Prithvi Narayan Shah
Prithvi Narayan Shah (nepaleraz: पृथ्वी नारायण शाह; Gorkha, 1722 – Devghat, Nuwakot, 1775eko urtarrilaren 11), Nepalgo erresumaren fundatzailea eta lehenengo erregea izan zen.
Prithvi Narayan Shah | |||||
---|---|---|---|---|---|
1768ko irailaren 25a - 1775eko urtarrilaren 11 - Pratap Singh Shah (en) →
1743ko apirilaren 3a - 1768ko irailaren 25a ← Nara Bhupal Shah (en) | |||||
Bizitza | |||||
Jaiotza | Gorkha District (en) , 1723ko urtarrilaren 7a | ||||
Herrialdea | Kingdom of Nepal | ||||
Lehen hizkuntza | nepalera | ||||
Heriotza | Devighat (en) , 1775eko urtarrilaren 11 (52 urte) | ||||
Heriotza modua | berezko heriotza: eritasuna | ||||
Familia | |||||
Aita | Nara Bhupal Shah | ||||
Ama | Kaushalyawati Shah | ||||
Ezkontidea(k) | Narendra Rajya Lakshmi Devi (en) Indra Kumari Devi (en) | ||||
Seme-alabak | ikusi
| ||||
Haurrideak | ikusi
| ||||
Familia | ikusi
| ||||
Leinua | Shah dynasty (en) | ||||
Hezkuntza | |||||
Hizkuntzak | nepalera | ||||
Jarduerak | |||||
Jarduerak | monarka | ||||
Lan nabarmenak | ikusi
| ||||
Sinesmenak eta ideologia | |||||
Erlijioa | hinduismoa | ||||
XVIII mendean Nepal elkarren artean borrokatzen zuten hainbat erreinu txikiz osaturik zegoen. Prithvi Narayan Shah Gorkhako erreinuko erregea zen, bertan Shah dinastia hasi zuen Dravya Shah (1559–1570) errege gurkharen 19. ondorengoa hain zuzen ere. 1743an izendatu zuten errege.
Zabalkundea
aldatu1768an ondoko erreinuak konkistatzeari ekin zion, bere helburua Katmandu hartu eta Himalaiako erresuma handi bat sortzea zelarik. Garai hartan Bhaktapur zen hiriburua baina Katmandu hiri handiena. Orduan Katmandun Indra Jatra festibal sonatua ospatzen ari zirela aprobetxatuz, sorpresaz egin zuen eraso eta erraz nagusitu zen hirian. Bhaktapurrek hiri isolatu gisa jarraitu zuen Newarien eskutan, baina Prithvi Narayanek Shah dinastiari hasiera eman zion Nepalen. Gurkhen zabalkundea ere etorri zen eta gaur egun Sikkim eta Darjeeling (India) bezalako tokietan beraien ondorengoak aurkitzen dira.
Nepalgo erresuma
aldatuIparraldean Tibetekin istilu ugari izan zituen bai eta merkatal harremanak apurtu ere. Hegoaldean Indian zeuden britainiarrei aurre egiteko aldiz Nepal erabat itxi zuen atzerritarrik bere lurretan sartu ez zedin.