Dueroko linea

Ermesinde — Barca de Alba; burdinbidea
	; inguruan
Kokapena
Herrialdeak	Portugal
Deskribapena
Mota	ohiko bidea
Hasiera	1841eko uztailaren 7a
Ezaugarri teknikoak
Luzera	192 km
Bidearen zabalera	1 668 mm
Bide kopurua	bide bikoitza
Ustiapena
Egoera	zerbitzuan, Pocinho-Barca de Alba zati ezik.
Eskema

Dueroko Linea Portugalgo trenbide bat da, zabalera iberiarra duena, Ermesinde eta Pocinho lotzen dituena, 160 kilometroko inguruko hedaduran. Lineak batez ere Duero ibaiaren haranetik jarraitzen du, eta Barca d'Alva inguruan, Espainiarekin mugan amaitzen da. ^[1] 1875ean hasi ziren eraikitzen, ^[2] etaPenafielera iritsi zen urte hartan bertan, ^[3] eta 1887ko abenduaren 9an amaitu zen, jada Espainian zegoen Barca d'Alva eta La Fregeneda arteko zatia inauguratu zenean. ^[4] Urte horren amaieran Barca d'Alva-La Fregenedatik La Fuente de San Estebanera doan Nazioarteko Linea inauguratu zen, eta geltoki honetatik Salamancarekin lotzen duen sarerarekin bat egin zuen. ^[3] Nazioarteko konexioa 1985eko urtarrilaren 1ean itxi zuten, eta Pocinho eta Barca d'Alva arteko zatia 1988ko urriaren 18an itxi zen. ^[2] 1990eko hamarkadan, Dueroko Linearen zati baten modernizazio programa martxan jarri zuten, besteak beste, trenbide linea bikoizteko. ^[5] ^[6] Dueroko Linea Tras-os-Montes eskualdeko lau trenbideen jatorria puntua izan zen: Tâmega Linea, Livraçãotik Arco de Baúlhera, Corgo Linea, Réguatik Chavesera, Tua Linea, Foz Tuatik Bragantzara, eta Saboreko Linea, Pocinhotik Miranda do Douroraino . ^[1] Dueroko Linea Portugalgo politena dela uste ohi da, eta hortaz, potentzial turistiko handiena ena duena. Arrazoi honegatik, partzialki lurrun-makinek bultzatutako tren historikoen bidaiak antolatzen dira. ^[7]

HistoriaAldatu

AurrekariakAldatu

Historian zehar, Duero ibaia izan da eskualde osoan komunikabide natural nagusia, eta erromatarren garaiko agiri ugarik hori erakusten dute. ^[2] Hala ere, bere garrantzia izan arren, ur-ibilgu hau oso zaila izan da beti nabigatzeko. Ibaiaren zirkulaziorako urrats garrantzitsuenetako bat Cachão da Valeiraren eraispena izan zen, 1780 eta 1791 bitartean, Duerotik Barca d'Alvarainoko nabigazioa ahalbidetu zuena, Espainiako mugaraino. ^[2]

PlangintzaAldatu

1867an, Portugalgo Estatuak Ganberei zabalera iberikoko hainbat trenbide proiektu aurkeztu zizkion, Porto Pinhão, Braga, Espainiaren muga Minhon lotuz. ^[4] Linea hauen eraikuntza 1872ko ekainaren 14an hasi zen Minho Linearenarekin eta orduan abiatu ziren ere Duero Lineako trazadurarako azterlanak. Duero Lineak Penafieletik igaro behar zuela erabaki zuten. ^[4]

Duero Linearen helburu nagusia, bidean dauden herrietara garraioa eskaintzeaz gain, ongarriak, haziak eta bestelako produktuak barnealdera garraiatzea eta eskualde horietako nekazaritza ekoizpena iristaraztea zen; bestetik, ibai-garraioari alternatiba emango lioke, ordurako Duero ibaiaren nabigazio-ahalmena oso mugatua baitzegoen, eta Trás-os-Montes barrualderako sarbide hobea emango luke. ^[8] Ondorioz, linea honen garrantzia ikusita, Duero Lineari lehentasun handia eman zitzaion, Algarven eraikitzen ari ziren Hegoaldeko Trenbidearen ondoren. ^[9]

Ermesinde eta Pinhãoren arteko zatiaAldatu

Minho Lineako lanak 1872ko uztailaren 8an hasi ziren, eta lehenengo zatia, Braga bitartekoa, 1875eko maiatzaren 20an ireki zen. ^[4] Duero Linearen lanak 1873ko uztailaren 8an hasi ziren, lehen zatia, Ermesinde eta Penafiel artekoa, 1875eko uztailaren 30ean jarri zen martxan. ^[4] Hurrengo zatia, Caíderaino, urte bereko abenduaren 20an inauguratu zen, eta 1877an urriaren 15ean Juncaleraino iritsi zen. ^[10]

Lineak zati eta epe hauetan irekitzen joan zen: Réguara 1879ko uztailaren 15ean, Ferrãora 1880ko apirilaren 4an ^[10] eta Pinhãora 1880ko ekainaren 1ean ^[10]

Pinhão eta Barca d'Alva arteko zatia eta nazioarteko konexioaAldatu

Pinhãorako zatia irekitzearekin batera, Dueroko Linearen helburu nagusia amaitu zen, hau da, eskualde honetarako trenbide-konexioa ezartzea; hala ere, ordurako aurreikusita zegoen Barca d'Alvako Espainiako mugarainoko linearekin jarraitzea, beraz, 1883ko uztailaren 23an, zati hau eraikitzea dekretatu zen. ^[4] Linea 1883ko irailaren 1ean ireki zen Tuaraino eta 1887ko urtarrilaren 10ean Pocinhoraino. ^[4] Geltoki honen eta Côa arteko zatia 1887ko maiatzaren 5ean inauguratu zen eta Côa eta Barca d'Alva artekoa 1887ko abenduaren 9an, ^[11] ^[12] nazioarteko Barca d'Alva - La Fregeneda tartea ireki zen egun berean. Ondoren, La Fuente de San Estebanekin lotuko zuten, Dueroko Linearen eta Espainiako trenbide sarearen arteko lotura ahalbidetuz, eta berehala hasi zen Porto eta Salamanca arteko zuzeneko zerbitzua. ^[3] Barca d'Alva - La Fregeneda zatia Praça do Portoko banku talde batek finantzatu zuen, Sindicato Portuense izenekoa. ^[13] ^[14] 1887an ere, Tua Linearen lehen zatia inauguratu zen, Foz Tuatik Mirandelera . ^[15]

Nazioarteko konexioa amaitzea izan zen Duero ibairen ur trafikoaren beherakadaren arrazoietako bat . ^[2]

Estatuko Trenbideen eraketaAldatu

1899ko uztailaren 14ko lege batek Estatuko Trenbideak sortu zituen, gobernu-erakundea, baina nolabaiteko burujabetza zuena, eta Portugalgo gobernuaren jabetzako lineak kudeatzea zen helburua.^[16] Dueroko Linea operadore honen Douro eta Minho Dibisioan sartu zen. ^[17]

Eraikuntza faseakAldatu

Geltokien artean	Luzera	Irekitzea	Itxiera
Ermesinde – Penafiel	30,311 km	1875eko uztailaren 30a
Penafiel - Caide	0 7,328 km	1875eko abenduaren 20a
Caíde - Juncal	18,818 km	1878ko irailaren 15a
Juncal - Régua	38,371 km	1879ko uztailaren 15a
Régua - Ferrão	15,813 km	1880ko apirilaren 4a
Ferrão – Pinhão	0 7,611 km	1880ko ekainaren 1a
Pinhão - Tua	12,993 km	1883ko irailaren 1a
Tua – Beno	31,678 km	1887ko urtarrilaren 10a
Pocinho - Côa	0 9,061 km	1887ko maiatzaren 5a	1988ko urriaren 18a
Côa – Barca d'Alva - muga	18,882 km	1887ko abenduaren 9a	1988ko urriaren 18a

XX. mendeaAldatu

1900eko hamarkadaAldatu

1902ko otsailaren 7an, Duero ibaiaren gaineko zubiak eraikitzeko bi proiektu onartu ziren, horietako bat errepidea, Pinhãoko geltokira sartzeko, eta beste bat, errepide-trenbide motakoa, Pocinho herritik hurbil. ^[18] Urte horren hasieran, Porto eta Barca d'Alva arteko zerbitzuetan lehen mailako bagoiak ezartzea aurreikusi zen. ^[19]

1909an, Tâmega Linearen Livração eta Amarante arteko tartea martxan jarri zen. ^[3]

Barca d'Alva eta La Fregenedaren arteko nazioarteko zatia finantza hutsegite bat izan zela ikusi zen, eta horrek ekarri zuen, XX. mendearen hasieran, Portuense Batasuna Companhia das Docas do Porto e dos Caminhos de Ferro Peninsulares taldean integratzea. ^[13] Ondoren, nazioarteko konexioa Compañía del Ferrocarril de Salamanca a la Frontera Portuguesa konpainiak kudeatu zuen, eta Sud Expresso zerbitzuak bidaia-denbora bost ordu inguruan murriztea lortu zuen. ^[14]

1920ko hamarkadaAldatu

1927an, Companhia dos Caminhos de Ferro Portuguesesek Estatuko Trenbideen lineak alokatzeko lizitazioa irabazi zuen, urte horretako maiatzaren 11n operadore horren lehen konexioak kudeatzen hasi baitzen, Duero Linea barne. ^[17]

1960ko eta 1970eko hamarkadakAldatu

1968. urtearen amaieran, Portugalgo iparraldean tren-makinen eskasia handia zegoen, 1400 serieko bigarren lotea entregatzeko atzerapena zela eta, C.P.ek bere hainbat lokomotora bidali zituen hegoaldetik eta hego-ekialdetik. ^[20] Urte hartan, lineako geltoki batzuek esplorazio-sistema bat erabili zuten, eta horrela ez zuten trenen zirkulazioan esku hartu beharrik izango. Hala, langileen kostuak murriztu ziren. ^[21]

1980ko eta 1990eko hamarkadakAldatu

1984ko irailaren 30ean, Espainiako Gobernuak hainbat trenbide ixtea erabaki zuen, La Fuente de San Esteban eta La Fregeneda arteko zatia barne, Barca d' Alvarako nazioarteko linearen parte zena. ^[2] ^[22] Linea honek oso trafiko txikia zuen, azken urteotan, funtsean, La Fuente de San Esteban eta Barca d'Alva artean tokiko zerbitzuak ematen zituen automotora bakarraz osatuta zegoena. ^[23] Aurreikusitako moduan, zati hau hurrengo urteko urtarrilaren 1ean itxi zen, Barca d'Alvarako linearekin batera. ^[2] ^[22] 1988ko urriaren 18an, Pocinho eta Barca d' Alvako geltokien arteko zatia itxi zuten. ^[2] Azken tarte hau ia erabat abandonatuta dago, Espainiako linea zaharra ez bezala, zeina Kultura Intereseko Ondasun izendatu zuten. ^[2]

1994an, Porto eta Régua arteko zatia CPren Auto Expresso zerbitzuen sarearen barruan zegoen, eta bidaiarien trenetan autoak garraiatzeko aukera ematen zuen. ^[24]

1990eko hamarkadan, Duero Lineak eraberritze lan handiak egin zituen Porto barrutian, trenbidea bikoiztu eta elektrifikatzeko helburuarekin, eta eskainitako zerbitzua nabarmen hobetu ahal izan zuten. Bidearen elektrifikazio- eta bikoizketa-lanak Ermesinde eta Valongo arteko zatian inauguratu ziren lehenengoz, 1995eko irailaren 15ean ^[5] eta ondoren Cêterako tartea 1999ko irailaren 26an. ^[25] Lan hauekin batera Caídeko geltokia eraiki zuen. ^[6]

XXI.mendeaAldatu

2009ko abuztuan, orduko Estatu eta Garraio Idazkari portugaldarrak, Ana Paulo Vitorinok, iragarri zuen linea horretako nazioarteko trafikoa berriro irekitzeko eta Pocinho eta Barca de Alba tartea berreskuratzeko lanak hasteko asmoa zuela.

2019an, António Costa Portugalgo lehen ministroak gaiari buruzko iritzia eman zuen, esanez Duero osoaren lerroa Barca de Albaraino berreskuratuko lukeela, baldin eta Espainiarekin akordiorik lortu bada San Esteban-La Fregeneda arteko nazioarteko konexioa berregin zezan, Espainiako Gobernuak ez baitzion lehentasunik eman konexio horri.

2021eko martxoan, Portugalgo Errepublikaren Batzarrak aho batez onartu zuen 1988an Pocinhotik Espainiako mugarainoko tartea (Barca de Alba) berriz irekitzea. Erabakia ez da loteslea, baina Portugalgo Gobernuari eskatzen dio erabaki hori har dezala, baita Espainiak Barca de Alba - La Fuente de San Esteban linea berriz irekitzen ez badu ere, eta Torre de Moncorvoko meatzaritza-sektoreari laguntzeko balioko lukeen erabakiaren euskarri gisa, Unescok Gizateriaren Ondare izendatutako eskualdeko lurralde-kohesioa eta turismoa sustatuko lituzke.

EzaugarriakAldatu

TrazaduraAldatu

Lineak, bere ibilbidearen zatirik handiena, Duero ibaiaren ertzetik jarraitzen du, Portugalgo ur ondoko ibilbide handiena du, eta Beira Baixa Linearen ibaiertzeko zati handia gainditzen du, Tajo ibaian zehar. ^[26]

AzpiegiturakAldatu

TunelakAldatu

Bere ibilbidean, lineak 23 tunel ditu:

Caíde
Gaviarra
Campaínha
Juncal
Riboura
Loureiro
Má Passada
Santinho

Peso da Régua
Bagaúste ou Três Curvas
Pedra Caldeira
Rapa
Valeira
Vargelas
Arnozelo I
Arnozelo II

Arnozelo III
Fontainhas
Meão
Saião
Veiga
Castelo Melhor
Almendra

ZubiakAldatu

Lerroan zehar 35 zubi daude:

Sete Arcos (Alfena)
Ferreira (Valongo)
Fervença
Sousa
Vila Meã (Amarante)
Póvoa
Tâmega
Juncal
Cocheca
Quebradas
Pala (viaduto)
Ovil (viaduto)

Portuzuelo
Laranjal
Zêzere
Teixeira
Sermanha
Corgo
Pinhão (Alijó)
Roncão
Loureiro
Tua
Riba Longa
Ferradosa

Vargelas
Arnozelo
Teja (viaduto)
Murça
Gonçalo Joanes
Vale do Nedo
Pocinho
Canivais
Côa
Aguiar
Gricha

Tren turistikoakAldatu

Dueroko Linean tren turistiko historiko bat ibiltzen da, 186 lurrun-makinak atoian hartuta, Régua eta Foz Tua artean urteko hainbat hilabetez dabilena. ^[7]

Irudi galeriaAldatu

Dueroko Linean dagoen tunela
```
Eskualde arteko trena Pinhão-n, 2012an.
```
```
Barca d'Alvako geltokia, 1995ean.
```
```
Portotik Caíderako trenen ordutegia 1875ean.
```
```
Cachão da Valeira, 1903an.
```

ErreferentziakAldatu

↑ ^a ^b OJANGUREN, Arturo Sanchez; BONET, Antonio Cabrera. (Maio de 1978). El Ultimo Vapor de Portugal. .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ AROSO, Alberto. (Agosto de 2005). A Importância da Interoperabilidade dos Transportes Ferroviário e Fluvial na Estratégia de Desenvolvimento do Turismo do Vale do Douro. .
↑ ^a ^b ^c ^d REIS et al, 2006:12
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g TORRES, Carlos Manitto. (16 de Fevereiro de 1958). A evolução das linhas portuguesas e o seu significado ferroviário. .
↑ ^a ^b REIS et al, 2006:150
↑ ^a ^b REIS et al, 2006:233
↑ ^a ^b Turismo: Recordar o Douro no tempo do vapor. 2 de Outubro de 2009.
↑ VIEGAS, 1988:27
↑ SANTOS, 1995:118
↑ ^a ^b ^c Troços de linhas férreas portuguesas abertas à exploração desde 1856, e a sua extensão. 16 de Outubro de 1956.
↑ MARTINS et al, 1996:12
↑ CAPELO et al, 1994:228
↑ ^a ^b Martins et al, p. 39
↑ ^a ^b REIS et al, 2006:36, 56
↑ REIS et al, 2006:35
↑ TORRES, Carlos Manitto. (1 de Fevereiro de 1958). A evolução das linhas portuguesas e o seu significado ferroviário. .
↑ ^a ^b REIS et al, 2006:62-63
↑ Linhas Portuguezas. 1 de Março de 1902.
↑ Linhas Portuguezas. 1 de Janeiro de 1902.
↑ SILVA, José Eduardo Neto da. As locomotivas "Pacific" da Companhia dos Caminhos de Ferro Portugueses. ISSN 124550..
↑ REDER, Gustavo. (1 de Outubro de 1968). Los Ferrocarriles Portugueses. .
↑ ^a ^b Noticias. Dezembro de 1984.
↑ REDER, Gustavo; SANZ, Fernando. (Fevereiro de 1979). Las Comunicaciones Ferroviarias con Portugal. .
↑ Beira alta, Beira baja y los Ramales de Cáceres y Badajoz. .
↑ CORVACHO, Nuno. (27 de Setembro de 1999). Comboio eléctrico até Cête. .
↑ Guia Expresso: Portugal de Comboio, nº 9 - Linha do Douro, suplemento do Jornal Expresso nº 1765.

Kanpo estekakAldatu

Datuak: Q915792
Multimedia: Linha do Douro

[ViaLibre172-1] OJANGUREN, Arturo Sanchez; BONET, Antonio Cabrera. (Maio de 1978). El Ultimo Vapor de Portugal. .

[TR30-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ AROSO, Alberto. (Agosto de 2005). A Importância da Interoperabilidade dos Transportes Ferroviário e Fluvial na Estratégia de Desenvolvimento do Turismo do Vale do Douro. .

[CFP2006:12-3] REIS et al, 2006:12

[Gazeta1684-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g TORRES, Carlos Manitto. (16 de Fevereiro de 1958). A evolução das linhas portuguesas e o seu significado ferroviário. .

[CFP2006:150-5] REIS et al, 2006:150

[CFP2006:233-6] REIS et al, 2006:233

[MundoPortugues2009-7] Turismo: Recordar o Douro no tempo do vapor. 2 de Outubro de 2009.

[GuiaSentimental27-8] VIEGAS, 1988:27

[9] SANTOS, 1995:118

[Gazeta1652-10] Troços de linhas férreas portuguesas abertas à exploração desde 1856, e a sua extensão. 16 de Outubro de 1956.

[11] MARTINS et al, 1996:12

[12] CAPELO et al, 1994:228

[CFR-13] Martins et al, p. 39

[CFP36-14] REIS et al, 2006:36, 56

[15] REIS et al, 2006:35

[16] TORRES, Carlos Manitto. (1 de Fevereiro de 1958). A evolução das linhas portuguesas e o seu significado ferroviário. .

[CFP62-17] REIS et al, 2006:62-63

[18] Linhas Portuguezas. 1 de Março de 1902.

[19] Linhas Portuguezas. 1 de Janeiro de 1902.

[Foguete13I-20] SILVA, José Eduardo Neto da. As locomotivas "Pacific" da Companhia dos Caminhos de Ferro Portugueses. ISSN 124550..

[21] REDER, Gustavo. (1 de Outubro de 1968). Los Ferrocarriles Portugueses. .

[Carril10-22] Noticias. Dezembro de 1984.

[23] REDER, Gustavo; SANZ, Fernando. (Fevereiro de 1979). Las Comunicaciones Ferroviarias con Portugal. .

[24] Beira alta, Beira baja y los Ramales de Cáceres y Badajoz. .

[25] CORVACHO, Nuno. (27 de Setembro de 1999). Comboio eléctrico até Cête. .

[26] Guia Expresso: Portugal de Comboio, nº 9 - Linha do Douro, suplemento do Jornal Expresso nº 1765.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]