Barneko aire kalitate

Barneko aire kalitatea (BAK) eraikinen eta egituren barneko eta inguruko airearen kalitatea da. Jakina da BAKk eragina duela eraikinetako bizilagunen osasunean, erosotasunean eta ongizatean. Barneko aire kalitate txarra lotuta dago eraikuntza gaixoaren sindromearekin, produktibitatea murriztearekin eta eskoletako ikaskuntza hondatzearekin. Barne-aireko kutsatzaile arruntek honako hauek hartzen dituzte: bigarren eskuko tabako-kea, barnealdeetako errekuntzatik datozen kutsatzaile atmosferikoak, radona, mohoak eta beste alergeno batzuk, karbono monoxidoa, konposatu organiko lurrunkorrak, legionella eta beste bakterio batzuk, amianto-zuntzak, karbono dioxidoa, ozonoa eta partikulak.^[1] Kutsatzaileak diluitzeko iturria kontrolatzea, iragaztea eta aireztapena erabiltzea dira eraikin gehienetan barneko airearen kalitatea hobetzeko metodo nagusiak.

BAK zehazterakoan, aire-laginak bildu, kutsatzaileekiko giza esposizioaren jarraipena egin, eraikinen gainazaletan laginak bildu eta eraikinetako aire-fluxuaren ordenagailu bidezko modelizazioa egin behar da. BAK barneko ingurumen-kalitatearen (BIK) parte da, eta BAK barne hartzen du, baita barruko bizitzaren beste alderdi fisiko eta psikologiko batzuk ere (adib. argiztapena, kalitate bisuala, akustikoa eta erosotasun termikoa).^[2]

Lantoki itxiak lan-eremu askotan daude, hala nola bulegoetan, salmenta-eremuetan, ospitaleetan, liburutegietan, eskoletan eta eskolaurreko haurrak zaintzeko instalazioetan. Lantoki horietan ez da gai arriskutsuekin lotutako lanik egiten, eta ez dira zarata handiko guneak sartzen. Hala ere, langileek eraikin gaixoaren sindromeari dagozkion sintomak izan ditzakete, hala nola, begiak erretzea, eztarri narritatua, sudurra estalita eta buruko mina. Gaixotasun horiek, askotan, ezin dira kausa bakar baten ondorio izan, eta azterketa sakona egin behar da, airearen kalitatearen probez gain. Beste faktore batzuk ere onartu behar dira, hala nola lantokiaren diseinua, argiztapena, zarata, ingurune termikoa, erradiazio ionizatzaileak eta alderdi psikologiko eta mentalak. Alemaniako Gizarte Istripuetako Aseguruaren Segurtasun eta Osasun Okupazionaleko Institutuak lagundutako txosten batek lagundu dezake barneko lantokietan sortzen diren banakako osasun-arazoak sistematikoki ikertzen eta irtenbide praktikoak identifikatzen.^[3]

Leku itxietako airearen poluzioa arrisku larria da garapen-bidean dauden herrialdeen osasunerako, eta "etxeetako airearen kutsadura" esaten zaio testuinguru horretan.^[4] Egoste- eta berotze-metodoekin du zerikusia, batez ere, aireztapen egokirik ez duten ingurune itxietan, biomasako erregaia errez (zura, egur-ikatza, simaurra eta labore-hondakinak). Milioika pertsonak, batez ere emakumeek eta haurrek, arrisku larriak dituzte osasunerako. Guztira, 3.000 milioi pertsona ingururi eragiten die arazo horrek garapen-bidean dauden herrialdeetan. Munduko Osasun Erakundearen (MOE) arabera, espazio itxietako airearen poluzioak, sukaldaritzarekin zerikusia duenak, 3,8 milioi heriotza eragiten ditu urtean.^[5] Global Burden of Disease ikerketaren arabera, 1,6 milioi lagun hil ziren 2017an.^[6]

2023ko urtarrilean, The New York Times-en barneko airearen poluzioa gutxitzeko iradokizunak argitaratu ziren, gas-berogailu bat erabiltzen denean. Berogailu hori asma-arrisku handiagoarekin eta bestelako gaixotasunekin lotuta dago.^[7]

Erreferentziak aldatu

↑ Carroll, GT; Kirschman, DL; Mammana, A. (2022). «Increased CO2 levels in the operating room correlate with the number of healthcare workers present: an imperative for intentional crowd control» Patient Safety in Surgery 16 (35) doi:10.1186/s13037-022-00343-8..
↑ KMC Controls. (24 September 2015). What's Your IQ on IAQ and IEQ?. .
↑ Institute for Occupational Safety and Health of the German Social Accident Insurance. Indoor workplaces – Recommended procedure for the investigation of working environment. .
↑ Bruce, N; Perez-Padilla, R; Albalak, R. (2000). «Indoor air pollution in developing countries: a major environmental and public health challenge.» Bulletin of the World Health Organization 78 (9): 1078–92. OCLC .2560841 PMID 11019457..
↑ (Ingelesez) «Household air pollution and health: fact sheet» WHO 8 May 2018.
↑ Ritchie, Hannah; Roser, Max. (2019). «Access to Energy» Our World in Data.
↑ Blum, Dani. (January 11, 2023). «Gas Stoves Are Tied to Health Concerns. Here's How to Lower Your Risk.- Emissions from gas stoves have been connected to an increased risk for childhood asthma, among other things. You can mitigate the effects with a few simple steps.» The New York Times.

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q905504
Multimedia: Indoor air quality / Q905504

[1] Carroll, GT; Kirschman, DL; Mammana, A. (2022). «Increased CO2 levels in the operating room correlate with the number of healthcare workers present: an imperative for intentional crowd control» Patient Safety in Surgery 16 (35) doi:10.1186/s13037-022-00343-8..

[2] KMC Controls. (24 September 2015). What's Your IQ on IAQ and IEQ?. .

[:0-3] Institute for Occupational Safety and Health of the German Social Accident Insurance. Indoor workplaces – Recommended procedure for the investigation of working environment. .

[4] Bruce, N; Perez-Padilla, R; Albalak, R. (2000). «Indoor air pollution in developing countries: a major environmental and public health challenge.» Bulletin of the World Health Organization 78 (9): 1078–92. OCLC .2560841 PMID 11019457..

[5] (Ingelesez) «Household air pollution and health: fact sheet» WHO 8 May 2018.

[6] Ritchie, Hannah; Roser, Max. (2019). «Access to Energy» Our World in Data.

[NYT-20230113-7] Blum, Dani. (January 11, 2023). «Gas Stoves Are Tied to Health Concerns. Here's How to Lower Your Risk.- Emissions from gas stoves have been connected to an increased risk for childhood asthma, among other things. You can mitigate the effects with a few simple steps.» The New York Times.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]