Wikipedia

Luz Rello Sánchez

madrildar hizkuntzalaria, dislexia kontuetan aritua

Luz Rello Sánchez (Madril, 1984) madrildar hizkuntzalaria, ikertzailea eta asmatzailea da, Pompeu Fabra Unibertsitatean doktorea.[1] 2013an, European Young Researchers' Award (EYRA) saria (Europako ikertzaile gazteentzako saria) jaso zuen lehen espainiarra izan zen, Euroscience elkarteak emandakoa, dislexiaren alorrean egindako lanarengatik.[2][3]

Luz Rello Sánchez

(2023)
Bizitza
JaiotzaMadril, 1984 (39/40 urte)
Herrialdea Espainia
BizilekuaBartzelona
Hezkuntza
HeziketaPompeu Fabra Unibertsitatea
Madrilgo Complutense Unibertsitatea
(2003 - 2008)
University of Wolverhampton (en) Itzuli
(2008 - 2009) master
Bartzelonako Unibertsitate Autonomoa
(2009 - 2010) master
INSEAD
(2018 - 2018) : ekintzailetza
Tesi zuzendariaRicardo Baeza-Yates (en) Itzuli
Horacio Saggion (en) Itzuli
Doktorego ikaslea(k)Maria Rauschenberger (en) Itzuli
Hizkuntzakgaztelania
ingelesa
Jarduerak
Jarduerakhizkuntzalaria
Jasotako sariak
Twitter: luzrello LinkedIn: luzrello Edit the value on Wikidata

Bizitza

aldatu

Rello Sanchezek Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean egin zituen Hizkuntzalaritzako unibertsitate ikasketak, eta ohoreekin graduatu zen bertan.[2][4] Gero, nazioarteko maistratasuneko ikasketak egin zituen Hizkuntza Naturalaren Prozesamenduan eta Giza Hizkuntzaren Teknologietan, Franche-Comté Unibertsitateko (Frantzia), Algarbeko Unibertsitateko (Portugal), Wolverhamptongo Unibertsitateko (Ingalaterra) eta Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko (Espainia) baterako programa batean, eta ohorez graduatu zen hantxe ere.[4]

2011ko martxoan, doktoretza-ikasketak hasi zituen Pompeu Fabra Unibertsitatean (Bartzelona, Espainia), eta bertatik egiten ditu ikerketak, Informazioaren eta Komunikazioen Teknologien Sailean.[5][6] DysWebxiaa text accessibility model for people with dyslexia tesia irakurri zuen 2014an unibertsitate horretan.[7]

Proiektuak

aldatu

Change Dyslexia

aldatu

Luz Rellok Change Dyslexia enpresa soziala sortu zuen 2015ean, dislexiak eragindako eskola-uzteen tasa globala murriztea helburu duen erakunde independente baten bidez 6 urte baino gehiagoko ikerketa praktikan jartzeko. Dislexia ezkutuko nahastea izaten da, oso gutxitan tratatzen dena, prebalentzia handia izan arren (herritarren % 7 eta % 10 artean).

Dyswebxia

aldatu

Rello Sánchezen doktoretza-lana dislexian eta ikasteko zailtasun hori duten pertsonei Interneterako sarbidea erraztuko dien eredu baten garapenean oinarritzen da; lan-eredu horrek DysWebxia du izena,[2] eta bi oinarri ditu: web-orriaren egitura, programazio-lengoaiatik abiatuta, eta edukia, bereziki testuaren garapena; izan ere, Dislexia duten pertsonei Interneterako sarbidea errazten dieten egungo aplikazioek webgunearen edo orrialdearen diseinua aldatzen dute, baina ez edukia.[8]

Eredua dagoeneko bi aplikaziotan integratua dago: bata, zuzenean linean, text 4 all dyswebxia bideratzailean, zeinak webgune arrunt bat egokitzen duen dislexia duten pertsonentzako irisgarri batera, eta, bestea, IDEAL Group Reader testu-irakurgailuaren softwarean, zeinak aukera ematen dien dislexia duten pertsonei haientzat egokitutako testuetara iristeko, testu edo audio bidez.[9][10][11]

Dyseggxia

aldatu

DISCLAIMER: Jokoak izena aldatu du eta DYTECTIVE du izen berria, 7 eguneko proba egin daitekeen aplikazio mugikorra da. Ikasle, irakasle edo terapeuta gisa sartzeko aukera ematen du.

Rello Sánchez Cookie Cloud izeneko startup konpainia baten sortzaileetako bat da, eta dislexia duten haurrei zuzendutako testu-ariketekin osatutako joko bat garatu du harekin.[12] Jokoak hiru zailtasun maila eskaintzen ditu eta bakoitzak bost ariketa mota ditu: txertaketa, omisioa, ordezkapena, eratorpena eta esaldien banaketa.[13]

Jokoa doan eskaintzen da iOS eta Android sistema eragileetarako. Jatorrizko bertsioa gaztelaniaz garatu bazuten ere, Rello Sánchez eta bere lankideak ingelesezko eta katalanezko bertsioak garatze bidean daude.[14][12]

Argitalpenak

aldatu

2006az geroztik, Rello Sanchezek hizkuntzari eta dislexiari lotutako hainbat artikulu idatzi ditu, bai indibidualki, bai beste egile batzuekin elkarlanean. Lehenaren izenburua "Una nueva perspectiva de la traducción de los clásicos en el Renacimiento español (Klasikoen itzulpenaren ikuspegi berri bat Espainiako Errenazimentuan)" izan zen, eta Historiografia eta Hizkuntzaren Historia Ikertzaile Gazteen Elkartearen VI. Kongresu Nazionalean aurkeztu zen.[15] Ordutik aurrera, berrogeita hamar artikulu baino gehiago idatzi ditu, horietatik hogeita hemeretzi egile nagusi gisa, eta horien artean daude:[15][6]

  • Simplify or Help? Text Simplification Strategies for People with Dyslexia. Rello, Luz; Ricardo Baeza-Yates; Stefan Bott & Horacio Saggion. 2013. W4A 2013: The 10th International Cross Disciplinary Conference on Web Accessibility. Maiatza 13-15, 2013, Rio de Janeiro, Brasil.
  • Size Matters (Spacing not): 18 Points for a Dyslexic-friendly Wikipedia. Rello, Luz; Martin Pielot; Mari-Carmen Marcos & Roberto Carlini. 2013. W4A 2013: The 10th International Cross Disciplinary Conference on Web Accessibility. May 13-15, 2013, Rio de Janeiro, Brasil.
  • The Impact of Lexical Simplification by Verbal Paraphrases for People with and without Dyslexia. Rello, Luz; Ricardo Baeza-Yates & Horacio Saggion. 2013. CICLing 2013: 12th International Conference on Intelligent Text Processing and Computational Linguistics. Lecture Notes in Computer Science aldizkarian argitaratzeko. Samos, Grezia, martxoak 24-30.
  • Can Spanish Be Simpler? LexSiS: Lexical Simplification for Spanish. Bott, Stefan; Rello, Luz; Drndarevic, Biljana & Saggion, Horacio. 2012. Coling 2012: The 24th International Conference on Computational Linguistics, Mumbai, India, abendua 8-15.
  • Pronoun Disambiguation in Spanish Pronoun-en Korrelates Prosodic. Rello, Luz & Llisterri, Joaquim. 2012. Fonetika Esperimentaleko Ikasketak. XXI. or. 195-214.
  • IDEALA: Dyslexic-Friendly eBook Reader. Kanvinde, Gaurang; Rello, Luz & Baeza-Yates, Ricardo. 2012. ASSETS 2012: The 14th International ACM SIGACCESS Conference of Computers and Accessibility, Boulder, AEB, 22-24 Urria.
  • The interface between prosody and discourse on pronominal anaphora resolution in Spanish (Prosodiaren eta diskurtsoaren arteko interfazea gaztelaniazko anafora pronominalaren ebazpenean). Llisterri, Joaquim & Rello, Luz. 2012. Chapter in Jiménez Juliá, Tomás; López Meirama, Belén; Vázquez Rozas, Victoria & Veiga Alexandre (coords). cum corde et in nova grammatica. Guillermo Rojori eskainitako ikasketak. Santiago: Compostelako Unibertsitatea. ISBN 9788498879148. or. 465-475.
  • A Mobile Application for Displaying More Accessible eBooks for People with Dyslexia. Rello, Luz; Kanvinde, Gaurang & Baeza-Yates, Ricardo. 2012. DSAI 2012: The 4th International Conference on Software Development for Enhancing Accessibility and Fighting Info-selecton. Douro Region, Portugal, 19-22 uztaila.
  • Graphical Schemes May Improve Readability but not Understandibility for People with Dyslexia. Rello, Luz; Ricardo Baeza-Yates, Horacio Saggion & Eduardo Graells. 2012. PITR 2012: NAACL HLT 2012 Workshop Predicting and improving text readability for target reader populations. Montreal, Kanada, 7 Ekaina, or. 25-32.
  • A First Approach to the Creation of a Spanish Corpus of Dyslexic Texts. Rello, Luz; Ricardo Baeza-Yates, Horacio Saggion & Jennifer Pedler. 2012. NLP4ITA 2012: LREC Workshop Natural Language Processing for Improving Textual Accessibility. Istanbul, Turkia, 27 maiatza, 22-26.
  • Lexical Quality as a Proxy for Web Text Understandability. Rello, Luz & Baeza-Yates, Ricardo. 2012. WWW 2012: The 21st International World Wide Web Conference. Lyon, Frantzia, 16-20 April, 591-592. or.
  • Ikasi aditza espainieraz jokatzen. (Learn how to conjugate Spanish Verbs). Alvarez Mellado, Elena; Ayuso de Santos, Daniel; Basterrechea, Eduardo; Borsari, Elisa; Calvo Tello, José; Gutiérrez, César; Ortega, Miguel; de Pablos López, Alejandro; Pérez Ramón, Rubén; Rello, Luz; & Ruiz, Aitor. 2012. Madril: Molino de Ideas. ISBN 978-84-937706-1-7.
  • Onoma: A Linguistically Motivated Conjugation System for Spanish Verbs. Rello, Luz & Basterrechea, Eduardo. 2011. CICLing 2011: The 12th International Conference on Intelligent Text Processing and Computational Linguistics, Lecture Notes in Computer Science, 6608, 227-138. or. New York: Springer. Tokio, Japonia, Otsailak 20-26
  • Classification and Annotation of Subject Ellipsis in Portuguese (Portugesezko subjektu moten sailkapena eta idatzoharra). Rello, Luz & Gayo, Iria. 2011. SEL 2011: XL Nazioarteko Sinposioa eta Espainiako Hizkuntzalaritza Elkartearen III. Kongresua. Madril, Espainia, 2011ko otsailaren 7a eta 10a.
  • Spanish Color Terms: Semantic, Morphological and Lexicographic Analysis (Kolore-terminoak gaztelaniaz: Semantika, morfologia eta analisi lexikografikoa. Bere hizkien definizio eta ñabardura semantikoak). Rello, Luz. 2009. Hizkuntzaren Elkarrizketa, I, 90-164. or.

Bizitza pertsonala

aldatu

Rello Sánchezek dislexia-lana egiteko zuen motibazioa bere esperientzia pertsonalean sortu zen, izan ere, haurtzaroan berak pairatu zuen ikasteko zailtasun hori.[2][16] Bere arrakasta akademikoak lortu eta pairamena sekretu bat bezala mantendu ostean, Ricardo Baeza-Yates irakasleari aitortzea erabaki zuen. Honek doktoretza ikasketak egitera bultzatu zuen eta bere gainbegiralea izan zen.[16]

Rello Sánchezek oso zailtzat jo du gaixotasunarekin izandako esperientzia, eta aitortu du garai hartan inoiz ez zuela imajinatu lehen hezkuntza ikasten amaituko zuenik, eta are gutxiago, doktoretza bat amaituko zuenik:[16]

«Inoiz ez nuen imajinatu doktorego programa batean sartuko nintzenik, ezta nire ametsik ausartenetan ere ez nuen pentsatu unibertsitatean sartzea. Izan ere, eskola bukatu ere ez nuela egingo pentsatzen nuen. Ez dakit zergatik ohituta dauden lehen hezkuntzan eskola porrotarekin, baina gauza konplikatua da. Suge bat buztanari kosk egitea bezala da, oso zaila da zirkulutik ateratzea, nahiz eta saiatu, zure klasekideak eta zure maisuak konbentzituta baitaude ezgai bat zarela. Gaur egun, unibertsitateko bulegoko nire lankideek oso gogor lan egiten dudala uste dute. Baina ez, ez dute ideiarik. Neskato nintzenean bai, gogor egiten nuen lan: goizetan, arratsaldeetan, gauean eta baita gero ere.» Luz Rello (Never, ever did I imagine enrolling in a PhD program, nor even in my wildest dreams did I dare to consider going to university. Actually, I used to think that I was not going to be able to finish school. I don't know how familiarized you are with primary school failure, it is something complicated. It is like the snake biting its tail, extremely difficult to get out the circle, even if you try, as already your teachers and classmates believe you are inept. Nowadays, my colleagues at my university office think I work very hard. But no, they don't know. It was when I was a kid that I used to work hard: mornings, afternoons, evenings and after.)

Rello Sánchezek ipuinak eta artikulu literarioak ere idatzi ditu, baita "Blancanieves y te sacarán los ojos" izeneko antzezlana ere, zeina Madrilgo Pablo Iglesias antzokian taularatu baitzen, 2005eko abenduan. Era berean, anbigramak diseinatzea gustatzen zaio, eta horietatik ehun baino gehiago egin ditu.[17]

Rello Sanchezek Kataluniako Generalitateak emandako beka bat du, eta horrek murrizketak jasan ditu bere herrialdeko krisi ekonomikoaren ondorioz; egoera horren ondorioz, ikerketak Espainiatik kanpo jarraitzeko aukera aztertzera eraman du.[18][19][18]

Sariak eta aintzatespenak

aldatu

Bere ibilbide akademikoan, Rello Sánchezek hainbat sari, beka eta aintzatespen izan ditu; besteak beste, hauek:[4][5][1][6]

  • 2007-2008an Madrilgo Erkidegoko Bikaintasun Akademikoaren Saria.
  • 2007an Madrilgo Unibertsitate Konplutentseko lizentziaturako ikasle onenaren saria.
  • 2008-2010ean Maistratzako ikasle onenaren saria
  • 2011-2014an Kataluniako Generalitatearen Doktorego Beka.
  • 2011n Google Anita Borg beka.[20]
  • 2012an Irakasle eta Ikertzaile Gazteentzako Santander Beka
  • 2013an Rello Sánchezek European Young Researchers' Award (EYRA) saria jaso zuen (Europako ikertzaile gazteentzako saria). Sari hori Euroscience erakundeak ematen du, Europan zientzia eta teknologia sustatzen dituen elkarte independente batek, dislexia duten pertsonentzako konputazio-zientzien eta irisgarritasunaren arloan egindako ikerketa-lanarengatik.[21][22][5]
  • 2018an Mujeres a Seguir saria jaso zuen.[23]
  • 2022an Luz Rello Sánchez Valentziako Unibertsitate Politeknikoko eta Las Navesekoa, Valentziako Udaleko Mujeres de Ciencia Proiektuko protagonista izan zen. Proiektu horren murala Almussafes BHIn dago, eta Duo Amazonas taldeak egin zuen.[24]

Erreferentziak

aldatu
  1. ↑ a b Fundació "la Caixa". Beques de "la Caixa" per a estudis de Màster a Espanya. .
  2. ↑ a b c d Puri Caro. (3 de julio de 2013). Luz Rello, mejor investigadora joven de Europa: "Se está yendo fuera mucha gente buena". .
  3. ↑ «EYRA 2013 laureate has been selected by EuroScience» EuroScience 2013-06-12.
  4. ↑ a b c Luz Rello. (Sin fecha). CV. .
  5. ↑ a b c Universitat Pompeu Fabra. (14 de junio de 2013). Luz Rello obtains the European Young Researchers Award 2013. .
  6. ↑ a b c Luz Rello. (Sin fecha). Cover page - Luz Rello. .
  7. ↑ Sánchez, Luz Rello. (2014). DysWebxia: a text accessibility model for people with dyslexia. Universitat Pompeu Fabra.
  8. ↑ Luz Rello. (Sin fecha). DysWebxia: A Model to Improve Accessibilityof the Textual Web for Dyslexic Users. .
  9. ↑ Luz Rello. (Sin fecha). DysWebxia 2.0!. .
  10. ↑ text4all. (Sin fecha). About - text4all project. .
  11. ↑ Steve Jacobs. (7 de mayo de 2012). STEM Education Success Powered by IDEAL’s ePub3 Reader. .
  12. ↑ a b Luz Rello. (Sin fecha). Dyseggxia. .
  13. ↑ Luz Rello, Clara Bayarri y Azuki Gorriz. (Sin fecha). What is Wrong with this Word? Dyseggxia: a Game for Children with Dyslexia. .
  14. ↑ 543pul. (8 de julio de 2013). Dyseggxia, A Game That Can Help With Dyslexia. .
  15. ↑ a b Luz Rello. (Sin fecha). Publications. .
  16. ↑ a b c Daisy Consortium. (Sin fecha). Luz Rello. .
  17. ↑ Luz Rello. (Sin fecha). Personal - Creative writing. .
  18. ↑ a b Alfredo Pascual. (20 de junio de 2013). No solo en fútbol: Luz Rello es la mejor científica joven de Europa. .
  19. ↑ EFE. (24 de enero de 2012). La Generalitat catalana aprobará un recorte de 240 millones de euros en Educación. .
  20. ↑ «Home - Institut de Biologia Evolutiva - CSIC UPF (UPF)» www.ibe.upf-csic.es.
  21. ↑ Euroscience.org. (Sin fecha). Euroscience has selected the winner of the 2013 European Young Researchers' Award!. .
  22. ↑ EuroScience.org. (Sin fecha). Euroscience Strategy 2012-2015. .
  23. ↑ «Ganadoras Premios MAS : Mujeres a seguir» www.mujeresaseguir.com.
  24. ↑ «Luz Rello, investigadora de IE University y fundadora de Change Dyslexia, protagoniza un nuevo mural del proyecto Dones de ciència» elperiodic.com.

Kanpo estekak

aldatu
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Luz_Rello_Sánchez&oldid=9848648"(e)tik eskuratuta