Wikipedia

Bi Nazioen Errepublika

Bi Nazioen Errepublika (polonieraz: Rzeczpospolita Obojga Narodów; lituanieraz: Abiejų tautų respublika) edo Poloniar-Lituaniar Batasuna (lituanieraz: Lenkijos Karalystė ir Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė) 1569an Poloniak eta Lituaniak sortutako erresuma izan zen. XVI. eta XVII. mendeetako Europan orduko herrialderik handienetariko bat izan zen, milioi bat kilometro koadroko azalera eta hamaika milioi biztanle izanik[1][2][3][4].

Poloniar-lituaniar Batasuna
Lenkijos Karalystė ir Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė
1569 – 1795
Oinordetzako monarkia (1569–1573),
Hautapenezko monarkia (1573–1791),
Oinordetzako monarkia (1791–1795)
Poloniar-lituaniar Batasuneko bandera

Poloniar-lituaniar Batasuneko armarria

Goiburua
Si Deus Nobiscum quis contra nos Jainkoa gure alde badago, orduan nor dago gure kontra (XVIII. mendera arte)
Pro Fide, Lege et Rege Fede, legea eta erregearen alde (XVIII. mendetik aurrera)
Batasunaren kokapena
Geografia
Hiriburua
Biztanleria6500000
Azalera815000 km²
Kultura
Hizkuntza(k)
Erlijioa
Historia
Batasunaren ezarpena1569ko uztailaren 1a
3. banaketa1795eko urriaren 24a
← Aurrekoak
Poloniako Erresuma
Lituaniako Dukerri Handia
Ondorengoak →
Prusiako Erresuma
Galitzia eta Lodomeriako Erresuma
Errusiar Inperioa

Batasunak bere garaietan aurrekariak ziren ezaugarri politikoak zituen, erregearen boterea kontrolpean zutenak. Nobleziak (szlachta) osaturiko legebiltzarra (Sejm) nagusia zen. Sistema hau demokrazia,[5] monarkia konstituzionala[6][7][8] eta federalismoaren[9] aurrekaria izan zen. Batasuna osatzen zuten bi estatuak formal aldetik berdinak ziren, nahiz eta Polonia garaiena izan.

Bi Nazioen Errepublikak aniztasun etnikoa eta tolerantzia erlijioso maila altuak zituen[10]. Hamarkada askotan zehar oparotasuna nagusia bazen ere[11], gainbehera politiko[12] militar eta ekonomikoa[13] jasan zuen. Hori zela ete, inguruko auzokide indartsuek (Austria, Prusia eta Errusiar Inperioa) XVIII. mendeko bukaeran erresuma elkarbanatu zuten. Banaketa baino zertxobait lehenago, Batasunak erreforma sakona egin eta 1791ko maiatzaren 3an konstituzio iraultzaile bat ezarri zuen[14].

Erreferentziak

aldatu
  1. ↑ "Poland." Encyclopædia Britannica. 2009. Encyclopædia Britannica Online
  2. ↑ Heritage: Interactive Atlas: Polish-Lithuanian Commonwealth
  3. ↑ Norman Davies, Europe: A History, Pimlico 1997, p. 554
  4. ↑ Yale Richmond, From Da to Yes: Understanding the East Europeans, Intercultural Press, 1995, p. 51
  5. ↑ Maciej Janowski, Polish Liberal Thought, Central European University Press, 2001, ISBN 963-9241-18-0, Google Print: p3, p12
  6. ↑ Paul W. Schroeder, The Transformation of European Politics 1763–1848, Oxford University Press, 1996, ISBN 0-19-820654-2, Google print p84
  7. ↑ Rett R. Ludwikowski, Constitution-Making in the Region of Former Soviet Dominance, Duke University Press, 1997, ISBN 0-8223-1802-4, Google Print, p34
  8. ↑ George Sanford , Democratic Government in Poland: Constitutional Politics Since 1989, Palgrave, 2002, ISBN 0-333-77475-2, Google print p11—constitutional monarchy, p3—anarchy
  9. ↑ Aleksander Gella, Development of Class Structure in Eastern Europe: Poland and Her Southern Neighbors, SUNY Press, 1998, ISBN 0-88706-833-2, Google Print, p13
  10. ↑ Halina Stephan, Living in Translation: Polish Writers in America, Rodopi, 2003, ISBN 90-420-1016-9, Google Print p373
  11. ↑ Dvornik, Francis. (1992). The Slavs in European History and Civilization. Rutgers University Press, 300 or. ISBN 08-13507-99-5..
  12. ↑ Martin Van Gelderen, Quentin Skinner, Republicanism: A Shared European Heritage, Cambridge University Press, 2002, ISBN 0-521-80756-5 Google Print: p54
  13. ↑ Evsey Domar (1970)The Causes of Slavery or Serfdom: A Hypothesis Economic History Review 30:1 18–32. orr.
  14. ↑ Blaustein, Albert. (1993). Constitutions of the World. Fred B. Rothman & Company.

Bibliografia

aldatu
  • Bardach, Juliusz; Lesnodorski, Boguslaw; Pietrzak, Michal (1987). Historia panstwa i prawa polskiego. Warsaw: Paristwowe Wydawnictwo Naukowe.
  • Brzezinski, Richard (1987). Polish Armies (1): 1569–1696. Men-At-Arms Series. 184. Osprey Publishing. {{ISBN|0-85045-736-X}}.
  • Brzezinski, Richard (1988). Polish Armies (2): 1569–1696. Men-At-Arms Series. 188. Osprey Publishing. {{ISBN|0-85045-744-0}}.
  • Frost, Robert (2015). The Oxford History of Poland–Lithuania. I: The Making of the Polish–Lithuanian Union, 1385–1569. Oxford University Press. {{ISBN|978-0198208693}}.
  • Litwin, Henryk (October 2016). "Central European Superpower". BUM Magazine.
  • Norkus, Zenonas (2017). An Unproclaimed Empire: The Grand Duchy of Lithuania: From the Viewpoint of Comparative Historical Sociology of Empires. Routledge. {{ISBN|978-1138281547}}.
  • Rowell, S. C. (2014). Lithuania Ascending: A Pagan Empire within East-Central Europe, 1295–1345. Cambridge Studies in Medieval Life and Thought: Fourth Series. Cambridge University Press. {{ISBN|978-1107658769}}.
  • Rowell, S. C.; Baronas, Darius (2015). The Conversion of Lithuania. From Pagan Barbarians to Late Medieval Christians. Vilnius: Institute of Lithuanian Literature and Folklore. {{ISBN|978-6094251528}}.
  • Stone, Daniel Z. (2014). The Polish–Lithuanian State, 1386–1795. University of Washington Press. {{ISBN|978-0295803623}}.
  • Sužiedėlis, Saulius A. (2011). Historical Dictionary of Lithuania (2 ed.). Scarecrow Press. {{ISBN|978-0810875364}}.

Kanpo estekak

aldatu
50°03′N 19°56′E / 50.050°N 19.933°E / 50.050; 19.933


  Artikulu hau historiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Bi_Nazioen_Errepublika&oldid=9398463"(e)tik eskuratuta