Kustodia
Kustodia, lanpapeko[1] edo eguzki saindua liturgia katolikoan erabiltzen den metalezko ontzia da, gehienetan urrezkoa edo zilarrezkoa, eliza katoliko batean ostia santua jendaurrean erakusteko erabiltzen dena, sinestunek adora dezaten[2]. Latinez ostensorium ere esaten zaio ( latinez ostendere, "erakusteko").
| Kustodia | |
|---|---|
Ontzia, Catholic liturgical object (en)  eta artefaktu arkeologikoa | |
 | |
Deskribapena aldatu
Zutoin edo oina duen ontzi bat izan ohi da. Bere forma desberdinak dira, baina ohikoenetako bat eguzkiarena da, izpi batzuk zabalduko balitu bezala, hortik Ipar Euskal Herrian duen euskarazko izenetako bat, eguzki sainduarena[2]. Beste forma batzuk kriseilu baten antzekoak izan daitezke, edo eraikuntza arkitektoniko konplexuak irudikatzen dituztenak ere badaude, aberats eta handienen kasuan.
Ostiari eusteko erdialdeko tokiari lunula esaten zaio (gaztelaniaz viril).
Historia aldatu
Kustodiak hasi ziren sortzen 13. mendearen erdialdean Gorpuzti jaia finkatu zuenean katolizismoak, Bolsenako Korporalaren mirari eukaristikoa ziurtatu ondoren. Gorpuzti edo bestaberriko prozesioetan erabili ohi da halaber kustodia[1].
Baina objektuaren forma kanonikoak ez ziren finkatu 15, mendera arte. Bereziki, 15. mendearen erdialdetik aurrera, dorre txiki edo ojiba-formako tenplete (ia beti zilarrezkoa) forma hartu zen, pinakuluz eratuak, eta oinarri batek eutsia. Erdian, zilarrezko edo urrezko ardatz arteko espazio bat sortu zen, bertan ostia agerian jartzeko. Errenazimentu garaian, tenplete gisakoak eraiki ziren, eta 16. mendearen amaieratik aurrera hasi ziren gaur egun eguzki erradiatzaile gisa gehien erabiltzen direnak.
Iruditegia aldatu
Euskal Herrikoak aldatu
-
Bilboko Eleiz Museoko eguzki saindu formako bi. -
Bilboko Eleiz Museoko beste ale aberats bat. -
Ezpeletako elizako lanpapekoa. -
Bidaurretako monasterioko (Oñati) kustodia moderno bat.
Atzerrikoak aldatu
-
Toledoko Katedraleko Kustodia monumentala. -
Avilako Katedraleko kustodia, tenplete formakoa. -
Kristoren odola erakusteko kustodia italiar bat. -
Asisko Klararen irudi bat; ohikoa da santu hau kustodia batekin irudikatzea.
.jpg)
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b «OEH - Bilaketa - Lanpapeko» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2023-01-11).
- ↑ a b «Euskaltzaindiaren Hiztegia - Kustodia» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2023-01-11).
Kanpo estekak aldatu
- Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, gaztelaniazko Wikipediako «Custodia (liturgia)» artikulutik itzuli da; zehazki, 2023-01-10eko bertsio honetatik. Izan ere, artikulu horretan aritu diren wikilariek GFDL edo CC-BY-SA 3.0 lizentziekin argitaratu dute beren lana.
Datuak: Q335661
Multimedia: Monstrances / Q335661
