Hizkuntzaren garbizaletasun
Hizkuntzaren garbizaletasuna edo garbizalekeria beste hizkuntzetatik datozen ekarpen lexikal eta gramatikalak baztertzen dituen jarrera edo joera bat da; gaitzespen hori gehitzen zaio okertzat jotzen den guztiari (arrunkeriak, kolokalismoak, dialektismoak, etab.). hizkuntza arautzaileari dagokionez.
Hizkuntzaren garbizaletasuna euskaraz (euskara garbia)
aldatuXVIII. mendean zehar, euskal hizkuntzan, garbizaletasuneko joerak agertzen hasi ziren Pablo Pedro Astarloa, Juan Antonio Moguel eta Manuel Larramendiren eskutik; neologismoak sortzen eta hitz euskaldunak bultzatzen hasi ziren, mailegatutakoak ordezteko. Hala ere, garbizaletasunak benetako indarra hartu zuen XIX. mendearen amaieran Sabino Aranari esker, euskal nazionalismoaren sortzaileari esker. Aranaren atzetik beste egile asko etorri ziren (adibidez, Resurrección María Azkue, Kirikiño, Lauaxeta edo Domingo Aguirre). Helburua zen erderek (atzerriko hizkuntzak) euskaldunean duten eragina minimizatzea, eta hitz euskaldunak eta termino berriak sortzea, hizkuntzaren mekanismoen bidez. Hizkuntzaren garbizaletasuna oso indartsu mantendu zen XX. mendearen erdialdera arte, eta leundu egin den arren, joera nabarmena izaten jarraitzen du eta euskara garaikidea (euskara batua) gogor markatu du. Hemen hizkuntzaren garbizaletasuneko neologismo arrakastatsuen zerrenda bat dago, emandako baliokideen aldean:
| Neologismoa | Mailegua |
|---|---|
| abestu | kantatu |
| batzorde | komisio |
| ereserki | himno |
| guda | gerra |
| lehendakari | presidente |
| olerki | poema |
| txirotasun | pobrezia |
| zenbaki | numero |