Vistularrak
Vistularrak edo vistulaniarrak (polonieraz: Wiślanie) Erdi Aro goiztiarreko mendebaldeko eslaviar tribu bat izan zen Polonia Txiki modernoko mendebaldeko zati batean bizi izan zirenak. IX. mendean, tribu-estatu bat sortu zuten, Krakovia, Wiślica, Sandomierz eta Stradów gune nagusiekin. Seguruenik, 874. urtearen inguruan, Svatopluk I.a Moraviako erregeak menderatu egin zuen, Arnulf enperadorearen garaikidea izan zena, eta vistular dukea behartua izan zen bataioa onartzeko. Txekiar agindupekoaren ondoren, Vistularren lurrak poloniarrek kontrolpean izan zituzten hamargarren mendearen amaieran, eta Polonian sartu zituzten.
Vistularrak bizi ziren eremua hegoaldeko Karpato mendien magaletatik dago, Pilica eta Warta ibaien iturrietara iparraldean. Ekialdean, Dunajecera iritsi zen eta mendebaldean, Skawa. Lehen gord eslaviarrak ez ziren hemen eraiki VIII. mendearen erdialdera arte, eta ondorioz, Vistularrak ziurrenik migratu egin zuten. Historialari batzuek, hala nola Przemysław Urbanczyk, esaten dutenez, Vistularrak ez zirela existitu, antza tribu honi loturiko hiru agiri daude. Lehenengori Pannonian kondaira deitzen zaio (San Metodioren bizitza), Bigarrena Geografo Bavariarra da eta hirugarrena Alfredo Handiaren Germania da.
VIII. mendeaz geroztik, Vistularrek espazio zabalak eraikitzen hasi ziren, sarritan 10 hektarea baino gehiagotan zeudenak. Gord gehienak eraztun itxurakoak ziren, eta muinoetan kokatzen ziren. Handienen artean, Krakovia, Stradów, Demblin, Naszczowice, Podegrodzie, Stawy, Trzcinica, Wiślica eta Jadownikiko Bocheniec muinoan zeuden. Seguruenik, Vistularren hiriburua Krakovian zegoen, hau da, tokiko gordaren tamainaren arabera, Wawel muinoan dagoen gotorlekuarekin batera. Gainera, Vistularrek seguruenik eraiki zituzten hainbat tumulu, hala nola, Krakus tumulua, baina historialariek lehenagokoak edo jatorriz zeltak direla argudiatzen dute.
Vistularren hasierako historiari buruz gutxi ezagutzen da. Beren lurraldea Moravia Handiak konkistatua izan zitekeen, teoria hori frogatzeko frogarik ez dagoen arren. Aurkikuntza arkeologikoen arabera, IX. mendearen bukaeran, zenbait Polonia Txikiaren hegoaldeko gord suntsitu ziren. Hori vistularren konkistan zehar izan zitekeen, Moravia Handiak egindakoa, baina Vistularren eta beste tribu batzuen arteko gatazka izan zitekeen, Golensizi bezala. 950eko hamarkadan, Vistularren lurrak ziurrenik Txikiarreko dukeak, Bolesław I.a Bohemiakoak, konkistatu zituen, Abraham Ben Jakobek baieztatu baitzuen. Errepideen eta erresumen liburuan, al-Bakri geografo musulmanak erabili zuen horren lana.
Ez dakigu noiz eta nola vistularren lurraldea poloniarren estatuan sartu zen. Ikerketa arkeologikoak poloniarren eta vistularren arteko gatazka armatuen frogarik ez du aurkitu. Ziurrenik, Bolesław I.a Ausarta, Poloniako erregea izango zena, Krakoviako agintaria izendatu zuen bere aitonak, Bolesław I.a Bohemiakoak. Bere aita Mieszko I.a Poloniakoa (992) hil ondoren, Ausartak Krakovia bat egin zuen Poloniarekin, vistularren klase agintariaren baimenaz.
Orain arte historialariak ez dira izan vistular dukerik izendatzeko gai. Gainera, gutxi ezagutzen da haien erritu erlijiosoez ezta tribuaren bataioaren data ere.
