Wikipedia

Adelaide Estrada

Mediku, zientzialari eta aktibista politiko portugaldarra

Adelaide Augusta Fernandes Estrada (Porto, Portugal, 1898ko irailaren 29a - Porto, 1979ko urriaren 18a) doktore, zientzialari eta aktibista politiko portugaldarra izan zen. Irakasle eta ikertzaile aritu zen histologiaren, analisi klinikoen eta biologia zelularraren esparruan, eta argitalpen zientifikoen lan handia egin zuen hiru arlo horietan. Estrada, 1928an, Portugalgo Biologia Elkartean onartua izan zen bigarren emakumea izan zen. Ikerlaria izan zen Portoko Medikuntza Fakultateko Histologia eta Enbriologia Institutuan eta Goi Kultura Institutuko Ikerketa Mikroskopikoen Zentroan. Biologian doktoretza lortu zuen bigarren emakume portugaldarra ere izan zen.[1][2]

Adelaide Estrada
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakAdelaide Augusta Fernandes Estrada
JaiotzaPorto, 1898ko irailaren 29a
Herrialdea Portugal
Lehen hizkuntzaportugesa
HeriotzaPorto, 1979ko urriaren 19a (81 urte)
Hezkuntza
HeziketaPortoko Unibertsitatea
Hizkuntzakportugesa
Jarduerak
Jarduerakmedikua eta unibertsitateko irakaslea
Universidad de Oporto, ICBAS
Oportoko Unibertsitatea, ICBAS

Ibilbidea aldatu

Adelaide Estrada 1898ko irailaren 29an jaio zen Portoko Vitorian. Joaquim Urbano Ospitalean trebatu zen laguntzaile gisa.[3] 1921eko urrian, Medikuntza ikasketak egiten hasi zen Portoko Unibertsitateko Medikuntza Fakultatean (FMUP), eta geroago irakasle izan zen.[1]

1922an, artean unibertsitateko ikasle zela, Estrada FMUPeko Histologia eta Enbriologia Institutuan hasi zen lanean. Han Abel Salazar medikua ezagutu zuen, bere lankide eta hainbat ikerketatan kolaboratzaile izango zena. Parasitologia Ikastaroan ere parte hartu zuen, eta Histologiako laguntzaile libre izendatu zuten 1923an, Eskola Kontseiluak hala erabakita. Hiru urte geroago, Analisi Klinikoen Laborategiko (Laborategi Noblea) prestatzaile izendatu zuten Portoko Medikuntza Fakultatean. 1932an, borondatezko laguntzaile izendatu zuten FMUP Gaixotasun Infekziosoen Klinikan.

Kultura Sozialistaren Institutuko Pensamento aldizkarian (Porton argitaratua) eta O Sol Nascente aldizkarian lagundu zuen. Bertan emakume batzuek emakumeen egoeraz eta gizartean duten parte-hartze aktiboaz idatzi zuten. Estatu Berriaren (Portugal) aurka agertu zen eta José Norton de Matos (1949) eta Humberto Delgado (1958)[4] jeneralen hautagaitzak babestu zituen Errepublikako Presidentetzarako kanpainetan.[5]

1941ean, Portoko Unibertsitateko Farmazia Fakultateko Ikerketa Mikroskopikoen Zentroan hasi zen praktikak egiten. Goi-mailako Kultura Institutuak sortu zuen, eta Estrada aktibo egon zen itxi zuten arte.[3][6] 1942an Zientzia eta Teknologiarako Fundazioaren beka jaso zuen. 1950ean, Analisi Klinikoen Laborategiko hezitzaile gisa erretiratu zen, eta, bi urte geroago, analisi laborategi pribatu bat sortu zuen Porton.[1][7] Bilera zientifikoetan parte hartu zuen, hala nola 1928an Lisboan egindako Medikuntzako III. Kongresu Nazionalean, 1933an Anatomisten Elkartearen Kongresuan eta 1941ean Lisboan egindako Onkologiako Institutu Portugaldarraren (IPO) bileretan.[1]

Estrada 1979ko urriaren 18an hil zen. 1991tik, Porto hiriko kale batek, Prelada eremuan, bere izena darama.

Argitalpen zientifikoak aldatu

Estradak hainbat artikulu idatzi zituen zitologiari, analisi klinikoari eta histologiari buruz. Bere argitalpen batzuk beste ikertzaile batzuekin batera idatzi zituen, hala nola Abel Salazar, Júlio Machado Vaz, Nery de Oliveira eta Carlos Ramalhão.[8]

  • 1935: A propósito do primeiro caso de Kalazar em Portugal.
  • 1935: Schillingomania em Portugal.
  • 1936: A punção diagnóstico ou citopunção.
  • 1936: Questões de nomenclatura hematológica.
  • 1937: Ainda a propósito do primeiro caso de Kalazar do adulto em Portugal.
  • 1938: O terceiro caso de Kalazar do adulto em Portugal (com Nery de Oliveira).
  • 1942: A nova teoria do Prof. Abel Salazar sobre os granulócitos.
  • 1943: Fórmula d' Arneth e os índices hematológicos em face da nova teoria do neutrófilo.
  • 1944: As novas ideias e teorías de Abel Salazar sobre o equilíbrio citológico do sangue e suas perturbações.
  • 1944: Novo caso de Kalazar do adulto em Portugal (com Emídio Ribeiro).
  • 1944: O método gráfico, de A. L. Salazar, no estudo do equilíbrio neutrocitário.
  • 1945: Sur les ombres nucléaires.

Aldizkarietako lankidetza aldatu

Estradak O Diabo, Pensamento: Órgão do Instituto de Cultura Socialista, Esfera brasildarra eta Sol Nascente aldizkarietarako idatzi zuen.

Aintzatespenak aldatu

  • Bere ibilbidean zehar Portugalgo Biologia Elkarteko kide izendatu zuten 1928an, Anatomisten Elkarteko kide 1932an eta Hematologiako Nazioarteko Elkarteko kide.
  • 1991tik, Porto hiriko kale batek, Prelada eremuan, bere izena darama.
  • Omenaldia egin zitzaion Adelaide Estrada: Beyond Science erakusketan Abel Salazar Museo-Etxean (2019ko irailetik azarora). 2019ko irailaren 24an, António Coimbra irakasleak Adelaide Estradaren lan zientifikoa izeneko hitzaldia eman zuen Portoko Unibertsitateko Errektoretzaren Etxe Komunean.
  • Estrada da Portoko toponimian dagoen doktore bakarra.

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ a b c d Txantiloi:Pt-PT Azevedo, André. (2019-10-10). «Adelaide Estrada: Uma mulher para além da Ciência» Notícias U.Porto (Noiz kontsultatua: 2023-03-31).
  2. ↑ Sousa-Dias, José Pedro. (2013). «'Meninas prendadas' e 'Fêmeas ambiciosas': Portugal, Cajal e o papel da mulher na investigação biológica na primeira metade do século XX». Universidad de Lisboa..
  3. ↑ a b «U.Porto - Antigos Estudantes Ilustres da U.Porto: Adelaide Augusta Fernandes Estrada» sigarra.up.pt (Noiz kontsultatua: 2023-03-31).
  4. ↑ «06356.000.006» casacomum.org (Noiz kontsultatua: 2023-03-31).
  5. ↑ «Adelaide Estrada Para Além da Ciência». .
  6. ↑ Aguiar, Maria Manuela Veloso de Sousa. «Adelaide Estrada» Etc e Tal - Jornal (Noiz kontsultatua: 2023-03-31).
  7. ↑ «REIT - Adelaide Estrada - Para Além da Ciência | Exposição» sigarra.up.pt (Noiz kontsultatua: 2023-03-31).
  8. ↑ «| Cc | Arquivos» casacomum.org (Noiz kontsultatua: 2023-03-31).

Bibliografia aldatu

  • COIMBRA, António (org., Introducción y notas); COSTA, Jaime Celestino da (pref.). 96 cartas de Abel Salazar a Celestino da Costa. Lisboa: Gradiva, 2006. ISBN 978-989-616-106-4

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Adelaide_Estrada&oldid=9541153"(e)tik eskuratuta