Ipui onac
Ipui onac, ceintzuetan arquituco dituzten euscaldun necazari ta gazte gueiac eracaste ederrac beren vicitza zucentzeco Bizenta Mogel idazle azkoitiarrak idatzitako ipuin-liburua da, 1804an argitaratutakoa.
| Ipui onac | |
|---|---|
 | |
| Jatorria | |
| Egilea(k) | Bizenta Mogel |
| Argitaratze-data | 1804 |
| Izenburua | Ipui onac, ceintzuetan arquituco dituzten euscaldun necazari ta gazte gueiac eracaste ederrac beren vicitza zucentzeco |
| Ezaugarriak | |
| Hizkuntza | euskara eta Gipuzkera |
| Egile-eskubideak | jabetza publiko eta jabetza publiko |
Gipuzkerazko alegia-bilduma bat da, Esoporenetatik latinetik itzuliak edo egokituak. Bizentaren alegiak hizkuntza ulerterraz eta atseginean daude idatziak, ahalik eta irakurle gehienengana iristeko.
Bizenta Mogelen garaiko usteen arabera, ahozko tradizioko ipuinak ez ziren egokiak, hauek ez zirelako moralaren aldetik behar bezain zuzenak. Ipuinek balio didaktikoa behar zuten, onak izango baziren. Protagonistatzat animaliak zituzten alegia klasikoak ziren "ipuin onak", hauek "irakaste ederrak" ematen baitzituzten. Honela dio lanaren hitzaurrean:
| « | Aitu diot ondo dakian bati, Ipui oek izango dirala guziz onak aztuerazotzeko Nekazarien etxeetatik Ipui oker, ta zatarrak, nola sagar ederrak, ta diru berdiñean saltzen daudenean, baztertu ta saldu ezinda gelditzen diran sagar miñ ta motelak. Nork txori gerezi txatarrai begiratzen dioe dauzkanean eskubatera gerezi anpollak? | » |
Liburua orduko gipuzkera adibide bikaina da, eta hiru zatitan banatuta dago.
Hitzaurrea
aldatuViktor Munibe Arangureni dedikatuta dago, "Peñafloridako kondea" izan zen Frantzisko Xabier Muniberen ilobari alegia, "Osasuna, pakea, ta urte luzeak" opatuz.
Irakurle euskaldunari
aldatuAtal honetan 50 alegia jasotzen ditu, Esoporenetatik latinetik itzuli edo egokituak, Felix Maria Samaniego idazle arabar ezagunak urte batzuk lehenago gaztelaniaz egindakoen moldekoak: "Astoa ta leoia", "Otsoa ta atxurlaria", "Igela ta idia" eta abar.
Ipuiak itz neurtu, edo berso euskarazkoan
aldatuZati honetan Juan Antonio Mogel osabak bertsotan idatzitako 8 alegia biltzen dira.
Ikus, gainera
aldatuKanpo estekak
aldatu
Datuak: Q12259693
Multimedia: Ipui onac / Q12259693
Jatorrizko testuak: Ipui onac, ceintzuetan arquituco dituzten euscaldun necazari ta gazte gueiac eracaste ederrac beren vicitza zucentzeco
