Erbinude zuri
Erbinude zuria edo katazuria (Mustela erminea) ugaztun haragijalea da, mustelidoen familiakoa. Europan, Ipar Amerikan eta Asiako erdialdean bizi da.
| Erbinude zuri | |
|---|---|
,_Lista,_Norway.jpg) | |
| Iraute egoera | |
 Arrisku txikia (IUCN 3.1) | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Klasea | Mammalia |
| Ordena | Carnivora |
| Familia | Mustelidae |
| Generoa | Mustela |
| Espeziea | Mustela erminea Linnaeus, 1758
|
| Banaketa mapa | |
 | |
| Datu orokorrak | |
| Ernaldia | 9,5 hilabete |
| Elikadura iturri nagusia | untxi arrunta, Europar ur-arratoia, Europar hamsterra eta Ochotonidaea |
| Gizakiak ateratzen dizkion produktuak | miniver (en)  eta ermine (en) |
| Bizi itxaropena | 5 urte |
| Habitat | Sastrakadi eta baso |
| Altuera | 0,2475 m |
| Masa | 0,219 kg |
| Kumaldiaren tamaina | 6 |
Munduko haragijale txikieenetariko bat da, 35 cm inguru izaten da luze. 100-300 gramo bitarteko pisua izaten du. Oso ile bikaina du; arrea izaten du udan, eta zuri-zuri egiten zaio neguan, isatsaren muturrekoa izan ezik. Larrua, ilea dela eta, oso aintzat hartua da jantziak egiteko.[1]
Jokaera
aldatuErbiñude zuriak harri artean edo arantza artean babesten da. Eguneko zein gaueko animalia da eta karraskariez elikatzen da, batez ere. Animalia trebe eta azkarra da.
Deskribapena
aldatuErbinude zuria mustelido txiki bat da. Antzekotasun handia du erbinudearekin, eta bereizten da bere tamaina handiagoagatik eta buztan luzeagoa duelako (gorputzaren luzeraren heren bat) eta puntan eskuila beltz batean amaitzen dena.
Ilajeak dortsal kolore ezberdina du udan eta neguan. Udan gorrixka da, neguan, berriz, zuria. Eremu epeletan aldaketa hori partziala izan daiteke, udako koloreko orbanak geratzen direlarik. Bentrala beti zuria da.
Bere gorputz lerden, tubular eta hanka motzei esker, ugaztun zulatzaileek zulatutako tuneletan erraz sartzen da.
Dimorfismo sexual nabarmena aurkezten du tamainari dagokionez, arrak emeak baino handiagoak direlarik.
Buruaren eta gorputzaren luzera 270 mm ingurukoa da, eta buztana 110 mm ingurura iristen da.
Erbinude zuriaren oinatzak mustelidoen tipikoak dira. Bere tamaina 2 cm ingurukoa da luze aurreko oinean eta 3,5 cm atzeko hankan. Ez da erraza erbinudearengandik bereiztea; haien tamaina txikiagoak bakarrik egin ditzakete bereizgarriak.[2]
Biologia eta ohiturak
aldatuErbinude zuria, normalean bakarrik bizi den arren, familia taldeak osatzen ditu.
Bere jarduera egunez zein gauez egiten du, baina zaila da behatzea, izan ere, ehizan izan ezik, bere aterpe lekuan ezkutatuta geratzen da.
Bere elikadura haragijalea da, batez ere karraskariez elikatzen da, eta horien artean basasaguak, lursaguak eta mendebaldeko ur arratoiak, sarritan bisitatzen ditu bere galeriak. Horiez gain, hegaztiek, narrastiek eta fruituek osatzen dute bere elikadura.
Emeek obioinplantazio atzeratua aurkezten dute, hau da, ernaldutako arrautzak denbora pixka bat igarotzen dute umetokiak txertatu baino lehen, eta horrela fetuaren garapenaren hasiera atzeratzen du. Fenomeno hau beste mustelido batzuetan ere agertzen da, eta horien artean ez da erbinudea aurkitzen, eta horrek, haien arteko antzekotasun handia kontuan hartuta, bi espezie hauen eboluzioari eta egokitzapenari buruzko arazo interesgarria sortzen du.
Estalketa udaberrian eta udan gertatzen da, baina enbrioien garapena zenbait hilabetez atzeratu daiteke, jaiotzak beti martxoan edo apirilean izaten baitira. Benetako haurdunaldiaren iraupena 6 astekoa da, umaldiak 4 eta 9 kume izaten ditu.
Sakabanatu aurretik, gazteek hainbat hilabete igarotzen dituzte familia taldearekin ehizan.
Banaketa, habitata eta egoera
aldatuEuroparen zati handi bat okupatzen du, Mediterraneoko eremua izan ezik.
Iberiar penintsulan bere iparraldeko herenean aurkitzen da eta Duero izendatu dute hegoaldeko muga.
Euskal Herrian bere lurraldearen mendebaldeko aldean baino ez da aurkitzen, Bizkaian, Kantabriatik eta Burgosetik hurbil dauden eremuetan, non espezie hau ohikoa den. Gainerako Erkidegoetan ez dago.
Erbinude zuriak eremu harritsuak eta hesiak dituzten belardi-eremuetan bizi da, eta aterpe gisa erabiltzen ditu. Bizkaian espezie hori kokatzen den pasaia tipikoa.
Erbinude zuriak okupatzen duen banaketa-eremu txikiaren barruan, bere egoera ona dirudi, gizakiak ez jazarria izateak laguntzen dio horri eta 3181/1980 Errege Dekretuak babesten duen espezie izateak ere bai. Neurri hori mantentzeak interes handia du espeziearen kontserbaziorako eta izan daitekeen hedapenerako.
Azpiespezieak
aldatu- M. e. aestiva
- M. e. alascensis
- M. e. anguinae
- M. e. arctica
- M. e. bangsi
- M. e. celenda
- M. e. cigognanii
- M. e. erminea
- M. e. fallenda
- M. e. ferghanae
- M. e. gulosa
- M. e. haidarum
- M. e. hibernica
- M. e. initis
- M. e. invicta
- M. e. kadiacensis
- M. e. kaneii
- M. e. karaginensis
- M. e. lymani
- M. e. martinoi
- M. e. minima
- M. e. mongolica
- M. e. muricus
- M. e. nippon
- M. e. ognevi
- M. e. olympica
- M. e. polaris
- M. e. richardsonii
- M. e. ricinae
- M. e. salva
- M. e. seclusa
- M. e. semplei
- M. e. stabilis
- M. e. streatori
- M. e. teberdina
- M. e. tobolica
Erreferentziak
aldatu- ↑ Lur entziklopedietatik hartua.
- ↑ (Gaztelaniaz) Administracion de la Comunidad Autonoma de Eusgkadi. (1989). Euskal Autonomiu Elkarteko Ornodunak. Graficas Santamaria S.A., 377 or. ISBN 84-7542-639-5..
Kanpo estekak
aldatu
Datuak: Q25345
Multimedia: Mustela erminea / Q25345
Espezieak: Mustela erminea
|
Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |