Kareliera
Kareliera[1] (karjala, karjal edo kariela) uraldar familiaren hizkuntza bat da. Kareliarrek hitz egiten dute eskualde zabal batean, Finlandiako golkotik Itsaso Zurira arte, Errusian eta Finlandian beraz.
Kareliera | |
---|---|
karjalan kieli | |
![]() Karelieraren hedapena | |
Datu orokorrak | |
Lurralde eremua | ![]() ![]() |
Hiztunak | 80.000 (2002) |
Ofizialtasuna | ![]() |
UNESCO sailkapena | 3: arriskuan |
Hizkuntza sailkapena | |
giza hizkuntza uraldar hizkuntzak Ugrofinlandiar hizkuntzak Fino-permiar hizkuntzak Fino-volgaitar hizkuntzak hizkuntza fino-samiak hizkuntza baltiar-finlandiarrak Northern Finnic (en) ![]() | |
Informazio filologikoa | |
Hizkuntza-tipologia | subjektu aditza objektua eta hizkuntza eranskaria |
Alfabetoa | latindar alfabetoa |
Hizkuntza kodeak | |
ISO 639-2 | krl |
ISO 639-3 | krl |
Ethnologue | krl |
Glottolog | kare1335 |
Wikipedia | krl |
UNESCO | 1518 |
IETF | krl |
Endangered Languages Project | 2368 |
Kareliako Errepublikan hizkuntza ofiziala da, Finlandian aldiz finlandieraren dialektoa kontsideratzen da.[2]
Historia
aldatuAurretik finlandieraren dialekto bat bezala sailkatu zen, baina gaur egun hizkuntza ofizialtzat hartzen da.[3] Errusiako Karelia ekualdean du jatorria, Bigarren Mundu Gerran ordea kareliar errefuxiatu ugarik Finlandiara egin zuen ihes eta komunitate horiek dira Finlandian karelieraz hitzegiten dutenak.
Gaur egun iraungitzeko arriskuan dago, hiztunen %45a 65 urtetik gorakoa baita eta %1a soilik 15 urtetik beherakoa.
Ezaugarriak
aldatuAzpibanaketak
aldatuHiru multzotan banatzen da kareliera:
- Benetako Kareliera, 40.000 biztanlek hitzegiten dutenak.
- Olónetseko kareliera, livio ere deitua, 30.000 hiztun dituena. Batzuetan hizkuntza bereizi gisa hartzen da.
- Ludiarra, bepsaeratik oso hurbil dagoena, 5.000 biztanlek hitzegiten dute.
Idazkera
aldatuErrusiar hizkuntzetan gertatzen ez den bezala, kareliera idazteko latindar alfabetoa erabiltzen da 1989an idazkera zirilikoa ordekatu zuenetik.[2]
Hizkiak
aldatuZortzi bokal ditu, fonemaren luzera kontutan hartuta 11 dira. 20 kontsonante ditu eta hauetako bi hizki bikoitzez errepresentatzen dira, ts eta dž.
Erreferentziak
aldatu- ↑ Berria. Kareliako Errepublika. in: Estilo Liburua..
- ↑ a b «Karelian language, alphabet and pronunciation» www.omniglot.com (kontsulta data: 2025-03-17).
- ↑ FINLEX - Asetus alueellisia kieliä tai vähemmistökieliä koskevan eurooppalaisen peruskirjan voimaansaattamisesta. .
Kanpo estekak
aldatu
Artikulu hau hizkuntzei buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |