Tisha B'Av

Tisha B'Av
Mota	ta'anit (en)
Egun	9 Av (en)
Iraupena	1 d

Tisha B'Av (hebreeraz: תִּשְׁעָה בְּאָב‎, Tīšʿā Bəʾāv, tiʃʕa beˈʔav ahoskatua, euskaraz: «Avaren 9») judaismo errabinikoaren baraualdi eta abstinentzia egun nagusia da. Bere izena Av hebrear hilabeteko bederatzigarren egunari (Tisha) dagokio, uda min borealean erortzen dena. "Juduen historiako egunik tristeena" deitu ohi zaio, eta tradizioz basamortuko judu-belaunaldiaren (Israelgo lurraldera sartu ezin zena) dekretua oroitarazten ditu, Nabukodonosor II.aren Armadak Jerusalemgo Lehen Tenplua suntsitzea, Titoren legioek Bigarren Tenplua suntsitzea, Betarreko gotorlekua erortzea (eta, ondorioz, Bar Kokhbaren matxinadaren amaiera, Hadrianok gidatutako jazarpen biziak jarraitua), Eduardo I.a erregeak 1292ko juduak Ingalaterratik kanporatzea, juduak Frantziatik kanporatzea, eta Fernando erregeak eta Isabel erreginak 1492an juduak Espainiatik kanporatzea. Azkenik, batzuek diote Bigarren Mundu Gerran sinatutako 'Azken irtenbidea' ere data horretan gertatu zela.^[1]

Judu ortodoxoek nahiago dute praktikarik ez utzi, gutxienez mesias etorri arte. Sionistek hasiera batean kentzea proposatu zuten. Mugimendu kontserbadoreak hainbat modutan ulertzen du, osorik edo zati batean ezabatu edo bere horretan errespetatu nahian.

Murrizketak aldatu

Yom Kippurren bezala, Tisha B'Av 25 orduko eguna da (batzuetan gehiago, kokapenaren arabera), iluntzean hasi eta hurrengo eguneko gauera arte irauten duena. Sei debeku daude:

Ez eraman larruzko zapatarik.
Ez jan eta ez edan (bizitza arriskuan jartzen ez badu).
Ez garbitu edo bainatu (kasu batzuetan, higiene minimoa baino ez da onartzen).
Ez aplikatu kremarik, oliorik, desodoratzailerik eta makillajerik.
Sexu-harremanik ez izatea, elkar besarkatzea, elkarri musu ematea edo gorputzeko beste edozein afektu mota.
Tora ez ikastea, honek pertsonari poza baitakarkio. Hala ere, atal batzuk azter daitezke, hala nola:

- Moed Katan itunaren hirugarren kapitulua, dueluaren eta eskumikatzearen legeez hitz egiten duena [analisian sakondu gabe].
- Erosten Liburuari buruzko Midrashen iruzkina, beste exegeta batzuen interpretazioaz gain.
- Joben Liburuak, bere iruzkinekin, pena eta oinaze sentimendua pizten du irakurlearengan.
- Jeremiasen Liburuan erregistratutako admonizioaren eta tragedien kapituluak — kontsolamenduaz hitz egiten duten bertsetak salteatuz —.

Gaua iritsi arren, debekatuta dago hurrengo eguneko eguerdira arte haragia jatea eta ardoa edatea, tradizioaren arabera, tenpluak gau osoa eta hurrengo eguneko- avaren 10a- zati bat erre baitzen.^[2]

Sinagogan, eta etxera itzultzean, ilunabarretik eguerdira, lurrean edo aulki baxuetan eseri behar izaten da, Shiv'ah garaian (lehen mailako senide bat hil ondorengo dolu-astea) bezala, batzuk lurrean lo egitera iristen dira, eta ezin da ezer zoriondu edo oparitu egun honetan, errezoen eta Tora liburu zaharrak lurperatu ohi dira egun honetan.

Tisha B'Av legeak Shulchan Aruch juduen lege-kodeko Orach Chayim atelean agertzen dira..^[3]