Ángel González

Ángel González
Bizitza
Jaiotza	Oviedo, 1925eko irailaren 6a
Herrialdea	Espainia
Heriotza	Madril, 2008ko urtarrilaren 12a (82 urte) (82 urte)
Hezkuntza
Heziketa	Oviedoko Unibertsitatea lizentzia : zuzenbide; Madrilgo Kazetaritzako Eskola Ofiziala lizentzia : kazetaritza; Salamancako Unibertsitatea
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	poeta, idazlea eta katedraduna
Enplegatzailea(k)	Bartzelonako Unibertsitatea (1967 - 1973); Valentziako Unibertsitatea (1973 - 1978)
Jasotako sariak	ikusi Princess of Asturias Literary Prize (1985) ; Meritu Zibileko Ordenaren Gurutze Handia (2008) ; Gold Medal of the Principality of Asturias (1999) ;
Kidetza	Real Academia Española
Mugimendua	1950eko belaunaldia
Genero artistikoa	olerkigintza

Ángel González Muñiz (Oviedo, 1925eko irailaren 6a – Madril, 2008ko urtarrilaren 12a) 1950eko hamarkadako poeta espainiarra izan zen. 1985ean Letren Asturiaseko Printzea Saria irabazi zuen, eta 1996an Poesia Iberoamerikarraren Sofía Erregina Saria eskuratu zuen. Espainiako Errege Akademiako (RAE) kide izan zen.

Biografia eta lana aldatu

Hemezortzi hilabeterekin aita galdu zuen, eta horrek eragin nabarmena izan zuen bere haurtzaroan. Espainiako Gerran ere, familiari galerei eta oztopoei aurre egitea egokitu zitzaion. 1936an, frankistek Manolo anaia erail zuten; Pedro anaiak atzerrira ihes egin behar izan zuen, errepublikaren alde egindako ekintzengatik, eta Maruja arrebak ezin izan zuen irakasle-lanik egin, arrazoi berarengatik.

1943ean tuberkulosiak jo zuen, eta León probintziako (Espainia) Páramo del Sil herrira joan zen, sendatzeko tratamendua jasotzera. Hango atsedenaldiko ordu luzeetan poesiarekin zaletu zen, eta bera ere poesia idazten hasi zen. Hiru urte geroago, ozta-ozta osatu ostean, Oviedora itzuli zen. Zuzenbide- eta irakasle-ikasketak egin zituen Oviedoko Unibertsitatean, eta 1950ean Madrilera joan zen, kazetaritza ikastera.

1954an, oposizioak gainditu eta Herri-lanetako Ministerioko Administrazio Zibilean hasi zen lanean. Lehenengo Sevillara bidali zuten, baina 1955ean eszedentzia bat eskatu zuen eta Bartzelonara joan zen. Han, argitaletxe batzuetako estilo-zuzentzaile gisa lan egin zuen, eta Bartzelonako Eskola zeritzon taldeko poetak ezagutzen hasi zen, hala nola Carlos Barral, Jaime Gil de Biedma, José Agustín Goytisolo eta Gabriel Ferrater.

1956an lehenengo poesia-liburua argitaratu zuen, Áspero mundo, gerraosteko ume gisa bizi izandako esperientziak bultzatuta, eta lan horrekin Adonais Sariaren accesit bat irabazi zuen. Madrilera itzuli zen, berriro ere Administrazio Publikoan lan egitera, eta bere belaunaldiko poeta-taldea ezagutu zuen —hots, Juan García Hortelano, Gabriel Celaya, Caballero Bonald eta beste batzuk—, gerora 50eko Belaunaldia izendatuko zena. 1959an Antonio Machado poetaren heriotzaren hogeigarren urtemugako ekitaldian parte hartu zuen, Colliure-n, Frantzian.

1970ean Albuquerque-ko Mexiko Berriko Unibertsitatean hitzaldi batzuk ematera gonbidatu zuten. Hitzaldien ostean, seihileko batean eskolak ematen geratu zen. Horrela, bada, AEBetan bizitzen jarri zen, eta 1973an Utah, Maryland eta Texas-eko unibertsitateetan egon zen, haietan ere irakasle gonbidatu moduan. 1974an Mexiko Berriko Unibertsitatera itzuli zen, orduko hartan Espainiako Literatura Garaikideko irakasle finko gisa lan egitera. Lan horretan erretiratu zen, 1993an. Urte berean Susana Riverarekin ezkondu zen, zeina 1979an ezagutu baitzuen. Erretiratu ondoren, Mexiko Berrian bizitzen jarraitu zuen; alabaina, 2006tik aurrera gero eta gehiagotan bidaiatzen zuen Espainiara.

2008ko urtarrilaren 12an hil zen, Madrilen, 82 urterekin, urte luzeetan pairatutako arnas gutxiegitasun kronikoaren ondorioz.

Poesia soziala egiten zuen, ironiaz josia, eta denboraren iragaiteaz eta maite-kontuez ere jarduten zuen. Hizkuntza garbi eta gertukoa zerabilen, eta bere hitzetan nabarmenak dira elkartasunaren eta askatasunaren aldeko adierazpenak.

Lanak aldatu

Poesia aldatu

• Áspero mundo (1956)
• Sin esperanza, con convencimiento (1961)
• Grado elemental (1962)
• Palabra sobre palabra (1965)
• Tratado de urbanismo (1967)
• Breves acotaciones para una biografía (1971)
• Procedimientos narrativos (1972)
• Muestra de... algunos procedimientos narrativos y de las actitudes sentimentales que habitualmente comportan (1976)
• Muestra, corregida y aumentada, de algunos procedimientos narrativos y de las actitudes sentimentales que habitualmente comportan (1977)
• Prosemas o menos (1985)
• Deixis en fantasma (1992)
• Otoños y otras luces (2001)
• Nada grave (hil ostekoa)

Saiakera aldatu

Juan Ramón Jiménez (1973)
El Grupo Poético 1927 (1976)
Gabriel Celaya (1977)
Antonio Machado (1979)

Sariak aldatu

1962an, Pariseko Ruedo Ibérico argitaletxearen Antonio Machado Saria, Grado elemental liburuagatik 1985ean, Letren Asturiasko Printzea Saria 1991n, Poesiako Nazioarteko Salerno Saria 1996an, Espainiako Errege Akademiako (RAE) kide 1996an, Poesia Iberoamerikarraren Reina Sofía Saria 2001ean, Artearen eta Letren Julián Besteiro Saria 2004an, Federico García Lorca Poesiako Nazioarteko Sariaren lehenengo irabazlea

Euskaraz aldatu

Munduko Poesia Kaierak: Angel Gonzalez (Susa, 2016; itzultzailea: Gerardo Markuleta). Poemen antologia bat.

Erreferentziak aldatu

Kanpoko estekak aldatu

Munduko Poesia Kaierak: Angel Gonzalez, bildumaren zuzendari Beñat Sarasolaren hitzaurrearekin

Datuak: Q715118
Multimedia: Ángel González / Q715118