Kareliera
Kareliera[1] (karjala, karjal edo kariela) uraldar familiaren hizkuntza bat da. Kareliarrek hitz egiten dute eskualde zabal batean, Finlandiako golkotik Itsaso Zurira arte, Errusian eta Finlandian beraz.
| Kareliera | |
|---|---|
| karjalan kieli | |
 Karelieraren hedapena | |
| Datu orokorrak | |
| Lurralde eremua |   Errusia |
| Hiztunak | 80.000 (2002) |
| Ofizialtasuna |  Karelia |
| UNESCO sailkapena | 3: arriskuan |
| Hizkuntza sailkapena | |
| giza hizkuntza uraldar hizkuntzak Ugrofinlandiar hizkuntzak Fino-permiar hizkuntzak Fino-volgaitar hizkuntzak hizkuntza fino-samiak hizkuntza baltiar-finlandiarrak Northern Finnic (en)  | |
| Informazio filologikoa | |
| Hizkuntza-tipologia | subjektu aditza objektua eta hizkuntza eranskaria |
| Alfabetoa | latindar alfabetoa |
| Hizkuntza kodeak | |
| ISO 639-2 | krl |
| ISO 639-3 | krl |
| Ethnologue | krl |
| Glottolog | kare1335 |
| Wikipedia | krl |
| UNESCO | 1518 |
| IETF | krl |
| Endangered Languages Project | 2368 |
Kareliako Errepublikan hizkuntza ofiziala da, Finlandian aldiz finlandieraren dialektoa kontsideratzen da.[2]
Historia
aldatuAurretik finlandieraren dialekto bat bezala sailkatu zen, baina gaur egun hizkuntza ofizialtzat hartzen da.[3] Errusiako Karelia ekualdean du jatorria, Bigarren Mundu Gerran ordea kareliar errefuxiatu ugarik Finlandiara egin zuen ihes eta komunitate horiek dira Finlandian karelieraz hitzegiten dutenak.
Gaur egun iraungitzeko arriskuan dago, hiztunen %45a 65 urtetik gorakoa baita eta %1a soilik 15 urtetik beherakoa.
Ezaugarriak
aldatuAzpibanaketak
aldatuHiru multzotan banatzen da kareliera:
- Benetako Kareliera, 40.000 biztanlek hitzegiten dutenak.
- Olónetseko kareliera, livio ere deitua, 30.000 hiztun dituena. Batzuetan hizkuntza bereizi gisa hartzen da.
- Ludiarra, bepsaeratik oso hurbil dagoena, 5.000 biztanlek hitzegiten dute.
Idazkera
aldatuErrusiar hizkuntzetan gertatzen ez den bezala, kareliera idazteko latindar alfabetoa erabiltzen da 1989an idazkera zirilikoa ordekatu zuenetik.[2]
Hizkiak
aldatuZortzi bokal ditu, fonemaren luzera kontutan hartuta 11 dira. 20 kontsonante ditu eta hauetako bi hizki bikoitzez errepresentatzen dira, ts eta dž.
Erreferentziak
aldatu- ↑ Berria. Kareliako Errepublika. in: Estilo Liburua..
- ↑ a b «Karelian language, alphabet and pronunciation» www.omniglot.com (kontsulta data: 2025-03-17).
- ↑ FINLEX - Asetus alueellisia kieliä tai vähemmistökieliä koskevan eurooppalaisen peruskirjan voimaansaattamisesta. .
Kanpo estekak
aldatu
Datuak: Q33557
Multimedia: Karelian language / Q33557
|
Artikulu hau hizkuntzei buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |