Beizamako hilketa

Beizamako hilketa edota Beizamako krimena, 1926. urteko udazkenean Gipuzkoa erdigunean dagoen Beizama udalerrian jazotako hilketa izan zen. Bere garaian Gipuzkoa osoan ohiartzun handia izan zuen, nagusiki Urola Kosta, Tolosaldea eta Goierrin, hilketa eta ikerketak jazo ziren eskualdeak.

Beizamako hilketa
Mota	erailketa
Data	1926ko azaroa
Kokaleku	Beizama
Herrialdea	Espainia
Pertsona hilak	2

Gaur egun, hilketa jazo zen Korosagasti edota Gorosagasti baserriaren hondakinak bakarrik daude, Santa Ageda mendatea eta Maramendi muinotik hurbil. Kokaleku hau Urola Kosta, Goierri eta Tolosalde eskualdeen arteko mugan dago.

Gertakaria

1916ko azaroaren 14an, igandez, Beizamako Korosagasti baserriko ama eta bere alaba hilik aurkitu zituzten. Gorpuak aurkitu zituena astean zehar Tolosan bizi eta lan egiten zuen baserriko beste alaba izan zen, beti bezala aste bukaeran etxera itzultzean.

Gertakariaren berri jakin bezain laster Bidaniko mikeleteak kasu honen diligentzi guztiak jasotzera bertara inguratu ziren, kasu honen diligentzi guztiak jasotzera. Bildu ondoren, Azpeitiko epaitegia beraien arduradun arduradun egin zen. Epaitegiko argiketak diotenez honela gertatu omen zen hilketa:

«

"Gau ilunean atea jo zuen hiltzaileak eta alaba jaitsi zen irekitzera. Ireki bezain laster arma zorrotz batekin larri zaurituta utzi zuen eta eskailera ondoan erori zen. Ama, hau ikustean, argi farola bat hartu eta laguntza eske irten zuen auzora. Baina han zegoen zelatan hiltzailea eta bidean zihoala gauza bera egin zuen amarekin ere."

»

Gertaera honek Beizama osoa urduri jarri zuen. Zurrumurru ugari zebilen herrian. Bakoitzak bere irizpideak zituen hilketari eta hiltzaileari buruz eta asko ziren mesfidantzarekin elkarri begiratzen hasi zirenak.

Atxiloketak

Atxiloketak berehala hasi ziren. Bi ahizpek izan zituzten haserreak zerikusirik izan ote zuten jakiteko, bien senargaiak atxilotu zituzten, auzoko bizilagunekin jarraitu zuten, bailaran lanean ari zen ikazkina era bai, egun batzuk lehenago pasa ziren ijito taldea eta abar eta abar.

Atxiloketak denbora luzean izan ziren, batzuk atera eta besteak sartu. Badira esaten dutenak bere ahizpa atxilotuta egon zen garaian erotu egin zela. Azkenik, erailketa hauen errudun bezala epaituak Itsasondoko udalerriaren lursailetan dagoen auzoko baserri bateko aita eta bere semea izan ziren, nahiz eta froga handirik ez izan esku artean.

Oihartzuna hedabide, literatura eta bertsoetan

Gertaera honi buruz asko idatzi zen bere garaian. Donostiako La Voz de Guipúzcoa egunkariak egunero idazten zuen gertaera honen gainean, epaiketa paraleloak eginez.

Urte batzuk geroago Pio Barojak eleberri bat idatzi zuen gertaera hau argudio hartuta, Patxi Erauskin bertsolariak berriz bertso sorta bat. Horregatik ere egin zen Beizamako hilketa hain ezaguna.

Ustezko hiltzailea

Hamalau urte igaro ondoren gertaera argitu zen. Itziar bailarako ganadu tratante batek hil zorian zegoela apaizari aitortu zion bera zela hiltzailea. Honek epailea ekarri zuen, legearen aurrean aitortza baliagarri izateko. Epailearen aurrean ere gauza bera aitortu zuen.

Auzoko aita presondegian hilda zegoen ordurako eta semea aske gelditu zen.

Itziarko tratantea epaiketarik gabe joan zen mundu hontatik.

Bertsoak

Patxi Erauskin bertsolariak Beizamako hilketari buruzko hamabi bertso hauek idatzi zituen:

Auxen da era etorri bertso batzuek jartzeko, kulparik gabe preso egon diran itsasondotarrantzako; letra bat ez da izango inor ofenditutzeko , eskerrak onak lege-gizonak zeuzkatela libratzeko. Millaz ondoren bederatzi eun da ogei ta seigarren urtean, Azaroaren amalaueanegun senalamentean, negargarri bat gertatu zana Guipuzkoa'ko partean, Beizama erriko korosagasti baserri etxe batean. Etxe orretan bizi ziraden ama ta alaba bakarrik, lanean zintzo saiatzen ziran egin gabetan oporrik; egun orretan arkitu ziran biak ill da otziturik, Euskalerrian ez da gertatu askotan orrelakorik. Jazinta odriozola beste alaba neskame zegona Tolosan, egun orretako amaikaetan etxe ortara igo zan; bere ama ta aizpea illak billatutzaille bera zan, aditzerakin ala errira destetxaetan joan zan.

Jazinta bera parte ote zan jarririk errezoloso, kulparik gabe egota're izan zeikean akaso; zerbaitegatik sartua zuten bigarren aldian preso, ez da gainera libratu ere garbi jakin arte oso. Agintariak saiatu ziran nun billatuko usaiak, ama-alaba il zituztenak agertutzeko etsaiak; lendabiziko artu zituzten ijitano ta artzaiak, kulparik gabe preso, etzeuden aien biotzak lasaiak. Andik urrena Itsasondoko Lizarditara jo zuten aurrean artu Azpeitia'ko kartzelara zuzen-zuzen; periodiko batzuek berriz gezur aundiak zabaltzen, oiek kulpante ornen zirala baita"re askok sinisten. Eriotz aiek bateonbatek egin zituan serio, esan lezake elkarrengana asko zutela odio; aizken orduan guztion aitak kontuan artuko dio, zenbait familik negar egin du kaso ori zan medio.

Aita semeak, ama-alabak, senar eta emaztiak, izan dituzte oso garratzak gau t'egun, jai ta astiak; kulparik gabe eraman bear oinbeste pena tristiak, orain etxean libre daude ta aztu bitzaie guztiak. Ondo dakigu iltzaile oien billa zorrotz dabiltzala, denok nai degu gaizki eginak arren argitu ditzala; merezi du-tabizia kendu edo betiko itzala, kulpa gabe preso egotetikan Jainkoak libra gaitzala. Maiatz illaren ogei ta batean ta larunbat arratsian itzenekoak aita-semeak erabat libratu zian; poz-dardara bat sartu zitzaigun askori bai biotzian, lo-gurerikan inork etzeukan oiek errian sartzian aien biotzak lasaiak. Orra azaldu kulparik gabe nola egonduak diran, inorentzako mesederik ez, familientzat galeran; onra emanaz bertsoak kanta mundu guztien aurrian, iltzaile krimen lapurrik ezta Itsasondo'ko errian.

Kanpo estekak

• Datuak: Q61070663