Okil berde
Okil berdea (Picus viridis) pizidoen familiako hegaztia da, Europa eta mendebaldeko Asiako basoetan bizi dena[1]. Euskal Herrian ere bizi da, txori arrunta da.
| Okil berde | |
|---|---|
 | |
| Iraute egoera | |
 Arrisku txikia (IUCN 3.1) | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Animalia |
| Filuma | Chordata |
| Klasea | Aves |
| Ordena | Piciformes |
| Familia | Picidae |
| Generoa | Picus |
| Espeziea | Picus viridis Linnaeus, 1758
|
| Banaketa mapa | |
 | |
| Datu orokorrak | |
| Gizakiak ateratzen dizkion produktuak | Picus viridis feces (en)  |
| Masa | 8,9 g (pisua jaiotzean) 193 g (helduen pisua) |
| Zabalera | 41 cm |
| Kumaldiaren tamaina | 6,3 |
| Errute denbora | 19 egun |
| Arrautza | |
 | |
Okil berdeak bizkarralde berdea, sabelalde grisa, ipurtxuntxur hori bizia, buru gorria eta aurpegi beltza ditu. Arrak bibote gorriak eta emeak beltzak ditu. Moko sendoa du eta zuhaitzetan gora igotzeko gai da. Inurriak eta inurri-larbak jaten ditu batez ere eta habia zuhaitzetan egindako zuloetan egiten dute. Euskal Herrian, zuhaitzak dauden edonon aurki daiteke.[2]
Deskribapena Aldatu
Okil berdeak lumaje berezia du, eta horri esker, erraz bereiz daiteke gure herrialdean bizi diren gainerako okiletatik. Goiko aldeak berde mate kolorekoak ditu horizko pintzelkadekin, azpialdea gris-berdexka argikoa eta alboak eta subkaudalak marrekin. Ipurtxuntxurra oso horia du, hegan hasten denean asko nabarmentzen dena, hegalen puntek eta isatsak orban zuri batzuk dituzte. Buruaren gainaldea eta biboteak kolore gorri bizikoak ditu, beltzez inguratuak eta begien ingurua ere bai.
Arrak ezberdintasun bat du emearekiko, honek erabat beltza du bibotea, mokoaren ertzaren ondoan erdian arrak duen orban gorririk gabe. 30 cm inguruko neurria du eta 180 gramo inguruko pisua. Hegada oso uhindua du, hegoei labur baina indartsu eragin ondoren, hegoak itxita beheranzko aldi luzeekin. Hegaldi forma hau ohikoa da okil guztietan.
Biologia eta ohiturak Aldatu
Funtsean zuhaitzetako hegaztia da, eta lurrean jaten du maiz. Batez ere mota guztietako inurriak jaten ditu, mihi luze itsaskorraren bidez harrapatzen ditu, 10 cm atera dezakeena, eta errezeptakulu txiki baten amaitzen dena. Bere lurraldeko inurritegiei ikusi bat egiten die aldizka, lurrean edo zuhaitzetan aurki ditzakeenak, kasu honetan okilaren lan zulatzailea ikus daiteke, izan ere, galeria luzeak zulatzen ditu inurritegien zuloei jarraituz. Dietan intsektu xilofagoak, sitsak, moluskuak, zizareak eta kimuak, baiak eta hainbat fruitu ere sartzen ditu.
Otsailaren lehen egun hotzetan, okil berde arraren maitasun deiak entzuten dira dagoeneko, eta neguko gauetan lotarako erabiltzen duen zuhaitzaren ondoko zuhaitz batetik igortzen ditu normalean. Apeua sekuentzia errepikatua da, tonu gorakorrekoa, zaldi baten irrintzia gogorarazten duena, distantzia nabarmenetik entzun daitekeena. Apeu honekin, arrak bere lurraldean egon daitezkeen emeekin harremanetan jartzen da, neguan lurraldea aukeratzeko liskarretan bere aurkakoak izan zirenekin. Bikotearen loturak gero eta estuagoak dira hurrengo asteetan, eta jarrera oldarkorrak gero eta urriagoak dira.
Aurreko urteko habia batean hazten du, edo, hau egoera txarrean badago, berria egiten du, egur biguneko zuhaitzen enbor batean edo gaixotasunen batek aurretik ahuldutako eremu batean. Habiak egiteko zuloak zuhaitz ugaritan aurkitzen dira: fruta-arboletan, makaletan, zumarretan, haritzetan, etab., habiaren kanpoko zuloak 5 eta 6,7 cm arteko diametroa du, eta barruko hutsuneak, non bere 5 - 7 arrautza zuri jarriko dituenak, 17 cm-ko diametroa eta 25 eta 60 cm arteko altuera, kanpoko zuloaren oinarritik hondora.
Txitaldian, bi gurasoek esku hartzen dute txandaka eta arra da gauez txitatzen duena. 14 edo 16 egunen ostean, kumeak jaiotzen dira. Bi gurasoek elikatzen dituzte inurriekin, pupekin eta beste intsektu batzuekin, 18 eta 21 egun bitartean, ondoren habiatik irtengo dira, batzuk emearekin joaten dira eta beste batzuk arrarekin, ziur aski inoiz berriro topo ez egiteko.
Banaketa, habitata eta estatusa Aldatu
Okil berdeak Europa eta Ekialde Hurbilera mugatutako banaketa eremua du. Gure kontinentean, eremu zabal batean dago, Mediterraneotik Eskandinaviako hegoaldera doana. Iberia osoan dago; arrunta da zuhaitzak dauden eremuetan.
Zuhaitzari lotutako espeziea da, baina okil gehienak baino gutxiago. Zuhaizti argiak nahiago ditu, eremu irekietan banatutako zuhaiztiak, baso zabal eta itxiak baino gehiago.
Euskal Herrian lurralde osoan agertzen da. Zuhaizti gehienetan ohikoa da, nahiz eta tamaina oneko zuhaitzak behar dituen, eta, beraz, ez ditu maite txarakak.
Ez da harritzekoa nekazaritza eremuetan ikustea. Nahikoa izaten baita errepide ertzetan zuhaitz ilarak egotea, makaldiak, ibai ertzeko zuhaitzak edo fruta arbola zaharrak, bizitzen jartzeko.[3]
Taxonomia Aldatu
Okil berdeak lau azpiespezie ditu:
- Picus viridis viridis
- Picus viridis karelini
- Picus viridis sharpei
- Picus viridis innominatus
Erreferentziak Aldatu
- ↑ Mullarney, K., Svensson, L., Zetterstrom, D., Grant, P. J. (1999). Collins Bird Guide. 224-225. orr. Londres HarperCollins. ISBN 0-00-219728-6.
- ↑ Jon Larrañaga Elhuyar, K.E. (1996). Euskal Herriko fauna (ornodun lehortarrak). Lizarra Imprimategia, 146 or. ISBN 84-87114-09-1..
- ↑ (Gaztelaniaz) Administracion de la Comunidad Autonoma de Euskadi. (1989). Euskal Autonomiu Elkarteko Ornodunak. Graficas Santamaria S.A., 211 or. ISBN 84-7542-639-5..
Kanpo estekak Aldatu
Datuak: Q166171
Multimedia: Picus viridis
Espezieak: Picus viridis
