Jorge Manrique
Jorge Manrique (Paredes de Nava, Palentzia, Espainia, 1440? - Cuenca, Espainia, 1479ko apirilaren 24a) gaztelaniazko olerkaria izan zen. Elisabet erreginaren gortean bizi izan zen, eta haren alde borrokatu zen hainbat gudutan. Garcimuñoz gazteluaren aurrean hil zen, borrokan ari zela.
| Jorge Manrique | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Segura de la Sierra eta Paredes de Nava, 1440 |
| Herrialdea |  Espainia |
| Heriotza | Santa María del Campo Rus, 1479ko martxoaren 27a (38/39 urte) |
| Heriotza modua | borrokan hilda |
| Familia | |
| Aita | Rodrigo Manrique de Lara |
| Ama | Mencía de Figueroa |
| Ezkontidea(k) | Guiomar de Meneses Ayala (en)  |
| Seme-alabak | ikusi
|
| Haurrideak | ikusi
|
| Leinua | Casa de Manrique de Lara (en) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | poeta, idazlea eta militarra |
| Lan nabarmenak | ikusi
|
| Jasotako sariak | |
| Genero artistikoa | olerkigintza |
| Gradua | sarjentu |
    | |
Bere garaiko gustuaren araberako gaiak erabiltzen zituen. Berrogeita hamarren bat poema gordetzen dira Jorge Manriquerenak, XV. mendeko cancioneroen bidez heldu direnak. Lan azpimarragarriena, ospe handia eman diona, bere aita hilari eskainitako Coplas a la muerte del maestre don Rodrigo da (1476, Jorge Manrique'ren koplak izenburupean itzuli zituen euskarara Nemesio Etxanizek) edo Coplas a la muerte de su padre izenburuarekin ezagunagoak direnak. Jorge Manriqueren obrak zubi egiten du Erdi Aroko eta Pizkundeko literaturen artean.
Bere poesia
aldatuJorge Manriqueren poesia ez da oso zabala; 50 bat poema ditu, gehienak Cancionero general (1511) izeneko bilduman daude. Poemak hiru talde nagusitan sailkatu ohi dira: maitasunezkoak, burleskoak eta doctrinalak. Maitasunezkoak dira gehienak, eta batzuk erotikoak ere badira. Poema horiek denborako poesia estiloaren barruan sartzen dira, maitasunaren gaiak eta ironia erabiltzen dituzte, eta sarritan alegoria finak erabiliz.
Manriquek maitasunaren gaian erabilitako baliabideak eta hiztegia maitasun kortesaren estiloarekin bat datoz, eta bere poemetan agertzen dira maitasunaren mina, zerbitzariaren desioa eta dama baztertzailea.
Jorge Manriquek ez zuen oso originala izan poema horiek idazterakoan, izan ere, troubadouren lirika hartzen zuen eredu gisa. Poema horiek ez dira poeta bereziki sentimendu pertsonalekin lotutakoak, baizik eta historia eta literatura aldetik balio handiagoa dutenak.
Bere poema maitagarrietako batzuk hauek dira: "De la profesión que hizo en la orden del Amor", maitasunari eskainitako ordena erlijioso baten metafora; "Escala de Amor", maitasunaren zaintza eta defentsa adierazten duena; eta "Castillo de Amor", non dama maitearen bertuteak goraipatzen diren.
Burlesko poema gutxi batzuk ere idatzi zituen, eta horietan ironia askoz zorrotzagoa eta zakarragoa da. Horien artean, "A una prima suya que le estorbaba unos amores"(bere senide bati buruzkoa), "Coplas a una beoda" (edari gehiegi hartzen zuen emakume bati buruzkoa) eta "Un convite que hizo a su madrastra" (bere amakumezko amaordeari buruzkoa) daude.
Azkenik, Manriqueren poesia maitagarri eta burleskoa hainbat gai jorratzen ditu, eta bere garaiaren literatura ulertzeko oso garrantzitsua da.
Erreferentziak
aldatu- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Datuak: Q389233
Multimedia: Jorge Manrique / Q389233
