San Martin eliza (Gergetiain)
San Martin eliza Itzagaondoko Gergetiain herri hustuan XII. mendeko kristiau eliza bat da, erromaniko estiloan.
| San Martin eliza | |
|---|---|
_003.jpg) | |
| Kokapena | |
| Herrialdea |  Euskal Herria |
| Probintzia |  Nafarroa Garaia |
| Udalerria | Itzagaondoa |
| Koordenatuak | 42°41′N 1°23′W / 42.68°N 1.39°W |
 | |
| Historia eta erabilera | |
| Izenaren jatorria | Martin Tourskoa |
| Ondarea | |
Historia aldatu
Eliza erromaniko estilokoa da eta "habearte bakarreko" estiloa du. XII. mendean edo XIII. mendearen hasieran eraiki zuten, probabilki XII. mendeko bigarren erdian.
Zaharberritzea aldatu
Erromanikoaren Lagunen Elkarteak "Salba dezagun Guergetiaingo San Martin" kanpaina jarri zuen abian, ibarreko udaletxearen eta beste interesdun batzuen laguntzarekin, eta 2007an hasi zen pixkanaka eragina izaten. Elizan berehala jardutea eskatzen zen, narriadura handiagoa saihesteko eta Interes Kulturaleko Ondasun izendatzeko. Kanpainaren ondorioz, 2007ko urrian Erromanikoaren Lagunak elkarteak lehen Landa Erromanikoko Jardunaldiak antolatu zituen Itzagaondoa ibarran.
Esku-hartzearen aurrekari gisa, 2010ean, Nafarroako Gobernuko Vianako Printzearen Kultura Zuzendaritza Nagusiak eraikinaren planoak egitea eskatu zuen, "deformazioak eta kalteak zehaztasun handiagoz ebaluatzeko". 2011ko apirilaren 29an, Juan Ramón Corpas Mauleón Kultura eta Turismoko kontseilariak Gergetiaingo San Martin sendotzeko proiektua eman zion Alejandro Cortes Jimenez alkateari.
Gainera, 2010ean, Itzagaondoko Kultur Taldea sortu zen, eta 2012ko urtarrilaren 28an "Itzagaondoa Ibarreko Elkartea" sortu zen, ibarreko eta pareko udalerrietako kultura-ondarearen zabalkundean inplikatutako taldea.
2012ko otsailaren 1ean, Vianako Printzea Erakundeak aditzera eman zuen 2012an egingo zirela obrak elizan. Elsa Plano Urdazi alkateak honako hau adierazi zuen: "albiste bikaina da, eta aitortzen du hitzetik hortzera eta lanean oinarrituta jende askok egin duen ahalegina eta borroka". Aurrekontua 331 550 eurokoa izan zen, eta gangak eta zutabeak bereziki birgaitzeko definitu zen.
2012ko uztailaren 25ean, Nafarroako Gobernuak Ongi Inbentariatu zuen eliza hori, Kulturako Intereseko Ondasunaren babes-mailaren oso antzekoa.
San Martin eliza zaharberritzen ari ziren bitartean, Itzagaondoa Ibarreko Elkartetik Simeon Hidalgo idazkariak "Gergetiaingo Petrus maisuaren ibilbidea" liburua argitaratu zuen. Liburu horrek XIII. mendeko hargin honek ziurrenik egingo zukeen ibilbidea du ardatz, Gergetiaingo kapiteletako batean sinadura utzi baitzuen.
Eliza 2012ko azaroaren 24an berrinauguratu zen, eta zaharberritzeak ekarri zuen hobekuntza argi eta garbi ikus daiteke. Ekitaldian izan ziren Yolanda Barcina Nafarroako Gobernuko lehendakaria, Juan Luis Sánchez de Muniain Kultura kontseilaria, Jose Luis Morras Iruñeko eta Tuterako Erakunde Harremanetarako Artzapezpikutzako ordezkaria eta Elsa Plano Itzagaondoko alkatea.
2014ko otsailaren erdialdean, Iruñeko eta Tuterako Artzapezpikutzak Itzagaondoko Udalari eman zion eliza horren jabetza, eta, Urbikaingo San Esteban elizaren ondoan, berriz ere ibarreko udal-ondarearen parte izan ziren.
Eraikina aldatu
_005.jpg)
Eliza honen berezitasunetako bat kapitel baten presentzia da, non "Petrus" maisu harginak bere sinadura utzi zuen: "Petrus me fecit" (Petrusek egin ninduen).
Habearte bakarra, zirkuluerdi-formako burualdea eta kanpaiarentzako kanpai-horma txiki bat ditu oinaldeko horman. Burualdeari epistolaren aldetik atxikita sakristia dago. Sakristiara presbiteriotik sartzen da. Atea alde horren aurrealdean dago. Zirkuluerdiko arkua, arkibolta hirukoitza eta irudi geometriko, begetal eta figuratiboekin landutako kapitelak ditu, guztiz estilizatuak. Barruan, kapera nagusia labe-gangaz estalita dago, eta habeartea, berriz, kanoi-gangaz. Ganga hori hiru ataletan egituratuta dago, arku fajoiek antolatuta, eta aurrealdeetan zutabe-erdiak dituzten pilatretan bermatuta daude. Kapitel landuek portadakoen antzeko dekorazioa dute.
Erretaula nagusia modernoa da, eta herrikoiaren barruan beste irudi zaharrago baten irudi batzuk daude, San Martin irudikatzen duen erdiko taldea bezala, bere kapa pobrearekin banatzen duena, ikonografia tradizionalaren arabera.
Erreferentziak aldatu
- Nafarroako Entziklopedia Handia | GERGETIAIN. (Noiz kontsultatua: 2021-12-16).
- «Erromanikoaren Lagunak» www.amigosdelromanico.org (Noiz kontsultatua: 2022-01-10).
- «Barcina lehendakariak Gergetiaingo San Martin ermita erromanikoaren zaharberritzea inauguratu du» www.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2022-01-10).
Ikus, gainera aldatu
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q16577761
Multimedia: Iglesia de San Martín (Guerguitiáin) / Q16577761
