Wikipedia

Zodiakoko zeinu

Mendebaldeko astrologian, zodiakoko zeinuak edo zeinu astrologikoak («zodiakozkoa», grekozko θω κοός-etik [κλος-etik]]) (zoodiakoak [kiklos], «animalien gurpila») ekinokzio-bernaletik hasita ekliptikak duen hogeita hamar graduko hamabi sektoreak dira; zeru-ekuatore eliptikarekiko elkarguneetako bat da; Aries Puntuaz bezala ere ezaguna. Astrologia horren arabera, zeruko fenomenoek giza jarduerak islatzen edo zuzentzen dituzte, eta, beraz, Zodiakoko hamabi zeinuek oinarrizko hamabi pertsona edo adierazpen-eredu bereizgarri adierazten dituzte. Hamabi zeinu tradizionalen ordena honako hauek dira: Aries, Taurus, Gemini, Cancer, Leo, Virgo, Libra, Scorpius, Sagittarius, Capricornus, Aquarius eta Pisces. Sektore bakoitzaren izena Babilonian eman zen, eta gero Grezia zaharrean hartu ziren, izendatzeko unean gertatzen ziren konstelazioen arabera.[1][2]

Zodiakoko zeinu klasikoak.
Zodiakoko zeinu klasikoen pertsonifikazioa erloju batean, Buenos Aireseko (Argentina) Nazioarteko Transradio Eraikinean.

Ikur horiek lau elementuren arabera ordenatzen dira: sua, lurra, ura eta airea. Aries, Leo eta Sagittariusen zeinuak suaren elementukoak dira. Piscis, Cancer eta Scorpius ur-elementuari dagozkio. Capricornusen, Taurusen eta Virgoren zeinuak lurrezkoak dira. Aquarius, Gemini eta Libra ikurrak airearen elementuari dagozkio.

Zodiakoko zeinuak eta zodiakoko konstelazioak ez dira berdinak.[3] Ptolomeoren ereduaren arabera, konstelazio zodikakaletako izarrak zortzigarren esferaren gainean daude eta luzapen desberdinak dituzte. Zodiakoko zeinuak; berriz, bederatzigarren esferan daude, tamaina bereko sektoreak okupatuz (30º), ekinozioen prezesioa dela eta zeinuak eta zodiakoko konstelazioak mugitzen doaz, datei begira Eguzkiak ezkutatzen dituen zeinu eta konstelazioak hilabete bateko atzerapena dute duela 2300 urterekin konparatuta, hor izan baitzen biek bat egin zuten azken aldia[4]

Planeta edo astro batek eragiten ditu zeinuak, eta horiek antzinako mitologia erromatarraren izenak dituzte, mitologia grekoan haien baliokideak dutenak (adibidez, Artizarra: Afrodita; Eguzkia: Helios).[5] Kristau-inkisizioak debekatu ondoren, gurtza egiteari utzi zioten (K.o. IV. mendea), eta Errenazimentutik zenbait mendera itzuli zen (XVI -XVII. mendeak), edo are geroago.

Bai mendebaldeko astrologian, bai Indian, zodiakoko zeinu bakoitzaren bidez nabarmentzen dira Eguzkiaren, Ilargiaren eta planeten espazioa eta mugimendua. Astrologia txinatarrean, ordea, denboran jartzen da enfasia, zodiakoa eguneko, urteko, hilabeteko eta orduko zikloetan funtzionatzen baita. Hala ere, hiru tradizioen ezaugarri komun bat goranzko zeinuaren garrantzia da, hau da, zodiakoko zeinu hau Lurraren errotazioaren arabera, pertsona jaiotzen den unean ekialdeko horizontean igotzen ari dena (hori aldatu egiten da lekuaren arabera; adibidez, Txinan eta Ekialde Hurbilean) da.

Astrologia pseudozientzia bat da. Oinarri teorikoaren ikerketa zientifikoek eta alegazioen egiaztapen esperimentalak frogatu dute ez duela balio zientifikorik, ez eta esplikatzeko ahalmenik ere.[6] Badira azalpen onargarriagoak nortasun-ezaugarrien eta jaiotza-hilabeteen arteko itxurazko korrelaziorako, hala nola urte-sasoiko jaiotzak gizakiengan duen eragina.

Mendebaldeko zodiakoaren zeinuak aldatu

Historia aldatu

Mendebaldeko astrologia heleniar astrologiaren jarraipen zuzena da, II. mendean Ptolomeoren Tetrabibuloetan erregistratu zen bezala. Astrologia helenistikoa, berriz, tradizio babilonikoaren kontzeptuetan oinarritzen zen hein batean. Zehazki, ekliptika hamabi sektore berdinetan banatzea eraikuntza kontzeptual babilonikoa da.[7]

K.a. IV. menderako, astronomia babilonikoak eta haien zeruko zeruen sistemak eragina izan zuten antzinako Greziaren kulturan, K.a. II. mendearen amaieran Egiptoko astronomian bezala. Hori, tradizio mesopotamikoan ez bezala, norbanakoaren jaiotza-gutunean eta astrologia horoskopikoaren sorreran eragin zuen, Goranzkoaren (ekliptikaren goranzko maila, jaiotzaren unean) eta hamabi etxeen erabilera erabiliz.

Tradizio astrologiko helenistikoaren gorputza, II. mendean zegoen bezala, Ptolomeoko Tetrabibuloetan deskribatzen da. Hori funtsezko lana da ondorengo tradizio astronomikorako, ez bakarrik Mendebaldean, baita Indian eta eremu islamikoan ere, eta ia hamazazpi mendez egon da erreferentzia gisa, ondorengo tradizioek funtsezko aldaketa gutxi egin baitzituzten oinarrizko ikasketetan.

Mendebaldeko korrespondentzia astrologikoaren taula aldatu

Hurrengo taulan, hamabi zeinu astrologikoen gutxi gorabeherako datak ageri dira, zeinu bakoitzaren araudi klasiko eta modernoekin batera.[8][9] Definizioz, Aries Ariesen lehen puntuan hasten da, hau da, martxoko ekinozioan Eguzkia dagoen lekuan. Ekinozioaren data zehatza aldatu egiten da urtetik urtera, baina martxoaren 19tik martxoaren 21era bitartean izaten da beti. Horren ondorio zuzena Ariesen hasiera-data da, eta; beraz, gainerako zeinu guztien hasiera-data zertxobait alda daiteke urtetik urtera. Mendebaldeko astrologiaren taula honetan, zeruko luzeraren hamabi banaketak eta izen latinoak ageri dira. Luzera-tarteak itxitzat hartzen dira lehenengo (a) helbururako, eta irekitzat bigarrenerako (b) –adibidez, 30º-ko longitudea Taurusen lehen puntua da, ez da Ariesetik abiatzen. Zeinuak 0tik 11ra bitarteko zenbakiak jartzen zaizkie, obra astronomikoetako ikurren ordez.

 

Zeinua Glosa Ikurra Unicode karaktereak Gutxi gorabeherako Eguzki zeinuen datak Ekliptika Longitudea

(a ≤ λ < b) 		Etxea Polaritatea Modalitatea Elementua Ipar hemisferiko urtaroa Hego hemisferiko urtaroa Araudi Modernoa Araudi Klasiko
Aries Aharia   ♈︎ Martxoak 21- Apirilak 19 0° tik 30°ra 1 Positibo Kardinala Sua Udaberria Udazkena Marte
Taurus Zezena   ♉︎ Apirilak 20- Maiatzak 20 30° tik 60°ra 2 Negatibo Finkoa Lurra Udaberria Udazkena Artizarra
Gemini Bikiak   ♊︎ Maiatzak 21-Ekainak 21 60° tik 90°ra 3 Positibo Aldakorra Airea Udaberria Udazkena Merkurio
Cancer Karramarroa     ♋︎ Ekainak 22-Uztailak 22 90° tik 120°ra 4 Negatibo Kardinala Ura Uda Negua Ilargia
Leo Lehoia   ♌︎ Uztailak 23-Abuztuak 22 120° tik 150°ra 5 Positibo Finkoa Sua Uda Negua Eguzkia
Virgo Dontzeila   ♍︎ Abuztuak 23-Irailak 22 150° tik 180°ra 6 Negatibo Aldakorra Lurra Uda Negua Merkurio
Libra Balantza   ♎︎ Irailak 23-Urriak 22 180° tik 210°ra 7 Positibo Kardinala Airea Udazkena Udaberria Artizarra
Scorpius Eskorpioia   ♏︎ Urriak 23-Azaroak 22 210° tik 240°ra 8 Negatibo Finkoa Ura Udazkena Udaberria Pluton (edo) Marte
Sagittarius Arkularia(Zentauroa)   ♐︎ Azaroak 23-Abenduak 21 240° tik 270°ra 9 Positibo Aldakorra Sua Udazkena Udaberria Jupiter
Capricornus Ahuntza     ♑︎ Abenduak 22-Urtarrialk 19 270° tik 300°ra 10 Negatibo Kardinala Lurra Negua Uda Saturno
Aquarius Urketaria   ♒︎ Urtarrilak 20-Otsailak 18 300° tik 330°ra 11 Positibo Finkoa Airea Negua Uda Urano Saturno
Pisces Arraina   ♓︎ Otsailak 19-Martxoak 20 330°tik 360°ra 12 Negatiboa Aldakorra Ura Negua Uda Neptuno Jupiter

Hamabi zeinuak eredu zirkular batean kokatzen dira, eta ezaugarri filosofiko polarizatuekin lotutako aurkakotasun-eredu bat sortzen dute. Suzko eta airezko elementuak, oro har, 180 gradu kontrajarriak dira mendebaldeko astrologian, era berean lurrezko eta urezko elementuak kontrajarriak dira.[10] Astrologia-sistema guztiek ez dituzte lau elementu, batez ere Sepher Yetzirah-k Jainkoaren erdiko iturri batetik sortutako hiru elementu besterik ez ditu deskribatzen.[11] Udaberriko zeinuak udazkenaren kontrakoak dira, neguko zeinuak udako seinaleen kontrakoak eta alderantziz.[12][13][14][15]

  • Aries Libraren aurkakoa da
  • Taurus Scorpiusen aurkakoa da
  • Gemini Sagittariusen aurkakoa da
  • Cancer Capricornusen aurkakoa da
  • Leo Aquariusen aurkakoa da
  • Virgo Piscesen aurkakoa da

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Rogers, J. H.. (1998). «Origins of the ancient constellations: I. The Mesopotamian traditions» Journal of the British Astronomical Association 108 ISSN 0007-0297..
  2. ↑ Gillman, Ken. «Doce Dioses y Siete Planetas -- por Ken Gillman» cura.free.fr.
  3. ↑ Sánchez-León, J. Guillermo. (2023-03-16). «El Zodiaco, el error de ver el pasado con los prejuicios del presente» Naukas.
  4. ↑ Rogers, J. H.. (1998-04-01). «Origins of the ancient constellations: II. The Mediterranean traditions» Journal of the British Astronomical Association 108: 79–89. ISSN 0007-0297..
  5. ↑ Los Deltas Blog. .
  6. ↑ Carlson, Shawn. (1985). «A double-blind test of astrology» Nature 318 (6045): 419–425.  doi:10.1038/318419a0. Bibcode: 1985Natur.318..419C..
  7. ↑ Sachs (1948), p. 289. Isolated references to celestial "signs" in Sumerian sources are insufficient to speak of a Sumerian zodiac, see Rochberg (1998), p. ix.
  8. ↑ Carol Wills. (2007). «Rulerships» astrologynow.com.
  9. ↑ Hone (1978), p. 21.
  10. ↑ (Italieraz) «Opposition» dichesegnosei.it.
  11. ↑ «WoC :: Sefer Yetzirah» www.workofthechariot.com.
  12. ↑ (Italieraz) «The element of Air» dichesegnosei.it.
  13. ↑ (Italieraz) «The element of Fire» dichesegnosei.it.
  14. ↑ (Italieraz) «The element of Water» dichesegnosei.it.
  15. ↑ (Italieraz) «The element of Earth» dichesegnosei.it.

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Zodiakoko_zeinu&oldid=9669681"(e)tik eskuratuta