Jeremy Bentham

Jeremy Bentham (Spitalfields, Londres, 1748ko otsailaren 15a - Londres, 1832ko ekainaren 6a) ingeles filosofo eta epailea izan zen, utilitarismoaren fundatzailea.

Jeremy Bentham
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Houndsditch (en) eta Londres, 1748ko otsailaren 15a
Herrialdea	Britainia Handiko Erresuma Frantziako Lehen Errepublika Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua
Heriotza	Londres, 1832ko ekainaren 6a (84 urte)
Familia
Aita	Jeremiah Bentham
Ama	Alicia Woodward Grove
Ezkontidea(k)	ezkongabea
Haurrideak	ikusi Samuel Bentham (mul)
Hezkuntza
Heziketa	Westminster School (en) (1755 - 1760) The Queen's College (1760 -
Hizkuntzak	ingelesa frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	filosofoa, merkataria, abokatua, politologoa, sufragista, giza eskubideen aldeko ekintzailea, legelaria, animal rights advocate (en) , idazlea, ekonomialaria, Protestant reformer (en) eta Politikari teorikoa
Lantokia(k)	Ingalaterra
Mugimendua	utilitarismoa
Izengoitia(k)	Philip Beauchamp eta Gamaliel Smith
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	deismoa

Agintariaren teoria

Defence of usury, 1788

Benthamen teoria honek estatu osoaren borondatea agintari den ente batean sartzen dela baieztatzen du. Agintari hitzak sozietate politiko baten obedientzia generala esan nahi du. Teoria honen barrruan bi arau daude, in principem eta in populum; lehenengoak agintariaren aktibitateei egiten die erreferentzia, eta bigarrenak gizartearen obedientziari.

Bi botere banatzen dira: kotrektazio boterea, agintarien interbentzio fisikoa alegia, eta agintzeko boterea agintariak estatuaren gainean daukan boterea. Teoria honen beste puntu interesgarri bat zigorra da, ezinbestekoa dena Benthamen esanetan, agintariaren indarra adierazteko.

Ez fikzioaren teoria

Teoria honek antzekotasun handia dauka Bertrand Russellen osorik ez dauden sinboloen teoriarekin eta ondoren sortuko ziren tesiei aurreratu zen. Lockeren epistomologiarekin erlazioa dauka eta Benthamek erabileraren teoriaren barrutik fikzioak kentzeko erabili zuen. Teoria honek sentsazioen eta espresioen artean erlaziorik badagoen hausnartzen du, eta ondoren finantzetara, botere judizialera bideratu zen besteak beste.

Lanak

• "Short Review of the Declaration" (1776) An attack on America's Declaration of Independence
• Fragment on Government (1776).
• Introduction to Principles of Morals and Legislation (1789)
• Defence of Usury (1787).
• Panopticon (1787, 1791). (Euskaraz: Panoptikoa, Jakin, Donostia, 2002)
• Emancipate your Colonies (1793)
• Traité de Législation Civile et Penale (1802, hiru bolumen)
• Punishments and Rewards (1811)
• A Table of the Springs of Action (1815)
• Parliamentary Reform Catechism (1817)
• Church-of-Englandism (printed 1817, published 1818)
• Elements of the Art of Packing (1821)
• The Influence of Natural Religion upon the Temporal Happiness of Mankind (1822)
• Not Paul But Jesus (1823)
• Book of Fallacies (1824)
• A Treatise on Judicial Evidence (1825)

Erreferentziak

• Pease-Watkin, C.: "Benthamen Panopticon eta Dumonten Panoptique" in Jeremy Bentham, Panoptikoa, Jakin, Donostia, 2002 ISBN 84-95234-15-7
• Ugarte, L.: "J. Benthamen Panoptikoa. Ereduaren ezaugarritzea eta gaurkotasuna" in Jeremy Bentham, Panoptikoa, Jakin, Donostia, 2002 ISBN 84-95234-15-7

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Jeremy Bentham

Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: Jeremy Bentham

• Online Library of Liberty - Jeremy Bentham.
• Jeremy Bentham, "Critique of the Doctrine of Inalienable, Natural Rights", in Anarchical Fallacies, vol. 2 of Bowring (ed.), Works, 1843.
• Jeremy Bentham, "Offences Against One's Self: Paederasty", c. 1785, free audiobook from LibriVox.
• The Bentham Project at University College London. Includes a history and a FAQ on the Auto-Icon, and details of Bentham's will.
• Bentham Index, a rich bibliographical resource
• Jeremy Bentham. Extensive collection of links to writings by and about Bentham.

• Datuak: Q60887
• Multimedia: Jeremy Bentham / Q60887