Rivesaltesko kontzentrazio-esparrua
Rivesaltesko kontzentrazio-esparrua (frantsesez: 'Camp Joffre de Rivesaltes') Ipar Katalunian Frantziako Armadak 1939tik 2007ra kontzentrazio-esparru eta base militar gisa erabili zituen instalazioak ziren. 1938an sortua, Rivesaltes eta Salses-le-Château herrietan zegoen, 600 hektarea inguru izanik. Muga gainditu zuten errepublikar errefuxiatuez gain, Espainiatik ihesi egin zuten pertsonak bertan atxilotu zituzten. Gerra ondoren erabilera ugari izan zituen, tartean etorkinak biltzeko tokia gisa. 2007tik Oroimenaren museoa eraiki da bertan.[1]
| Rivesaltesko kontzentrazio-esparrua | |
|---|---|
 Monumentu historikoa | |
 | |
| Kokapena | |
| Estatu burujabe |  Frantzia |
| Frantziaren banaketa administratiboa | Metropolitar Frantzia |
| Eskualdea |  Okzitania |
| Departamendua | Ekialdeko Pirinioak |
| Historic comarca of North Catalonia | Rosselló |
| Frantziako udalerri | Salses |
| Koordenatuak | 42°46′07″N 2°52′18″E / 42.76858°N 2.87175°E |
 | |
| Arkitektura | |
| Azalera | 600 ha |
| Ondarea | |
| Mérimée ID | PA66000009 |
Esparruaren historia aldatu
Esparruak oso historia luze eta dramatikoa izan du.
Sorrera aldatu
Plangintza 1935. urtean hasi zen, lurreko, trenbideko eta itsasoko komunikazioengatik eremu estrategiko batean. «Camp Joffre» eremu militarra 1939an ireki zen, itsasoz haraindiko tropa frantsesei irakasteko.
Aldi berean, Espainiako Gerra Zibilaren testuinguruan, Kataluniako frontea erori ondoren Espainiako Errepublikako Herri Armada erretiratu zenean, milaka errefuxiatuk Frantziara ihes egin zuten, eta horietako 15.000 eremu horretan sartu zituzten.
Bigarren Mundu Gerraren lehertzeak eta Frantziako iparraldeko eta ekialdeko mugetatik gertu dauden eskualdeetatik ebakuatutako biztanleria zibilari babesa emateko beharrak, 1940ko amaieran, Frantziako Gudua amaitu ondoren, zelaiaren azalera 600 hektareatan handitzea erabaki zuten, eta aldi berean, zelaiaren zati militarra martxan egotea erabaki zuten, 150 barrakoitan 17.000 lagunentzako edukiera zuena.
Familientzako Babes-zentroa (1941-1942) aldatu
Lehen errefuxiatu frantsesak 1941eko urtarrilaren 14tik aurrera iritsi ziren, eta handik gutxira familien ostaturako zentro erreserbatu gisa ezarri zen. Hala ere, praktikan, elkartzea ezinezkoa zen, eta haurrak zein emakumeak gizonengandik bereizten ziren barrakoietan. Maiatzaren 31n, eremuan 6475 barneratu zeuden, gehienak 16 nazionalitatetako atzerritarrak, erdiak baino gehiago espainiar errepublikanoak, eta heren bat baino gehiago frantsesak ez ziren juduak.[2]
Eremu berezia (1942) aldatu
1942tik aurrera, Vichyko gobernuak Alemaniako agintariekin izandako lankidetzak areagotu egin zuen juduen gaineko presioa eremu librea deiturikoan, eta, ondorioz, hainbat dekretu ezarri ziren haiek bereizteko eta, kasu askotan, Alemaniara erbesteratzeko.
Frantzia hegoaldean, dekretuaren aplikazioa 1942ko abuztuaren 26tik aurrera egin zen, frantsesak ez ziren juduak atxilotzeko operazioarekin. Lehen egunetan, atxilotutako pertsonetatik 1176, familietako kideak, Rivesaltesko Israeldarren Kontzentrazio Zentro Nazionala izeneko Joffre eremuaren zati batean biltzen ziren. Zentro horrek J (emakumeak eta haurrak), F (gizonak, lehen langileentzako prestatuak) eta K (harrera, hautaketa eta sailkapena) sekzioak hartzen zituen, eta 10.000 barneratu hartzeko gaitasuna zuen Drancyra erbesteratzeak antolatzen ziren bitartean, horietako batzuk atxiloketa handiaren aurretik ere hasitakoak.
1942ko azarotik aurrera, Alemaniako armada eremu librean hedatzea erabaki ondoren, Vichyren agintaritzapean, Wehrmachteko unitateek Joffre Zelaiaren kontrola hartu zuten, eta azaroaren 25ean itxi zuten.
Zaintzapeko egonaldi zentroa (1944-1946) aldatu
Bi urtez, Rivesalteseko Esparruan, 277 langile-kide izatera iritsi zena, 21.000 pertsona inguru barneratu ziren, 5714 inguru eremu berezian, 2313 Drancyn bildu ziren eta 2251 Hautaketa Batzordeak baztertu egin zituen. Bertan 215 preso hil ziren, horietatik 51 urtebetetik beherako haurrak.
Alemaniako armadak 1944ko abuztuaren 19an utzi zuen Rivesaltes. Zelaiaren zati militarrak hasierako helburua berreskuratu zuen bitartean, 1944ko irailaren 12an Rivesalteseko zaintzapeko egonaldi zentroa ezarri zen, Q atalean arazketa koadroko barnekoak kontzentratuz. Eremu berri horrek 1080 barneko edukiera zuen.
Zentroak Europako beste herrialde batzuetatik errefuxiatuak jasotzen jarraitzen zuen: espainiarrek, muga ezkutuan pasatzeagatik barneratuak, zentroaren segurtasunerako beharrezko lanak egiten zituzten; 1945eko urtarrilean eta martxoan ehunka errefuxiatu sobietar iritsi ziren, etab. Zentroaren desegitea 1945eko abenduaren 10ean hasi zen eta 1946ko urriaren lehen egunetan likidatu zen.
Gerrako presoak (1944-1948) aldatu
Autoritate militarraren pean, gerrako presoen esparrua antolatu zen. Alemaniar eta italiar militarrak elkartuz, eremu honek 10.000 preso baino zertxobait gutxiago izan zituen 1944ko urrian, 6.000 eta 7.000 gizon artean 1945eko maiatzean, eta 1948ko maiatzaren lehenean itxi zen. 1945eko maiatzetik 1946ra bitartean, 412 gerra-preso aleman hil ziren bertan.
Espetxea (1962) aldatu
Aljeriako Gerrak Frantziako estatua erradikalizatu zuen eta bertan barneratze-eremu bat sortzen saiatu ziren. Inguruko prefektua ideia hori alde batera uzten saiatu zen; izan ere, Afrikako pertsonentzako prestakuntza-zentro nagusia, afrikarrentzako lanbide-heziketa militarrerako zentro bat eta gerrak mobilizatutako erreklutentzako igarobide-zentro bat biltzen zituen. Proiektua ez zen amaieraraino iritsi, baina Aljeriako independentzia-gerrak kondenatutako partisanoentzako espetxe bat ezari zen diskrezioz. 517 presok osatzen zuten zentroa 1962ko martxoaren 9tik apirilaren 18ra.
Harkien zelaia (1962-1977) aldatu
Ekainean Joffre Zelaira Aljeriako tiratzaileen lehen erregimentua aberriratu zuten. Ehundaka zibil, emakume eta ume ekarri zituzten. 1962ko urrian, Harki talde sozialeko 8.000 kide inguru Rivesalteseko igarotze eta birsailkatze eremura iritsi ziren; harkiak Frantziaren alde borrokatu ziren aljeriarrak ziren. Guztira, Abderahmen Moumenen kalkuluen arabera, 20.000 pertsona inguru igaro ziren eremutik, 1962 eta 1964 bitartean.[3] Egonaldia familien arabera aldatu zen, egun batzuk batzuentzat eta urte batzuk besteentzat. Hirurogeiko hamarkadan ehunka familia hartzen zituen oraindik "herri zibil" batek. 1963an baserria sortu zen Rivesaltesen, adineko 25 familia errefuxiaturentzat, ehun pertsona ingururentzat. Hurrengo hamarkadan, gehienak Réart hirian kokatu ziren, Rivesaltes herrian eraikia, familia hauen egoerari amaiera emateko. Zelaia utzi zuten azkenek 1977ko otsailean egin zuten.[4]
Beste errefuxiatu kolonial batzuk iritsi ziren zibilekin batera: 1964tik 1966ra Gineako militar frantziar ohien 600 familia inguru iritsi ziren zelaira, eta Ipar Vietnamgo antzinako militar frantziar talde txiki bat zegoen bertan.
Atxikipen administratiboko zentroa (1986-2007) aldatu
1986an sortua, Frantziako lurraldean egoera irregularrean zeuden errefuxiatuak berriz elkartzea izan zue helburu administrazio-atxikipenerako zentroak. Urtean mila sarrera baino gehiago izan zituen 1994tik, eta, Frantziako lurraldean, ezkutuko etorkinak atxikitzeko zentro garrantzitsuenetako bat zen. 2007. urtearen amaieran zentroa Oroimenezko Museo bihurtu zen.[5]
Memoriala aldatu
2015ean, errefuxiatuei buruzko memoriala altxatu zen, eta Manuel Valls lehen ministroak Frantziak errefuxiatuei emandako tratu txarrak publikoki aitortu zituen.[6]
Erreferentziak aldatu
- ↑ https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/merimee/PA66000009
- ↑ Boitel Anne, Le camp de Rivesaltes, 1941-1942, Perpignan, PUP/Mare-Nostrum, 2001, 95-106 or.
- ↑ Nicolas Lebourg et Abderahmen Moumen, Rivesaltes, le camp de la France de 1939 à nos jours, Perpignan, Trabucaire, 2015, 13-37 or.
- ↑ Abderamen Moumen, Entre histoire et mémoire. Les rapatriés d'Algérie. Dictionnaire bibliographique, Gandini, Niza, 2003.
- ↑ Nicolas Lebourg et Abderahmen Moumen, Rivesaltes, le camp de la France, Perpignan, Trabucaire, 131-133 or.
- ↑ https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=http%3A%2F%2Fwww.directmatin.fr%2Ffrance%2F2015-10-16%2Fmemoire-le-camp-dinternement-de-rivesaltes-devient-un-musee-713616#federation=archive.wikiwix.com
Kanpo estekak aldatu
- (Frantsesez): Rivesaltesko esparruaren historia orokorra.
- (Frantsesez):Memorialaren egungo ikuspegia.
- (Frantsesez):Esparruaren inguruko memoriak.
Datuak: Q325332
Multimedia: Camp de Rivesaltes / Q325332
