Wikipedia

Depresio Handia (1873-1896)

1873ko Depresio Handia mundu osoan, baina batez ere Europan eta Estatu Batuetan, jasandako krisi ekonomikoa izan zen, Bigarren Industria Iraultzak eta Ameriketako Estatu Batuetako Gerra Zibilaren amaierak sortutako hazkunde ekonomiko biziarekin amaitu zuena. Garai hartan, gertakari 'Depresio Handia' zioten eta historiografian 1930eko hamarkadako Depresio Handia izan arte horrela ere esan zioten. 1873an hasi eta 1896 ingurura arte iraun zuen garai honetan deflazioa hedatu eta hazkundea apaldu arren, ez zituen Depresio Handian nabarmenak izan ziren "atzeratze ekonomiko eta porrot izugarriak" izan.[1]

Krisia Mendebaldeko Europan eta Ipar Amerikan agerikoa izan zen oso, batez ere, garai haietan munduko beste eskualdetan erregistro eta datu ekonomiko fidagarriak existitzen ez zirelako. Askotan krisiaren kolpea gehien jasan zuen herrialdea Erresuma Batua izan zela diote; izan ere, Europa kontinentaleko ekonomien aurrean industria arloan mantentzen zuen lidergoa galdu zuen.[2] Gehiengoen aburuz, Erresuma Batuko ekonomiak etengabeko depresio bat jasan zuen 1873 eta 1896 artean.[3]

Estatu Batuetan, ekonomialariek 1873ko Depresio Handiari Long Depression (hitzez hitz, 'Depresio Luze') diote. 1873ko Izuak piztu eta 1893ko Izuaraino iraun zuen.[4] National Bureau of Economic Research elkartearen esanetan, izuaren ondorengo beherapenak 1873ko urritik 1879ko martxoraino iraun zuen. Hau da, 65 hilabete iraun zuen, NBER-k inoiz neurritako beherapenik zabalena (Depresio Handiarenak 43 hilabete iraun zuen) izanda.[5][6] Krisialdia pasa eta gero, Ameriketako Estatu Batuetako ekonomiak ekonomia-hazkunde tasa handiak izan zituen, izan ere, 1870eko eta 1880ko hamarkadetan inoizko tasarik handienak izan zituen.[7]

Frantzian gertakariak bere ezaugarri propioak izan zituen. Frantzia-Prusia Gerraren porrota berria zen eta alemaniarrei 200 milioi £-ko erreparazioak ordaintzen ari zen izua piztean.[8] Gobernuak nahita egindako deflazio bat izatea erabaki zuen.[8]

Union Générale bankua 1882an porrot egin zuen eta Parisko burtsa kolapsatu egin zen. Gainera, ardogintzak eta zeta-industriak gaixotasunen eragina jasan zuten.[9] Hurrengo hamar urteetan frantziar nazio-produktu garbia gainbeherean izan zen.[10]

Datuak

aldatu
Industria-ekoizpenaren hazkunde-tasak (1850eko hamarkada–1913)[11]
1850–1873 1873–1890 1890–1913
  Alemaniar Inperioa 4,3 2,9 4,1
  Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua 3,0 1,7 2,0
  Ameriketako Estatu Batuak 6,2 4,7 5,3
  Frantzia 1,7 1,3 2,5
  Italiako Erresuma 0,9 3,0
  Suedia 3,1 3,5
Europako herrialde nagusien NPGa
(Mila milioi $, 1960ko prezioak)[12]
1830 1840 1850 1860 1870 1880 1890
  Errusiar Inperioa 10,5 11,2 12,7 14,4 22,9 23,2 21,1
  Frantzia 8,5 10,3 11,8 13,3 16,8 17,3 19,7
  Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua 8,2 10,4 12,5 16,0 19,6 23,5 29,4
  Alemaniar Inperioa 7,2 8,3 10,3 12,7 16,6 19,9 26,4
  Austria-Hungaria 7,2 8,3 9,1 9,9 11,3 12,2 15,3
  Italiako Erresuma 5,5 5,9 6,6 7,4 8,2 8,7 9,4

Erreferentziak

aldatu
  1. ↑ (Ingelesez) Rosenberg, Hans. (1943). «Political and Social Consequences of the Great Depression of 1873-1896 in Central Europe» The Economic History Review (Blackwell Publishing) 13 (1/2): 58–73..
  2. ↑ (Ingelesez) Musson, A.E.. (1959). «The Great Depression in Britain, 1873-1896: A Reappraisal» The Journal of Economic History (Cambridge University Press) 19 (2): 199–228..
  3. ↑ (Ingelesez) Capie, Forrest; Wood, Geoffrey. (1997). Business cycles and depressions: an encyclopedia. New York: Garland Publishing, 148–49 or. ISBN 0824009444..
  4. ↑ (Ingelesez) But Now You Know. History of Economic Downturns in the US. .
  5. ↑ (Ingelesez) National Bureau of Economic Research. Business Cycle Expansions and Contractions. .
  6. ↑ (Ingelesez) Fels, Rendigs. (1949). «The Long-Wave Depression, 1873-97» The Review of Economics and Statistics (The MIT Press) 31 (1): 69–73.  doi:10.2307/1927196..
  7. ↑ (Ingelesez) Rothbard, Murray N.. (pdf) A History of Money and Banking in the United States: The Colonial Era to World War II. in: The War of 1812 and its Aftermath., 164 or..
  8. ↑ a b (Ingelesez) David Glasner, Thomas F. Cooley. (1997). Crisis of 1873. in: Business Cycles and Depressions: An Encyclopedia. Taylor & Francis ISBN 0-8240-0944-4..
  9. ↑ (Ingelesez) Rondo E. Cameron, Mark Casson. (2000). France and the Economic development of Europe (1800-1914). Routledge, 70–71 or. ISBN 0-415-19011-8..
  10. ↑ (Ingelesez) Rondo E. Cameron, Mark Casson. (2000). France and the Economic development of Europe (1800-1914). Routledge, 457 or. ISBN 0-415-19011-8..
  11. ↑ (Ingelesez) Tylecote, Andrew. (1993). The long wave in the world economy. Routledge, 12 or. ISBN 0-415-03690-9..
  12. ↑ (Ingelesez) Kennedy, Paul. (1989). The Rise and Fall of the Great Powers. Fontana Press, 219 or..

Kanpo estekak

aldatu


  Artikulu hau historiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Depresio_Handia_(1873-1896)&oldid=9394282"(e)tik eskuratuta