Margaret Scott Gatty
Margaret Scott Gatty (Burnham-on-Crouch, Essex, Britania Handia, 1809ko ekainaren 3a - Ecclesfield, Yorkshire, 1873ko urriaren 4a) britaniar botanikaria izan zen, haur-literaturaren eta itsas biologiaren egilea. Aunt Judy ezizena erabiltzen zuen.[1]
| Margaret Scott Gatty | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Margaret Scott |
| Jaiotza | Burnham-on-Crouch (en)  , 1809ko ekainaren 3a |
| Herrialdea |  Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua |
| Bizilekua | Ingalaterra |
| Lehen hizkuntza | ingelesa |
| Heriotza | Yorkshire, 1873ko urriaren 4a (64 urte) |
| Familia | |
| Aita | Alexander John Scott |
| Ezkontidea(k) | Alfred Gatty (en) (1839 - |
| Seme-alabak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | ingelesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | botanikaria, idazlea, haur literatura idazlea, naturalista, zientzia ilustratzailea, editorea eta landare biltzailea |
.png)
Biografia aldatu
Gatty aborigena zen, Burnham on Crouche-koa Essex. Alexander John Scott abadearen alaba, Royal Navyyn kapilaua izan zen, eta Lord Horatio Nelson-en konfiantzazko lagun izan zen HMS Victoryn itsasontzian, Trafalgar borrokaldiaren aurretik eta bitartean.
1839an, Alfred Gatty abadearekin, ezkondu zen. D.D. Ecclesfield, Yorkshire, eta St. Mary elizako bikariotzara joan zen laster. Oso idazle baliagarria eta gazteentzako ipuinetarako ezaguna bihurtu zen. Bere ipuinak gazteei zuzenduta egon arren, helduen buruan eragina izatea espero zuen.[2] Parables from Nature, Worlds not Realised, Proverbs Illustrated, Aunt Judy's Tales. Aunt Judy's Magazine-a ere gidatu zuen, Margareten familia handiko zenbait kidek idatzitako familia-argitalpena.[3]
Zientzia aldatu
Gatty liluratuta geratu zen itsas biologiarekin, seguru asko William Henry Harveyren aholkuengatik, 1848an Hastings-en sendatzen ari zen bitartean ezagutu baitzuen. Ondoren, alga britainiarrei buruzko liburu bat idatzi zuen, lehenago gaiari buruz idatzitakoa baino eskuragarriagoa zena. Bere garaiko itsas biologo handienetako askorekin korrespondentzia izan zuen, besteak beste, George Busk-ekin eta Robert Brownekin (Montrose botaniko eskoziarra). Margaretek itsas materialaren bilduma handia bildu zuen, eta haren zati handi bat Britainiar Inperioko bazterretako korrespontsalek bildu zuten. Bere alabak, Katherine Francis Horatia Gattyk, Weston Park Museum-ari eman zion.
Literatura aldatu
Askok beren interesak literaturan eta zientzian independenteki ikusi zituzten bitartean, haur-literaturaren eta jakin-min zientifikoaren konbinazioa erabili zuen Charles Darwinen eta haren Espezieen jatorria kontrako argudio gisa. Las parabolas de la naturaleza filmarekin batez ere, Gatty gai izan zen haurrei predikatzeko eta gozarazteko, Jainkoa eta natura bakoitza bere aldetik inoiz ez zirela tratatu behar azalduz. Parabolen argitalpena eboluzio-teoriekin batera atera zen. Hori zela eta, haien idazketa eragin bat zen haurrek zientziarekiko zituzten jarreretan. Haien idazkerak tonu moral indartsua izateko joera zuen, eta maiz erlijioa eta Jainkoa erabiltzen zituen seme-alaben hezkuntzan eragiteko.[2]
Bestelakoak aldatu
Osasun txarra izan zuen ia bizitza osoan, eta esklerosi anizkoitza diagnostikatu gabe bizi zen susmoa dago. Gaixotasunaren ohiko erasoen ondorioz, adiskidetasun estua sortu zen George Johnston doktorearekin, sendagaien bidez mina arintzearen alde egiten zuelako ezaguna zen medikuarekin. Erditzean kloroformoa erabiltzeko aholkuak ematen zizkion, eta, hala, Sheffielden droga hori erabili zuen lehen emakumea izan zen erditzean.
Gatty Juliana Horatia Ewing umeentzako ipuin-idazlearen ama zen, eta Alfred Scott-Gatty, La Jarreterako arma-errege nagusia izan zena.
Argitalpen batzuk aldatu
- The fairy godmother, and other tales, Märchensamlung 1851
- Parables from nature, 5 v. 1855–71
- Aunt Judy’s Tales 1858
- British Seaweeds 1862
- Aunt Judy’s Letters 1862
- History of British Seaweeds 1863
- Aunt Judy’s Magazine Gazteentzako hileroko aldizkaria (1866an jada)
- Alfred Gatttyrekin. Life of Wolff doktorea, the missionary 1860
Ohoreak aldatu
Eponimia aldatu
- Alga-generoa
- Gattya Harvey, 1855
- Alga-espezieak
Gattia spectabilis.[4]
Erreferentziak aldatu
- ↑ Gatty, Margaret. (Noiz kontsultatua: 2022-07-12).
- ↑ a b «Parables and Parodies: Margaret Gatty's Audiences in the Parables from Nature» Children's Literature 25: 138–150. 1997.
- ↑ Fenstermaker, John J.; Sutherland, John. (1990-09). «The Stanford Companion to Victorian Fiction» South Atlantic Review 55 (3): 121. doi:. ISSN 0277-335X. (Noiz kontsultatua: 2022-07-12).
- ↑ Gatty, Margaret (1809–1873) en: Women in World History: A Biographical Encyclopedia. .
Kanpo estekak aldatu
- «Margaret Scott Gatty». Índice Internacional de Nombres de las Plantas (IPNI). Real Jardín Botánico de Kew, Herbario de la Universidad de Harvard y Herbario nacional Australiano (eds.).
| Wikispezieetan bada informazioa gehiago, gai hau dela eta: Margaret Scott Gatty |
- Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, {{{hizkuntza}}} Wikipediako «Margaret Gatty» artikulutik itzuli da. Izan ere, artikulu horretan aritu diren wikilariek GFDL edo CC-BY-SA 3.0 lizentziekin argitaratu dute beren lana.
Datuak: Q1382113
Multimedia: Margaret Gatty / Q1382113
Espezieak: Margaret Scott Gatty
