Torre de Peña
Torre de Peña[1][a] Zangozaldeko Peña udalerri-ohiko etxalde bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Zangozerria eskualdean. Gaur egun Xabier udalerrian dago.
| Torre de Peña | ||
|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | ||
 Torre de Peñako ikuspegia | ||
|
| ||
 | ||
| Kokapena | ||
| Herrialdea | Nafarroa Garaia | |
| Eskualdea | Zangozerria | |
| Udalerria | Xabier | |
| Administrazioa | ||
| Mota | etxalde | |
| Izen ofiziala |  Torre de Peña | |
| Posta kodea | 31409 | |
| Herritarra | peñatar | |
| Geografia | ||
| Koordenatuak | 42°31′17″N 1°18′37″W / 42.52139°N 1.31028°W | |
| Garaiera | 506 metro | |
| Distantzia | 53,0 km (Iruñetik) | |
| Demografia | ||
| Biztanleria | 8 (2021:  0) | |
| Datu gehigarriak | ||
| Sorrera | XX. mendean | |
Herria XX. mendearen hasiera erdialdean eraiki zuten, bizitzeko leku ez hain isolatu eta praktikoago baten bila zebiltzan Peñako biztanleak hartzeko.
Bertako biztanleak peñatarrak daude.
Izena aldatu
Torre de Peña toponimoa izen moderno bat da. Izenaren esanahia "Peñako dorrea" da. Izenak dorre bati erreferentzia egiten dion arren, hau ez da existitzen. Torre de Peña Nafarroako Gobernuaren finkaren egungo sarrera da. Bertan, Peña herri hustua dago, eta haren izena hartzen du, Peñako gazteluaren dorrearen omenez. Gaztelu hori izan zen Nafarroa konkistatu ondoren gaztelarrak eraistea kostata biziraun zuen gauza bakarra.
Euskaraz gaztelerazko izena hartzen da, eraiki berri den gunea. Bere itzulpen "Dorre" edo "Dorre Peña" izango litzateke.
Geografia aldatu
Gabarderal Zangozerria eskualdean dago, Zangozaldea eremu naturalean eta Xabier udalerrian.
Klima eta landaredia aldatu
Torre de Peñako klima mediterraneoaren eta ozeanikoaren tartekoa da, zenbat eta hegoalderago, mediterraneoagoa. Altuera zein den, aldeak nabariak dira, baina urtero, batez besteko tenperatura 13-14 °C ingurukoa da eta batez besteko prezipitazioa, 700-900mm ingurukoa.
Jatorrizko landaredia hariztiek, artediek, pagadiek eta pinudiek osatzen zuten, baina gizakiaren eragina dela eta, gaur egun zuhaixka bakan batzuk eta birlandaturiko pinuak baino ez dira geratzen.
Estazio meteorologikoak aldatu
Torre de Peñan ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Xabierren estazio bat dagoen, itsasoaren mailatik 456 metrora, Nafarroako Gobernuak 1929n jarritako estazio meteorologikoa dago.[2]
 Datu klimatikoak (Xabier, 1929-2020) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 19.0 | 24.0 | 29.0 | 30.3 | 37.6 | 41.4 | 42.0 | 41.4 | 40.0 | 34.0 | 25.0 | 19.0 | 42.0 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 9.3 | 11.5 | 15.5 | 17.2 | 22.0 | 27.2 | 30.8 | 30.5 | 25.7 | 19.7 | 13.3 | 9.7 | 19.4 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 5.0 | 6.3 | 9.3 | 11.3 | 15.5 | 19.8 | 22.6 | 22.5 | 18.7 | 14.1 | 8.8 | 5.6 | 13.3 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 0.6 | 1.1 | 3.2 | 5.3 | 9.1 | 12.3 | 14.3 | 14.5 | 11.6 | 8.5 | 4.4 | 1.4 | 7.2 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -12.0 | -10.0 | -12.0 | -3.0 | 0.0 | 2.6 | 6.2 | 5.0 | 1.0 | -2.0 | -7.5 | -12.2 | -12.2 |
| Batez besteko prezipitazioa (mm) | 46.0 | 44.5 | 41.0 | 71.0 | 56.3 | 46.4 | 30.2 | 33.3 | 46.8 | 69.6 | 64.1 | 61.4 | 610.4 |
| Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) | 38.5 | 43.5 | 31.0 | 47.0 | 42.3 | 53.4 | 62.0 | 38.5 | 86.0 | 103.6 | 45.3 | 55.4 | 103.6 |
| Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 10.2 | 9.0 | 8.8 | 11.9 | 11.4 | 6.7 | 4.7 | 4.7 | 6.7 | 10.3 | 11.4 | 11.7 | 107.7 |
| Elur egunak (≥ 1 mm) | 1.2 | 0.8 | 0.6 | 0.2 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.1 | 0.6 | 3.5 |
| Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[3] | |||||||||||||
Historia aldatu
Demografia aldatu
2021 urteko erroldaren arabera 8 biztanle zituen Torre de Peñak.[4]
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 16 | 15 | 14 | 12 | 10 | 10 | 9 | 12 | 15 | 11 | 13 | 14 | 17 | 18 | 15 | 14 | 12 | 5 | 5 | 8 | 8 |
Kultura aldatu
Euskara aldatu
Herri sortu berria izanik, Gabarderalen ezin da tradizio euskaldun edo erdardun bati buruz hitz egin. Hala ere, Koldo Zuazok, 2010ean, Torre de Peña ez-euskal-eremuan sailkatu zen.[5]
Oharrak aldatu
Erreferentziak aldatu
- ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
- ↑ .
- ↑ Xabierreko estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
- ↑ «Torre de Peña» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
- ↑ Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.
Ikus, gainera aldatu
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q12268079
Multimedia: Torre de Peña (Navarra) / Q12268079
