Karakala
Marko Aurelio Karakala (latinez Marcus Aurelius Antoninus Caracalla; Lugdunum, 186ko apirilaren 4a - Harran, 217ko apirilaren 8a) erromatar enperadorea izan zen, 211tik hil zen arte. Karakala goitizena jaso zuen izen horretako galiar tunika txanoduna janzten zuelako.
| Karakala | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
198 - 217ko apirilaren 8a ← Septimio Severo - Makrino →
| |||||||
| Bizitza | |||||||
| Jaiotzako izen-deiturak | Lucius Septimius Bassianus | ||||||
| Jaiotza | Lugdunum, 186ko apirilaren 4a | ||||||
| Heriotza | Harran, 217ko apirilaren 8a (29 urte) | ||||||
| Hobiratze lekua | Sant'Angelo gaztelua | ||||||
| Heriotza modua | giza hilketa: labankada | ||||||
| Familia | |||||||
| Aita | Septimio Severo | ||||||
| Ama | Julia Domna | ||||||
| Ezkontidea(k) | Fulvia Plautilla (en)  | ||||||
| Bikotekidea(k) | ikusi
| ||||||
| Seme-alabak | ikusi
| ||||||
| Anai-arrebak | ikusi
| ||||||
| Leinua | Severar leinu | ||||||
| Hezkuntza | |||||||
| Hizkuntzak | latina | ||||||
| Jarduerak | |||||||
| Jarduerak | politikaria eta monarka | ||||||
| Sinesmenak eta ideologia | |||||||
| Erlijioa | Antzinako Erromako erlijioa | ||||||
  | |||||||
Bizitza aldatu
Septimio Severo enperadorearen semea zen. Zazpi urte zituenean zesar izendatu zuten, eta augusto 198an. Aita hiltzean, 211n, bere anaia Getarekin batera izendatu zuten enperadore baina hurrengo urtean hil zuen anaia[1]. Jarraian, Getaren lagun eta aldeko gehienak jazarri eta hilarazi zituen, eta Senatua behartu zuen anaiaren aurkako damnatio memoriae bat agertu zezan. Dion Kasio historialariaren arabera, 20.000 bat lagun hil ziren errepresioaren ondorioz[2].
Legioaren eta Pretoriar Guardiaren atxikimendua ziurtatzeko, soldatak ikaragarri igo zizkien soldaduei[3]. 212. urtean sinaturiko Constitutio Antoniana izeneko ediktuaren bitartez, erromatar hiritartasuna eman zien inperioko biztanle libre guztiei[1], askatutako esklabuei barne, era horretan estatuak zerga-ordaintzaile gehiago izanen zuelako. Zilarraren balioa %25 murriztu zuen, legioak ordaindu ahal izateko, eta zergak handitu zituen.
Monumentu ugari eraiki zuen, bere izena daramaten Erromako bainuak besteak beste[1]. Karakalaren Termen hondakinak oraindik ikus daitezke. Alexandro Handia miresten zuen, eta haren haragitzetzat hartzen zuen bere burua. 213an, alaman tribuen aurkako kanpaina arrakastatsua egin zuen. 214an, Alexandroren ildoari jarraituz, Mazedonia korritu zuen, 16.000 laguneko falangea errekrutatzeko[3]. 215ean, Alexandriara joan zen, Alexandroren hilobia bisitatzera; ondoren, ordea, hiria harpilatu eta gazte gehienak hilarazi zituen[4][3].
Alexandro Handiak egin zuen bezala, Persia konkistatzera deliberaturik, 217an Partiar Inperioaren kontra borrokatzera abiatu zen. Apirilaren 8an, gernu egiteko gelditu zenean, Julius Martialis izeneko laguntzaile batek hil zuen. Hiltzailea ihes egiten saiatu zen, baina berehala hil zuten. Karakalaren ondorengoa Makrino izan zen, Pretoriar Guardiako burua.
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b c Karakala, Marko Aurelio. Lur hiztegi entziklopedikoa, Creative Commons Aitortu 3.0 Espainia lizentzia (Noiz kontsultatua: 2017-3-13).
- ↑ Goldsworthy, Adrian Keith. How Rome Fell: Death of a Superpower. Yale University Press, books.google.es (Noiz kontsultatua: 2017-3-12).
- ↑ a b c Bunson, Matthew. Encyclopedia of the Roman Empire. 94-95. orrialdeak, books.google.es (Noiz kontsultatua: 2017-3-13).
- ↑ Caracalla, Antonino Basiano. Emperador de Roma (188-217). mcnbiografias.com (Noiz kontsultatua: 2017-3-13).
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Karakala  |
