Agulera
Agulera[1][2] edo aghulera[3] (aгъул чӏал) agulek mintzatzen duten hizkuntza da, Kaukasoko ipar-ekialdeko hizkuntzen familiakoa, dagestango hizkuntzen taldekoa eta lezgiar hizkuntzen adarrekoa. 29.000 inguru[4] hiztun ditu Errusiako Dagestan errepublikako hego-mendebaldean.
| Agulera | |
|---|---|
| Datu orokorrak | |
| Lurralde eremua |  Errusia |
| Hiztunak | 29.300 (2010) |
| Ofizialtasuna |  Dagestan |
| Eskualdea | Kaukaso |
| UNESCO sailkapena | 3: arriskuan |
| Araugilea | Gamzat Tsadasa Hizkuntza, Literatura eta Arte Institutua |
| Hizkuntza sailkapena | |
| giza hizkuntza ibero-kaukasoar hizkuntzak ipar-ekialdeko kaukasoar hizkuntzak Dagestanian (en)  Lezgic (en) Samur (en) | |
| Informazio filologikoa | |
| Hizkuntza-tipologia | hizkuntza azentuala |
| Kasu gramatikalak | postessive case (en) eta superelative case (en) |
| Alfabetoa | alfabeto zirilikoa |
| Hizkuntza kodeak | |
| ISO 639-3 | agx |
| Ethnologue | agx |
| Glottolog | aghu1253 |
| UNESCO | 1035 |
| IETF | agx |
| Endangered Languages Project | 921 |
Dagestango hizkuntza ofizialetako bat da, eta eskoletan irakasten da ikasgai bat gisa, lehen hezkuntzan[5][6]. Вести Агула (Vesti Agula, errusieraz: Agulen berriak) astekarian artikulu batzuk aguleraz idazten dira[7].
Dialektoak aldatu
Hiru dialekto bereizi ohi dira:
- tpigera edo agulera;
- kerenera;
- koxanera, batzuetan aparteko hizkuntza batetzat hartzen dena[5].
Hizkuntza estandarra tpigeran oinarritzen da[6].
Ezaugarriak aldatu
Agulerak 54 kontsonante[8] eta 5 bokal ditu. Hizkuntza ergatiboa da. Izenek kasua eta zenbakia markatzen dute; absolutibo, ergatibo, datibo eta genitiboz gain, 24 kasu lokatibo daude. Ez dago genero gramatikalik.
Idazteko sistema aldatu
XX. mende bukaera arte agulera ez zen idazten. 1990an alfabeto zirilikoan oinarrituta idazteko sistema bat sortu zen[6].
| А а | Б б | В в | Г г | Гъ гъ | Гь гь | ГI гI | Д д |
| Дж дж | З з | И и | Й й | К к | Кк кк | Къ къ | Кь кь |
| КI кI | Л л | М м | Н н | О о | П п | Пп пп | ПI пI |
| Р р | С с | Т т | Тт тт | ТI тI | У у | Уь уь | Ф ф |
| Х х | Хъ хъ | Хь хь | ХI хI | Ц ц | ЦI цI | Ч ч | Чч чч |
| ЧI чI | Ш ш | Щ щ | ъ | I | ы | ь | Э э |
| Ю ю | Я я |
Erreferentziak aldatu
- ↑ Euskaltzaindia. Euskaltzaindiaren hiztegia. .
- ↑ Berria Estilo Liburua
- ↑ Termcat Centre de terminologia
- ↑ 2010ko Errusiako errolda orokorraren datuak
- ↑ a b Институт языкознания РАН
- ↑ a b c Большая Российская Энциклопедия
- ↑ Вести Агула | Республиканская еженедельная газета выходит с 1951 года на русском и агульском языках. (Noiz kontsultatua: 2020-10-23).
- ↑ «TITUS Didactica: North-East Caucasian Consonant Systems» titus.fkidg1.uni-frankfurt.de (Noiz kontsultatua: 2020-10-23).
Kanpo estekak aldatu
| Bisita ezazu Agulera Wikimedia Incubator proiektuan |
Datuak: Q36498
