Wikipedia

Nazar

Nafarroa Garaiko udalerria

Nazar[1] ([nas̻aɾ]) Nafarroa Garaiko mendebaldeko udalerri bat da, Lizarrako merindadekoa. Berrotza haranean dago. 40 biztanle ditu 2023. urtean. Iruñea hiriburutik 67 kilometro mendebaldera dago. Nazarreko herrigunetik banatuta Desiñana izeneko auzo hustua dago; oraindik ere, antzinako etxeen eta XVI. mendeko eliza gotiko baten arrastoak kontserbatzen ditu.[2]

Geografia aldatu

Ingurune naturala eta klima aldatu

Kokapena eta mugakideak aldatu

Nazar hiribildua Nafarroako Foru Komunitatearen mendebaldean dago, Berrueza bailaran. Udal-mugarteak 9,5 km²-ko azalera du, eta iparraldean Santa Cruz de Campezo, Zuñiga eta Mendaza ditu mugakide; ekialdean, Mendaza; hegoaldean, Mirafuentes eta Torralba del Río; eta mendebaldean, Torralba del Río.[2][3]

Kodesko mendizerratik gertu egonik, inguruko Costalera Haitza eta Mataberdeko basoak Nazarretik hurbil daude.[2]

Erliebea eta hidrografia aldatu

Udalerri barruan erliebe desberdineko bi gune bereizten dira. Bata menditsua da, iparraldean eta ipar-mendebaldean. Bertan, Gallet haitza nabarmentzen da, 1158 metroko altueran, eta Costalera haitza, 1234 metroko altueran. Beste gunea laua da, hegoaldean eta ekialdean.[2]

Geologia aldatu

Iparraldean dagoen mendialdean ugariak dira kareharri kretazikoak eta Kodes mendilerroko konglomeratu oligomiozentrikoak; hegoaldean, berriz, material kuaternarioak eta buztinak hareharri eta Oligo-Miozenoko limoekin daude, bi failen artean dagoen sakonune tektoniko bati dagozkionak. Bi faila horiek iparraldetik eta hegoaldetik mugatzen dituzte Kodes mendilerroa eta Monjardin lerrokadura zerratua.[2]

Klima aldatu

Nazarrek klima mediterraneo kontinentala dauka. Urteko batez besteko balioak altuera eta kokapenaren arabera aldatzen diren arren 6 eta 10 gradukoak dira tenperaturaren kasuan eta 800 eta 1400mm bitartekoak prezipitazioen kasuan. Urteroko egun euritsuak 100 eta 120 artean izaten dira.[2]

Flora eta fauna aldatu

Gizakiaren eraginez nahiko hondatuta dagoen jatorrizko landare-estalkiari dagokionez, 164 hektarea artadi daude oraindik (lezkal izardunak eta haritza, batez ere)[2] eta herritik gertu ezpela eta behe-mendia ugari dira. Basurdeak eta azeriak dira faunaren ezaugarri nagusiak, eta azken urteetan orkatzak ugaritu egin dira. Untxi-populazio txikiak mantentzen dira herritik gertu, erbi bikoteren bat mahasti gutxiren aterpean, eta eperrak berreskuratzen ari dira herri txikietan, ehiza-jarduera txikiagoari esker. Harrapariek babes bikaina dute kareharrizko harkaitzetan.

Historia aldatu

1847an herriak 490 errealeko eskola zeukan, parrokian herritarren artean aukeraturiko abadea eta hiru onuradun zeuden. XX. mendearen hasieran, eraiki gabe zegoen herrira heltzeko errepidea. XVIII. mende amaieran ospitalea zegoen herrian.[2]

Demografia [4] aldatu

Nazarko biztanleria
Datu-iturria: INE

Politika aldatu

Udaletxea aldatu

  • Helbidea: La Fuente Kalea, 1

Udal hauteskundeak aldatu

2023ko udal hauteskundeez geroztik, Nazarko alkatea Pedro Adolfo Bujanda Cirauqui, Agrupación Electoral de Nazarkoa, da. Guztirako botoak 33 botoak (%84,61) izan ziren, boto baliogabeak, 2 (%6,06) eta abstentzioa, 6 (%15,38).[5]

Nazarko Udala (2023)
Alderdia Botoak Aukeratua?
A.E.K. (AGRUPACION ELECTORAL KOSTALERA) 19 Bai (1)
AGRUPACION ELECTORAL INDEPENDIENTE DE NAZAR 31 Bai (2)

Alkateak aldatu

Hauek izan dira Nazarko azken alkateak: [6]

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia
Ignacio Bujanda Lopez de Zubiria 1979 1983 Agrupacion de Electores de la Virgen de Nazar
Ignacio Bujanda Lopez de Zubiria 1983 1987 Agrupacion Electoral Nuestra Señora de Loreto
1987 1991
1991 1995
1995 1999
1999 2003
2003 2007
Alfredo Montoya Bujanda 2007 2011 AIEN
Alfredo Montoya Bujanda 2011 2015 Kudeaketa batzordea
Alfonso Morras Ruiz de Villalva 2015 2019 Independenteak
Javier De Acha Morras 2019 2023 Agrupacion Electoral Kostalera
Pedro Adolfo Bujanda Cirauqui 2023 Jardunean Agrupación Electoral de Nazar

Kultura aldatu

Euskara aldatu

Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera, Nazar eremu mistoko udalerria da, eta hori dela eta, herritar guztiek dute euskara zein gaztelania erabiltzeko eskubidea Nafarroako Administrazio Publikoetara jotzeko.[7][8][9]

Toponimoa

Antzinako dokumentuetan horrela agertzen da: Naçar, Naçarr [10]

Jaiak eta ospakizunak aldatu

Nazarko jaiak abuztu amaieran ospatzen dira. Jaietako ospakizunik ospetsuenetako bat aizkora jaurtiketa da. Lehiaketa hau 2004. urtean hasi zen antolatzen. Jai txikiak abenduaren 9an eta 10ean ospatzen dira: Loretoko Ama Birginaren besperan sua pizten da baselizaren aurrean. [11]

Ondasun nabarmenak aldatu

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
  2. ↑ a b c d e f g h Fundación Caja Navarra, ed. Gran Enciclopedia de Navarra. .
  3. ↑ Auñamendo Eusko Entziklopedia. Nazar. Eusko Ikaskuntza.
  4. ↑ INE Instituto Nacional de Estadística. Municipios. Nazar. .
  5. ↑ a b c Resultados electorales locales.. .
  6. ↑ España. Ministerio del Interior. Hautezkunde emaitzak. .
  7. ↑ Naiz.info (22 de junio de 2017): 44 localidades navarras ganan derechos para el euskara al pasar a la ‘zona mixta’. (argitaratze data: 2017-06-22).
  8. ↑ 9/2017 Foru legea, ekainaren 27koa, euskarari buruzko abenduaren 15eko 18/1986 foru legearen titulua eta artikulu batzuk aldatzen dituena. [Contsultatua: 2023-09-14]
  9. ↑ Euskarari buruzko abenduaren 15eko 18/1986 foru legea. .
  10. ↑ Lekuak - EODA- Nazar. Euskaltzaindia.
  11. ↑ Nazar (Navarra). .

Ikus, gainera aldatu

Kanpo estekak aldatu

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Nafarroa
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Nazar&oldid=9424089"(e)tik eskuratuta