefuxiatuentzako Laguntza Kontseiluko kideek Alemania Nazitik ihes egiten lagundu zioten. Guttmann doktorearen helburua desgaitasunak dituzten pertsonentzako goi-mailako lehiaketa bat sortzea zen, Joko Olinpikoen parekoa. Gurpil-aulkiko lehen nazioarteko jokoak (1948) 1948ko Joko Olinpikoekin bat egiteko prestatu ziren. Jokoak Londresek berritik hartu zituen 1952an, Herbehereetako beteranoek britainiarren ondoan parte hartu zuten, eta mota horretako nazioarteko lehen ekitaldia izan zen. Lehen gaitasun horiek, Stoke Mandevilleko Jokoak izenez ere ezagutzen direnak, Joko Paralinpikoen aitzindari gisa deskribatu dira.

Momentu garrantzitsuak

Une garrantzitsuak izan ziren mugimendu paralinpikoan. Lehen Joko Paralinpiko ofizialak, Erromakoak 1960koak, ez ziren gerrako beteranoei bakarrik zuzendutakoak izan. 23 herrialdetako 400 atleta elkartu ziren joko horietan. 1960tik aurrera, Joko Olinpikoak Joko Olinpikoen urte berean egiten dira. Hasieran, gurpil-aulkian zeuden atletentzat bakarrik antolatzen ziren jokoak; 1976an, berriz, bestelako desgaitasunak zituzten atletentzat. 1976ko Jokoetan desgaitasunen sailkapenak sartu zirenean, atleta kopuruak gora egin zuten, eta 40 herrialdetako 1.600 parte-hartzaile izatera iritsi ziren. 1988ko Jokoetan, Seulen, Hego Korean, beste une garrantzitsu bat izan zen Mugimendu Paralinpikoarentzat; izan ere, lehen aldiz hartu zuten parte Udako Joko Olinpikoen ondoren, hiri berean eta instalazio berak erabiliz. Horrek aurrekari bat ezarri zuen 1992, 1996 eta 2000ko Jokoetarako. 2001ean, Nazioarteko Batzorde Paralinpikoak (CPI) eta Nazioarteko Batzorde Olinpikoak (COI) hitzarmen bat sinatu zuten Neguko Joko Paralinpikoetan instalazio berak erabiltzeko. Etorkizun ez oso urrunean, Joko Olinpiko eta Paralinpikoak aldi berean egitea espero da, benetako integrazioa lortzeko.

Neguko Joko Paralinpikoak

Neguko Joko Paralinpikoak Örnsköldsviken egin ziren, Suedian. Joko horietan, hainbat desgaitasun eta kategoria zituzten atletak lehiatu ziren. Neguko Jokoak Neguko Joko Olinpikoak egin eta lau urtera eta udakoak baino bi urte geroago ospatzen dira. Tradizio hori 1992ko Jokoekin hasi zen Albertvillen (Frantzian).

Nazioarteko erakunde paralinpikoa

Aitzindariak

Aniztasun funtzionala dutenentzat kirola sustatzen zuen lehen erakundea Desgaituentzako Nazioarteko Kirol Erakundea izan zen, 1964an sortua. Erakunde horretako kideek desgaituentzat kirola gobernatuko zuen erakunde bat sortu nahi zuten, eta COIk Joko Olinpikoekin egiten zuen. Batzorde hori Desgaituentzako Kirolaren Nazioarteko Koordinazio Batzorde (CIC) bihurtu zen, eta 1982an ezarri zen. Nazioarteko Batzorde Olinpikoan (COI), desgaitasuna duten atletek dituzten eskubideen alde egiteko eskatu zioten CICi. CIC eta COIren arteko arrakasta eta lankidetzaren ondoren, emaitza Seulen 1988ko Udako Paralinpikoak izan ziren. CIC zabaldu egin behar izan zen, eta kirol egokituko programak dituzten nazio guztietako ordezkariak sartu. Halaber, batzorde horretako gobernu-taldean atletak ere sartu ziren, hartzen diren erabakietan zuzenean parte hartzeko. Entitate horri Nazioarteko Batzorde Paralinpiko (CPI) deitu zioten.

1989tik aurrera

Mugimendu Paralinpikoa gobernatzen duen erakundea da CPI. 176 Batzorde Paralinpiko Nazional (CPN) eta desgaituentzako lau kirol-federazio biltzen ditu. CPIko lehendakaria Andrew Parsons brasildarra da. CPIko lehendakari gisa, Parsons Nazioarteko Batzorde Olinpikoko kide ere bada. CPIko bulego nagusiak Bonnen (Alemanian) daude. CPI da udako eta neguko Joko Paralinpikoak antolatzeko arduraduna. Bederatzi kiroletarako Nazioarteko Federazio gisa ere funtzionatzen du (atletismoa, igeriketa, tiroa, potentzia-pisuak, eski alpinoa, biatloia, zeharbideko eskia, izotz-hockeya eserita eta kirol-dantza), kirol horiek guztiek beren bertsio Paralinpikoak dituzte. Horretarako, CPIk Munduko Txapelketak eta nazioarteko beste lehiaketa batzuk gainbegiratu eta koordinatu behar ditu bederatzi kirol horietako bakoitzerako. Batzorde Paralinpiko Nazionalez gain, nazioarteko kirol-federazioetako kideak ere badira. Federazio horiek Kirol Paralinpiko baten ordezkari gisa onartzen ditu CPIk. Federazio horien erantzukizunek barne hartzen dituzte jurisdikzio teknikoa eta Joko Paralinpikoetako lehiaketetan gidatzea.

CPIk lankidetza-harremana du Nazioarteko Batzorde Olinpikoarekin (COI). KPIren ordezkariak COIko kideak ere badira eta COIren batzorde eta bileretan parte hartzen dute. Nahiz eta bi entitate desberdinek joko bereizi eta desberdinak izan, harreman estua dago bien artean.

Sinboloak

Joko Paralinpikoen bandera CPIren logotipoarekin bat dator, eta hainbat aldaketa izan ditu. Hiru kolore ditu: gorria, urdina eta berdea; bandera nazionaletan gehien erabiltzen diren hiru koloreak.

1994-2004 bitarteko logoa

1988ko Joko Paralinpikoetan, Tae-Geuks-ak erabili ziren Seulen, Hego Koreako banderaren erdian agertzen diren bi arrazoi korearren antzera: bost Tae-Guks, bost eraztun olinpikoen kolore eta antolamenduarekin. 1991n, COIk eragozpenak jarri zizkion diseinu horri, eta bost formak hirutan gelditu ziren (beltza eta horia kenduta).

2004 eta 2019 artean erabilitako zorroen lehen logo paralinpikoak azaldu ziren.

2003an, gaur egungo irudia onartu zen, 2004ko Atenasko Joko Paralinpikoak amaitu ondoren erabiltzeko. Bertan, hiru forma ageri dira, bumeran baten antzeko silueta dutenak, eta "Agitos" izena eman zaie (latinezko agitoz, hau da, "mugitzen naiz").

Lehen paralinpiar zeinua 2004-2019

2019an, 30. urteurrena ospatzeko, 2004an estreinatutako agitoen logotipoa kolore koloretsuagoarekin aldatuko da, eta Tokio 2020ko paralinpiar jokoetatik aurrera erabiliko da.

Zeremoniak

Irekiera

Karta Paralinpikoan adierazten den bezala, zenbait elementuk osatzen dute Joko Paralinpiko batzuen irekiera-ekitaldia. Erritu horietako gehienak 1920ko Udako Olinpiadetan ezarri ziren, Anberesen. Ohiko zeremonia herrialde antolatzailearen banderarekin hasten da eta ereserki nazionala kantatzen da. Ereserkiaren ondoren, nazioaren arabera bildutako atleten desfileari ekiten dio. Nazioak alfabetikoki ordenatzen dira, herrialde antolatzaileko atletak dira sartzen azkenak. Beti izaten dira musika, dantza eta herriko kultura ordezkatzen duten antzerkia. Diskurtsoak ematen dira, eta formalki inauguratzen dira Jokoak. Azkenik, zuzi paralinpikoa estadio barrura eramaten da, eta sua lurrin-ontzira pasatzen da.

Amaiera

paralinpiar Jokoei, amaierako zeremoniak ematen die bukaera kirol-ekitaldi guztiak amaitu ondoren. Herrialde bakoitzeko bandera daraman parte-hartzaile bat sartzen da. Bandera paralinpikoa jaitsi egiten da. Salt Lake City 2002tik. Hurrengo herrialde antolatzailearen bandera altxatu egiten da haren ereserki nazionala aurkezten den bitartean. Sua itzali eginten da eta jokoak amaitu eginten dira. Hori gertatzen den bitartean, hurrengo antolatzaileak bere kulturaren erakustaldi txiki bat egiten du.

Dominak ematea

Domina-zeremonia Jokoetako ekitaldi bat amaitu eta berehala gertatzen da, salbuespen batzuekin. Lehen, bigarren eta hirugarren postuei dagozkien dominak dituen podium bat emango zaie. Dominak CPIko kide batek ematen ditu, eta bandera nazionalak gorde egiten dira urrezko domina irabazi duen herrialdeko ereserkia kantatzen den bitartean. Herrialde antolatzaileko boluntarioek ere parte hartzen dute dominak emateko zeremonian, dominak sarituko dituztenei ematen dizkiete eta banderak eramaten dituzte. Sari-banaketa ekitaldiaren biharamunean egin daiteke, beranduenez.

Berdintasuna

Olinpiarrekiko harremana

2001ean, Nazioarteko Batzorde Olinpikoak (COI) eta Nazioarteko Batzorde Paralinpikoak (CPI) akordio bat sinatu zuten, egoitza zuten hiriek Joko Olinpikoak eta Joko Paralinpikoak antolatzeko konpromisoa har zezaten. Akordio hori 2020rako Jokoetan ere aplikatuko da.

COIk konpromisoa hartu du pertsona guztiek kirola egiteko aukera izan dezaten.

Gutunak ez du aipatzen ezgaitasunagatiko bereizkeria; baina uler dezakegu Mugimendu Olinpikoak bereizkeria mota ororen aurka egiten duela, Gutun Paralinpikoak bezala, arrazan, politikan, erlijioan, generoan, sexu-joeran edo ezgaitasunean oinarritutako etnia ororen aurka dagoela.

Errusiak antolatutako 2014ko Neguko Joko Paralinpikoak izan ziren lehenak. Sobietar Batasunak, aurretik antolatutakoekin kontraste nahiko handia izan zutelarik.Izan ere, 1980ko Udako Jokoak antolatu zituzten Moskun, eta ez zuten onartu Joko Paralinpikoak beren lurraldean sartzea, eta adierazi zuten ez zutela ezgaitasunen bat zuen hiritarrik. Horren ondorioz, Arnhemek (Herbehereak) antolatu zituen Udako Joko Paralinpikoak. Jarrera hori aldatu egin zen Errusian aurreko hamarkadan, eta herrialdeak berretsi egin zuen Ezgaitasuna duten Pertsonentzako Giza Eskubideen NBEren Konbentzioa. 2010ean, Vancouverreko Neguko Joko Paralinpikoetan, Errusia izan zen lehena domina-koadroan, eta jarrera bera izan zuen 2014. urtean, Neguko Joko Paralinpikoen egoitza izan zenean.

Paralinpikoak Joko Olinpikoetan

2008an, Oscar Pistorius, Hegoafrikako abiadura-lasterkaria, 2008ko Joko Olinpikoetarako kalifikatzen saiatu zen. Pistoriusek hankak ebakita ditu belaunaren azpitik, eta karbono-zuntzezko bi protesi erabiltzen ditu. 400 metroan eutsi dio Paralinpiko errekorrak. Pistorius 0,7 segundora gelditu zen 2008ko Joko Olinpikoak kalifikatzeko. Hala ere, Joko Paralinpikoetan parte hartu zuen, 100, 200 eta 400 metro lauko probetan garaikurra eskuratuz. 2012an, Pistoriusek kalifikazio historikoa lortu zuen Londresko Joko Olinpikoetan: finalerdiak 400 metroan lortu zituen eta zortzigarrena 4 x 400eko txandan.

Finantziazioa

Atleta olinpikoen eta paralinpikoen artean ez dago finantziazio bera paralinpikoentzat. Horren adibide da Estatu Batuetako Tony Iñiguez, Scot Hollonbeck eta Jacob Heilveil atletek 2003an egindako eskaera. Haiek defendatzen zuten Estatu Batuetako Batzorde Olinpikoa, Batzorde Paralinpikoa ere barne, ez zela ari atleta Paralinpikoen era berean finantzatzen. Iñiguezek esan zuen kirolari paralinpikoen talde txiki batentzat soilik zegoela estaldura medikoa. Horrez gain, Batzorde Olinpikoak oso entrenamendu-leku gutxi eskaintzen zituen, eta ordainketa ekonomiko oso txikiak, Joko Paralinpikoetan domina irabazteko.

Estatu Batuetako atletek desabantaila gisa sumatu zuten hori, Kanadarekin eta Britainia Handiarekin alderatuta; izan ere, herrialde horiek berdintasunezko tratua zuten kirolari paralinpiko eta olinpikoentzat. Estatu Batuetako Batzorde Olinpikoak ez zuen desadostasuna ukatu, baina gobernuak inolako finantza-laguntzarik jasotzen ez zuelako gertatu zela adierazi zuen. Horren ondorioz, atleta olinpikoen lorpenek paralinpikoek baino estaldura handiagoa izan zuten. Hori gorteetara iritsi zen, eta COEk atletei hainbat ordainketa ezartzeko eskubidea zuela agindu zuten, beren lorpenen arabera. Kasua atleten apelatu zuten Justizia Gorte Gorenean, eta 2008ko irailean jakinarazi zuten ez zutela onartuko apelazioa. Gorteetan amaiera onik ez izan arren, emaitza izan zen Kirol Paralinpikorako aurrekontua hirukoiztu egin zela 2004an $3 milioitik 2008an $11.4 milioira.

Gaur egun, Joko Paralinpikoei mundu osoan laguntzen diete babesleek; Joko Olinpikoetan, berriz, ez dira onartzen uniformeen gaineko logotipoak eta babesleak; baina, Joko Paralinpikoetan, uniforme eta instalazioen gaineko logotipo eta babesle ofizialak erabil daitezke.

Baliabideen estaldura

Joko Olinpikoek hazkunde izugarria izan dute estaldura globalean 1984az geroztik, baina Joko Paralinpikoek ez dute maila handiko estaldura izan.

Joko Paralinpikoen telebista-estaldura 1976an hasi zen, baina estaldura berantiar hori herrialde edo eskualde batzuetan baino ez zen erabili. 1992ko Joko Paralinpikoetan 45 orduko zuzeneko transmisioa baino ez zen izan Europan. Beste herrialde batzuek Jokoen laburpenak zituzten programak eskaini zituzten. Sidney 2000ko Joko Paralinpikoetara arte ez zen hasi komunikabideen bidezko estaldura-kultura.

Sidneyko Paralinpikoek agerraldi handia egin zuten hedabideetan. Batzorde Antolatzailea eta All Media Sports (AMS) ados jarri ziren jokoak nazioartean transmititzeko.

Horren ondorioz, Asiako, Europako eta Hego Amerikako komunikabideekin beste akordio batzuk egin ziren estaldura banatzeko eta beste herrialde batzuetan transmititzeko. Jokoak ere Internet bidez transmititu ziren, eta lehen aldiz egin zen. Ahalegin horiei esker, kalkulatzen da Sidneyko Joko Paralinpikoek 300 milioi pertsona izan zituztela mundu osoan.

Erresuma Batuan, 2010ean Neguko Joko Paralinpikoetan estaldura txikia izateagatik kritikatu zuten BBC, urte hartako Joko Olinpikoetan izan zuen estaldurarekin alderatuta. BBCk jakinarazi zuen transmisioen zati bat bere webgunean partekatuko zuela, eta ordubeteko laburpena igorriko zuela telebista bakoitzeko. Joko Olinpikoetarako 160 orduko estaldura erabili zuten. Norvegian, Norwegian Broadcasting Corporation-ek (NRK) zuzenean eman zituen 2010eko Joko Paralinpikoetako 30 ordu. Biatloian adibidez, tiroaren zatia ez transmititu ondoren etorri ziren kritikak telebista honi. Izotz-hockeyaren eta curling-aren kasuan, Norvegiako telebistaren transmisioek Joko Olinpikoetako audientzia berak lortu zituzten.

Erresuma Batuko Channel 4k 2012ko Joko Paralinpikoen eskubideak eskuratu zituen, eta Jokoen estaldura zabala prestatu zuen. Kanalak Jokoen zuzeneko 150 ordu transmititu zituen, eta aplikazio mugikorrak ere eskaini zituen, Sky, Freesat, Virgin Median eta Channel 4ko Interneteko guneatransmisioari eskainitako 3 kanalez gain. Kanalak kanpaina bat egin zuen 2 minutuko komertzialekin, "Supergizakiak ezagutzen" izeneko atleta paralinpikoak ezagutarazteko. Une horretan, Channel 4k Sochiko Neguko Joko Paralinpikoen eta Udako Jokoen eskubideak erosi zituen 2016. urtean.

NBC Sports kate estatubatuarrak Olinpiarren eskubideak ditu, eta CPIko atletek eta ofizialek kritikatu egin zuten, Joko Paralinpikoen estaldura txiki bat eskaintze hutsagatik. Atenasko estaldura kezkagarria izan zen CPIrentzat, Estatu Batuak 2012an Jokoen egoitza izatearen aldeko apustua egiten ari baitziren. 2012an, NBCk 5 ordu bakarrik eman zituen Jokoetan, eta ez zituen zeremoniak egin.

Philip Craven HLHIko lehendakariak NBCren estaldurari buruzko bere haserrea adierazi zuen 2012an, eta azpimarratu zuen "Askok uste dute Estatu Batuak beti direla lider, eta oraingo honetan ezetz". 2012ko Jokoak itxi ondoren, CPIko lehendakariak adierazi zuen selektiboagoak izango zirela Joko Paralinpikoen eskubideak eskuratuko zituzten bitartekoekin: "Gure balioak ez direla sartzen ikusten badugu, beste norbait bilatuko dugu".

Ondarea

2010ean, Columbia Britainiarreko Unibertsitateak Joko Paralinpikoen eraginari buruz egindako azterketa baten arabera, inkesta egin zitzaien 1.600 kanadarretatik %41-50ek uste dute 2010ean Vancouver-eko Joko Paralinpikoetan irisgarritasuna eraikinetan, aulkietan eta leku publikoetan utzi zituztela. Enplegatzaileen % 23k esan zuen Jokoek ezgaitasunak dituzten pertsonak kontratatzeko interesa handitu zutela. Xavier González CPIko zuzendari exekutiboak esan zuen 2008ko Udako Joko Paralinpikoak oso aberasgarriak izan zirela.

Kirolak

2016. urtean hogeita bost kirol zeuden Udako Joko Paralinpikoetan eta bost kirol negukoetan. Kirol bakoitzean proba ugari daude. Adibidez, eski alpinoan jaitsiera, super konbinatua, super G, eslalona eta eslalon erraldoia daude. CPIk kirol horietako asko gobernatzen ditu, baina ez guztiak. Nazioarteko Federazioak izenez ezagutzen diren nazioarteko beste erakunde batzuek ere egiten dute lan hori. Horien artean daude Anputatuen eta Gurpil-aulkian Daudenen Kirolaren Nazioarteko Federazioa, Itsuentzako Kirolaren Nazioarteko Federazioa eta Garun Paralisia duten Pertsonentzako Josteta eta eta Kirolaren Nazioarteko Elkartea.

Kategoriak

CPIk 10 ezgaitasun kategoria ezarri ditu, fisikoa, ikusizkoa eta intelektuala barne. Ezgaitasun horietako bat duten atletak Joko Paralinpikoetan lehiatu daitezke kategoria batean gainditu ondoren. Kategoria horiek berdin aplikatzen dira udako eta neguko jokoetarako.

• Ezgaitasun fisikoa - Zortzi ezgaitasun fisiko mota daude.
  • Muskulu-potentziaren ezgaitasuna. - Kategoria honetako ezgaitasuna, oro har, muskuluen potentzia faltagatik da. Gorputzaren alde batean edo behealdean izan daiteke.Adibidez, bizkarrezur-muineko, arantza bifidoko edo polioko lesioa.
  • Mugimendu pasiboaren mailako ezgaitasuna. - Artikulazio batean edo gehiagotan, mugimendu-tartea txikia da modu sistematikoan. Artritisa bezalako baldintzak ez daude ezgaitasun horretan sartuta.
  • Gorputz-adar baten galera edo urritasuna - Gaixotasun, trauma edo sortzetiko urritasunen baten ondorioz hezurrik edo artikulaziorik ez izatea, osorik edo partzialki.
  • Garaiera txikia. - Altuera txikia da hanken, enborraren edo beso laburren eraginez, eta hori muskulu-eskeletoaren urritasunaren, hezurren edo kartilagoen faltaren ondorioz gertatzen da.
  • Hipertonia. - Hipertonia muskuluetako tentsio anormal bat da, berezko luzaketa saihesten duena. Hipertonia lesio, gaixotasun edo nerbio-sistema zentralari oro har eragiten dioten baldintzen ondorio izan daiteke (adibidez, garun-paralisia).
  • Ataxia. - Muskulu-mugimenduen koordinazioa galtzea (adibidez, garun-perlesia, Friedreich-en ataxia)
  • Atetosia. - Oro har, desoreka, nahi gabeko mugimenduak eta jarrera simetrikoari eusteko zailtasuna ditu ezaugarri. Horien adibide dira garuneko paralisia, koreoatetosia.
  • Ikusmen-ezgaitasuna - Ezgaitasun hori duten atletek ikusmen-galera partziala edo osoa izan dezakete. Horrek ikusmen-sistemaren osagai batean edo gehiagotan akatsak izatea dakar (begiaren egitura, hartzaileak, ikusmen-nerbioa edo ikusmen-azala). Lehian gida bat erabiltzea funtsezkoa da kategoria horietan parte hartzen duten atletentzat. Gidari horiek, itsuentzako futbol-taldeetako atezainek bezala, dominak jasotzen dituzte Bartzelonatik (1992).
• Adimen ezgaitasuna - Adimenaren edo ezagutzaren funtzionamenduan ezgaitasun handia duten atletak dira. CPI ezgaitasun fisikoa duten atletekin bakarrik hasi bazen ere, ezgaitu intelektualen taldea kirol paralinpiko batzuetan sartu da. Parte-hartzaileak 18 urte bete baino lehen diagnostikatutako eliteko atleta batzuetara mugatzen dira. Olinpiada Bereziek ezgaitasun hori duten kirolariak bakarrik biltzen dituzte, eta Nazioarteko Batzorde Olinpikoak aintzatetsitako ekitaldia da.

Sailkapen-sistema

Ezgaitasun kategorien barruan, atletak ere ezgaitasun mailaren arabera banatzen dira. Sailkapen-sistema desberdina da kiroletik kirolera, eta sailkapen berean ahalik eta atleta gehien biltzera bideratuta dago, betiere antzeko ezgaitasuna duten atletak badira. Sailkapen-sistemaren erronkarik handiena da pertsona gehien dituzten kategoriak aztertzea, eta, beraz, zenbait ezgaitasunek sailkapen gehiago dituzte.

Sailkapen medikoa 1980ra arte

1980. urtera arte, atletak sailkatzeko sistema paralinpikoa ezgaitasunaren azterketa medikoa eta diagnostikoa zen. Atletaren egoera medikoa zen zein klasetan lehiatuko zen zehazteko faktore bakarra. Adibidez, bizkarrezur-muineko lesioa zuen atleta batek ezin zuen lasterketan parte hartu hanketako lesioa zuen pertsona baten aurka. Antzeko ezgaitasuna izan arren, hori ez zen modu bateratuan sailkatu ahal izateko faktorea, bi diagnostiko mediko desberdin baitziren. Hori gertatu zen harik eta kirola errehabilitaziora bideratzeaz gain, errehabilitazioaren ondoren erabiltzera ere bideratu zen arte. Orduan, sailkapena aldatu egin zen, diagnostiko mediko batetik atleta bakoitzaren trebetasunak aztertzera.

Sailkapen funtzionala

Aldaketa gertatu zenean argi ez dagoen arren, sailkapen funtzionaleko sistema 1980ko hamarkadan hasi zen atletismoarekin. Sailkapen funtzionaleko sistema batean, ezgaitasunak atletan eta haren kirol-errendimenduan duen eragina aztertzen da. Sistema horren azpian, hanken erabateko galera edo hanken funtzioa duten atletak sailkapen beretan lehiatzen dira, anputazio batek hanken mugikortasuna galarazi zuen lesio baten efektu bera eragiten baitu. Sailkapenaren formatuko salbuespen bakarra Itsuen Kirolaren Nazioarteko Federazioak erabiltzen duena da, eta oraindik diagnostiko medikoan oinarritutako sistema erabiltzen du.

Zenbait kirol ezgaitasun mota jakin batzuei begira egiten dira; esate baterako, golbola ikusmen-ezgaitasuna duten pertsonek soilik egiten duten kirola da, hiru kategoria daude, eta lehiakide guztiek antifaz bat erabili behar dute abantaila ez izateko. Atletismoan, partaideak kategoria tarte batean banatzen dira, ezgaitasunaren arabera, eta ezgaitasun mailaren arabera, klase desberdinetan banatzen dira.

Beste kirol batzuk, hala nola atletismoa, ezgaitasun guztiak dituzten atletek egiten dituzte. Adibidez, 11-13 klaseak ikusmen-urritasuna dutenentzat dira, eta ikusmen-mailaren araberakoak dira. Taldekako lehiaketak ere badaude, hala nola gurpil-aulkiaren gaineko errugbia. Taldeko kide bakoitzari puntutan ematen zaio balioa, mugimendu-mugen arabera. Puntu-maila baxuak mugigarritasun-muga larria adierazten du. Talde batek puntu kopuru oso bat baino ezin du izan aldi berean berdintasunezko lehiaketa ziurtatzeko. Adibidez, errugbi-lehiaketa batean, bost parte-hartzaileen puntu-mailak ez du zortzi puntu baino gehiago izan behar.

Ereserkia

Himno paralinpikoa edo «Etorkizuneko ereserkia» (frantsesa: «Hymne de l'Avenir») Thierry Darnis konpositoreak konposatu zuen, eta CPIk onartu zuen 1996ko martxoan, eta entzun egiten da zeremonietan bandera paralinpikoa jasotzen denean.