Gergetiain
Gergetiain[1][a] Itzagaondoa udalerriko herri hustu bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.
| Gergetiain | |
|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |
_009.jpg) Herriko ikuspegia sarbidetik | |
 | |
| Kokapena | |
| Herrialdea | Nafarroa Garaia |
| Eskualdea | Pirinioaurrea |
| Udalerria | Itzagaondoa |
| Administrazioa | |
| Mota | herri hustu |
| Izen ofiziala | Guerguitiáin |
| Posta kodea | 31421 |
| Herritarra | gergetiaindar |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 42°40′59″N 1°23′18″W / 42.6831°N 1.3882°W |
| Garaiera | 620 metro |
| Distantzia | 43,3 km (Iruñetik) |
| Demografia | |
| Biztanleria | 0 (2022:  0) |
XX. mendeann jada despopulatu bezala agertzen zen. Bere lurrak Itzagaondokoa Udalara pasa ziren.
Bertako biztanleak gergetiaindarrak ziren.
Izena aldatu
Gergetiain toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]
- Guergueta (1121)
- Guerguetane (1121)
- Guerguetien (1212)
- Guarguetin (1212)
- Guerguetin (1268)
- Guerguetiayn (1366)
- Guerguetiain (1534)
- Guerguetiain (1767)
- Guerguitiain (1802)
- Guerguitiain (1990)
- Gergetiain (1990)
Geografia aldatu
Gergetiain Itzagaondoa ibarran dago.
Inguru naturala eta kokapena aldatu
Itzagaondoa Zangozako merindadeko udalerria da eta Nafarroako hiriburutik 28 kilometrora dago. Udaletxea Ardatzen dago. Erliebe handiko ibarra da. Itzaga mendiaren magalean dago, ibarbide emankor eta laua eratuz, eta, ondoren, mendilerro menditsu bat.
Klima aldatu
Itzagaondoko klimaren ezaugarriak klima azpimediterraneoari dagozkio. Urteko batez besteko tenperatura oso aldakorra da altuera zein den, sei gradu gunerik menditsuenetan, eta 13 gradu herrigune eta hegoaldeko guneetan. Prezipitazioek ere antzeko aldakortasuna daukate, 800 hegoaldean eta 1.400mm edo gehiago mendietan. Urteroko egun euritsuak 100 eta 140 inguru izaten dira.
Jatorrizko basoetan pagoak, haritzak, ameztiak eta basa pinuak zeuden. Zoritxarrez, nekazaritzaren eragina dela eta, gaur egun 33 hektarea pago baino ez dago Itzagaondoan. Birlandaturiko pinu lariziar austriarrak (Pinus nigra) Izanozko gunean daude gehienbat, guztira 600 hektarea baino gehiago.
Estazio meteorologikoak aldatu
Itzagaondoan dagoen Zuhatzu lekuan, itsasoaren mailatik 631 metrora, Nafarroako Gobernuak 1987an jarritako estazio meteorologikoa dago.[3]
 Datu klimatikoak (Zuhatzu, 1987-2020) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 16.0 | 17.0 | 22.0 | 27.5 | 31.0 | 36.0 | 35.5 | 38.5 | 34.0 | 28.0 | 20.0 | 16.0 | 38.5 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 7.1 | 7.9 | 12.0 | 14.7 | 18.6 | 23.9 | 26.9 | 26.7 | 22.5 | 17.3 | 10.7 | 7.5 | 16.3 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 4.3 | 4.6 | 8.0 | 10.7 | 13.9 | 18.6 | 20.8 | 20.9 | 17.6 | 13.5 | 8.0 | 4.6 | 12.1 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 1.6 | 1.4 | 4.0 | 6.6 | 9.3 | 13.3 | 14.8 | 15.1 | 12.7 | 9.7 | 5.3 | 17 | 7.9 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -6.5 | -8.0 | -9.0 | 0.0 | 1.5 | 5.0 | 9.0 | 9.0 | 5.0 | 0.0 | -5.0 | -7.0 | -9.0 |
| Batez besteko prezipitazioa (mm) | 72.4 | 59.5 | 63.2 | 96.1 | 66.9 | 61.2 | 37.6 | 36.6 | 61.1 | 94.5 | 88.2 | 79.7 | 817.0 |
| Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) | 40.8 | 37.8 | 36.2 | 62.7 | 53.0 | 59.0 | 51.3 | 64.2 | 106.7 | 78.0 | 57.0 | 59.5 | 106.7 |
| Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 12.9 | 11.4 | 10.7 | 14.2 | 12.5 | 8.4 | 6.0 | 6.0 | 7.7 | 12.2 | 14.1 | 13.6 | 129.8 |
| Elur egunak (≥ 1 mm) | 2.0 | 3.8 | 1.9 | 1.5 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 1.0 | 2.0 | 12.2 |
| Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4] | |||||||||||||
Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.
Ikusi edo aldatu datu gordinak.
Historia aldatu
Leireko monasterioak XII. mendearen hasieratik izan zuen lursailen bat. Iruñeko kabildoaren taulako arkitaniarrak, Migel Peritz Legariakoa, gero apezpikua zenak, 1280an Iruñeko merkatari Pedro Egiari, bertako bere jauregiak eta bere egoitzak bahituran eman zizkion 3000 soldatako mailegu baten truke.
XIX. mendearen lehen erdira arte, Itzagaondoa ibarreko diputatuak eta bertako bizilagunen artean aukeratzen zen errejidoreak gobernatu zuten. 1817an, ibarreko zerbitzariak posta jaso zuen, eta mugakide zituen lekuetara igarotzeko bideak baino ez zituen.
Ondasun nabarmenak aldatu
- San Martin eliza, XII. mendeko kristiau eliza, erromaniko estiloan.
Oharrak aldatu
Erreferentziak aldatu
- ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
- ↑ [hhttps://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_ecoeoda&task=lekuaIkusi&Itemid=471&lang=eu&kodea=25611aldizkaria=www.euskaltzaindia.eus Gergetiain- Lekuak - EODA. ] (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
- ↑ «Estazioko datuak - Meteo Navarra» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-12-24).
- ↑ Zuhatzuko estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
Ikus, gainera aldatu
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q12258408
Multimedia: Guerguitiáin (Izagaondoa) / Q12258408
