Tammy Lee Grimes (1934ko urtarrilaren 30a - 2016ko urriaren 30a) aktore estatubatuarra izan zen.

Tammy Grimes

Bizitza
JaiotzaLynn (Massachusetts)1934ko urtarrilaren 30a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
HeriotzaLillian Booth Actors Home (en) Itzuli2016ko urriaren 30a (82 urte)
Heriotza modua: eritasuna
Familia
Ezkontidea(k)Christopher Plummer  (1956 -  1960)
Jeremy Slate  (1966 -  1967)
Seme-alabak
Hezkuntza
HeziketaBeaver Country Day School (en) Itzuli
Neighborhood Playhouse School of the Theatre (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakabeslaria, antzerki aktorea, telebista-aktorea, zinema aktorea, aktorea eta musikaria
Jasotako sariak
Musika instrumentuaahotsa

IMDB: nm0342245 Allocine: 59742 Allmovie: p28900 TCM: 77022 IBDB: 43182
Last fm: Tammy+Grimes Musicbrainz: fb589939-e68f-49e9-9a3d-3a56da0a24a3 Songkick: 2080880 Discogs: 935707 Allmusic: mn0000136982 Find a Grave: 172046028 Edit the value on Wikidata

Grimesek bi Tony sari irabazi zituen bere ibilbidean, lehena Molly Tobin-ek The Unsinkable Molly Brown musikalean egindako lanagatik eta bigarrena 1970ean Private Livesen birjarpen baten protagonista izateagatik, Amanda Prynne bezala.

Christopher Plummer senar ohia eta Amanda Plummer bere alaba ere Tony sariaren irabazleak izan ziren.

Dianaren papera egin zuen Kaliforniako Broadway Suite produkzioan. Maggie Smithek paper bera interpretatu zuen filmean eta Oscar sari bat irabazi zuen interpretazioagatik.

Grimesek Elmireren papera interpretatu zuen telebistako produkzioan eta 1978ko Broadwayrena, Tartuffe. Noël Cowarden zenbait obratan ere izan zituen paperak, tartean Elvira High Spirits-en eta Lulu Look After Lulu-n! 1966an, The Tammy Grimes Show telesaileko protagonista izan zen. Grimes ezaguna egin zen baita kabaretetan interpretatzeagatik. 2003an, Antzerki Amerikarreko Ospe Aretoan sartu zen.

Lehen urteak aldatu

Grimes 1934ko urtarrilaren 30ean jaio zen Lynnen, Massachusettsen. Eola Willard (Niles ezkongabea) naturalista eta espiritistaren eta Luther Nichols Grimes, ostalaria, landa-klub bateko kudeatzailea eta nekazariaren alaba zen. [1][2]

Beaver Country Day School eskolan egin zuen Bigarren Hezkutzako ikasketa eta gero Stephens Collegen. New Yorkeko Neighborhood Playhouse-n ikasi zuen antzerkigintza eta Beverley Peck Johnsonen kantua.[3][4]

Karrera aldatu

Zerra zirkular batekin konparatutako ahots bategatik ezagutua,[5] New Yorkeko Neighborhood Playhouseko eszenatokian debutatu zuen 1955eko maiatzean Jonah and the Whale-n.

Broadwayko eszenatokian debutatu zuen Kim Stanleyren ordezko gisa Bus Stop paperean, 1955eko ekainean.

1956an, Broadwaytik kanpoko ekoizpenetan agertu zen,The Littlest Revue. 1959an Broadwayko ekoizpenean Noël Cowarden ¡Cuida de Lulu! lanaren paper nagusia izan zuen, antzerkigileak gaueko klub batean aurkitu ondoren.

1960ko The Unsinkable Molly Brown komedia musikaleko protagonista izan zen,Tony sari bat irabaztera helduz (musikal batean nabarmendu zen emakumezko aktorerik onena, nahiz eta rol nagusia izan). Titanic ibaiaren hondoratzetik bizirik atera zen mendebaldeko meatzari milioidunaren pertsonaia nagusia antzeztu zuen. 1964an, Craig Stevensen CBS dramaren "The He-She Chemistry" atalean agertu zen. Broadway. 60ko hamarkada hasieran Route 66 telesailean bi agerraldi izan zituen.[6]

1960ko maiatzaren 16an, Grimesek Mehitabel bezala jo eta abestu zuen Archy and Mehitabel musikalaren bertsio laburtuan, David Susskind-ek aurkeztutako eta Mel Brooks eta Joe Darionek koidatzitako Play of the Week telebista-antologia sindikaleko sailaren zati gisa. Talde barruan Eddie Bracken (1970eko Shinbone Alley bertsio animatuan Carol Channingekin Mehitabelen paperean papera errepikatu zuena) eta Jules Munshin zeuden. Elizabeth Montgomeryri Bewitched komedia arrakastatsuan eman zitzaion papera antzezteko aukeratua izan zen Grimes, baina berak uko egin zion eskaintzari eta nahiago izan zuen The Tammy Grimes Show.[7] [8] Route 66 telebista-draman agertu zen 1963ko abenduaren 13an, "Come Home Greta Inger Gruenschaffen" izeneko atal batean.

1964an, Broadwayn Elvira Condomine gisa agertu zen High Spirits-en, Noel Cowarden Blithe Spirit-en bertsio musikal batean.

1966an, Grimes ABCko telesail propio baten protagonista izan zen, The Tammy Grimes Show. Dirua xahutzea maite zuen oinordeko moderno baten papera egin zuen. Kontrako erreakzio kritikoak eta kalifikazio baxuak jaso zituenez, hilabete baino ez zuen iraun, nahiz eta dagoeneko sei kapitulu gehigarri eginak zeuden.

1969an Broadwayko eszenatokietara itzultzean, The New York Times-ek "delicias dudosas" deitu zuen horretan ia hamarkada bat eman ondoren, Grimes Noël Cowarden Private Lives-en birjartze batean agertu zen, Amanda bezala, emakumezko aktore onenaren Tony saria irabaziz. Clive Barnesek New York Times-en egindako aipamen batean adierazi zuen oso erakargarria izan zela bere aktuazioa. Liburu histrionikoan trikimailu merke guztiak jokatzen ditu, zorroztasun gorenarekin eta konfiantza maitagarriarekin. Bere ahotsa intzirika, zurrungaka, totelka ari da; begiekin keinuka ari da, ilearekin ia garrasika. Emakume kursi eta ezinezkoa da, tigre ukitu bat duen iruzurti maitagarria, hain da artifiziala non benetakoa izan behar duen.

1956an, Kanadako Stratfordeko Jaialdiko emanaldi-konpainiako kide izan zen eta 1982an itzuli zen berriro, Madame Arcati moduan agertzeko Blithe Spiriten.

Hainbat telesail eta filmetan agertzeaz gain, Grimes New Yorkeko hainbat gaueko klubetan ere aritu zen, hainbat abesti-album grabatu zituen. Poesia errezitatu zuen 1968ko bakarkako ekitaldi baten parte gisa, Plaza Hoteleko Persiar Aretoan. Bere ahotsa bikote erromantikoetan entzun daiteke Ben Bagleyren Broadwayko abestien antologiako album batzuetan, Painted Smiles diskoetxearekin.

1982an, CBS Radio Mystery Theatre-ren azken denboraldia aurkeztu zuen, EG Marshall ordezkatuz, zeinak programa 1974an hasi zenetik aurkeztu zuen. 1983an, Grimes kaleratua izan zen Neil Simon Actors and Actricesen egiten zuen koprotagonista paperetik, lerroak ikasteko ezintasunaren ondorioz jakinarazten denez.

1974an, Grimesek Alberten ahotsa interpretatu zuen, Santa Clausen sinesten ez duen garun-buruko sagua, Rankin-Bassen telebista bizidunaren urteroko Gabon berezian, Twas the Night Before Christmas.

Geroago, Rankin/Bassekin lan egin zuen berriro 1982ko The Last Unicorn-en. 1980an, 42nd Street musikaleko Broadwayko jatorrizko ekoizpenaren protagonista izan zen. 2003an, Grimes Amerikako Antzokiko Ospearen Aretoan sartu zuten. [9]Broadwaytik kanpoko Wit & Wisdom irakurketan ere agertu zen.[10]

2003ko abenduan, Noël Coward Societyk Grimes gonbidatu zuen Sir Noël Cowarden estatuan, Manhattango Gershwin Theatre antzokian loreak jartzen lehena izan zedin, "The Master" en 104. urtebetetzea ospatzeko. 2004an, Tasting Memories konpainiarekin bat egin zuen, "poesia, kantu eta prosazko amets goxoen bilduma", Kitty Carlisle Hart, Rosemary Harris, Philip Bosco, Joy Franz eta Kathleen Noone aktoreekin.

2005ean, Grimesek Brandon Jameson zuzendariarekin lan egin zuen, Sesame Workshopi egindako omenaldiari ahotsa emateko, UNICEFek hainbat sari irabazi zituen. Bi urte geroago, kabareteko agertokietara itzuli zen, kritikak goretsitako pertsona bakarreko ikuskizun batean.[11] Garai hartan, Noël Coward Elkarteko presidenteorde izateko bozkatu zuten. [12]

Bizitza pribatua aldatu

1956ko abuztuaren 16an ezkondu zen Grimes Christopher Plummerrekin eta 20 urte zituela alaba bat izan zuen, Amanda Plummer aktorea. 1960an dibortziatu ziren.

Bigarren senarra Jeremy Slate aktorea izan zuen. 1966an ezkondu zen eta urtebete geroago dibortziatu zen. Bere hirugarren senarra Richard Bell musikagilea izan zen; elkarrekin egon ziren Bell 2005ean hil zen arte. [13][14]

1965ean, Grimes titularretara iritsi zen, New York hirian lau egunetan bi aldiz jipoitu eta zauritu ondoren. Txosten baten arabera, berak uste zuen erasoak lotuta zeudela zenbait artista beltzekin zuen elkartzearekin eta Sammy Davis Jr.-rekin jendaurrean egindako agerraldiekin, harentzat gau-klub batean ekitaldi bat antolatzen ari omen zela esaten zen berataz.

Heriotza aldatu

Grimes 2016ko urriaren 30ean hil zen Englewooden, New Jerseyn, 82 urte zituela, arrazoi naturalengatik. Bizirik atera zirenak, bere anaia Nick eta bere alaba Amanda.[15]

Sariak aldatu

  • Emakumezko aktore onenaren Obie Saria - Clerambard (1958)
  • Theatre World Saria - Zaindu Lulu (1959)
  • Antzezlan bateko emakumezko aktore onenaren Tony Saria - Private Lives (1970)

Diskografia aldatu

Grimesek 1960ko hamarkadan ezagututako hiru single bakun kaleratu zituen, horietako bat ere ez zen zerrendetara iritsi:

  • "Hogar, dulce cielo"/"Mejor que me ames" (ABC-Paramount 10551) 1964, High Spirits, 1964
  • "The Big Hurt"/"Inork ez du zure maitasuna nik baino gehiago behar" (Reprise 0487), 1966
  • "Benetan maite nuen Harold"/"Aita O 'Conner" (Buddah 99), 1969

Julius Monk bakarlari gisa debutatu zuen albumak Tammy Grimes (1959) aurkeztu zuen, New Yorkeko Downstairs at the Upstairs gaueko klubean egin zuen pertsona bakarreko ikuskizunaren musika barne. Albuma AEI zigiluan berrabiarazi zen 1982an. Bi album grabatu zituen Columbia Recordsentzat, Tammy Grimes (CS-8589 estéeo/CL 1789 mono) 1962an eta The Unmistakable Tammy Grimes (CS 8784 estéreo/CL 1984 mono) 1963an. 2004an, CD Collectables zigiluak Sony Musicen LP bien lizentzia lortu zuen eta The Unmistakable Tammy Grimes (Collectables CD 7649) konbinazioa kaleratu zuen.

Jatorrizko taldearen grabazio hauetan agertzen da: The Littlest Revue, The Unsinkable Molly Brown, High Spirits, 42nd Street eta Sunset, baita George M. Cohanen Broadwayren 45 minutuko telebista-bertsioaren telebista-taldearen album batean ere. Guztiak kaleratu dira CDan, baina High Spirits agortuta dago orain.

Grimesek Eraztunen Jauna BBCren 1981eko irrati ekoizpenaren AEBetako emankizunerako sarrera narrazioa egin zuen. Haur ipuinen album bat grabatu zuen, ozenki irakurria, Jane kapitainak "Hurra!" izenekoa 1975ean.[16]

Lanak aldatu

Filmografia aldatu

Antzerkigintza aldatu

Erreferentziak aldatu

  1. «Tammy Grimes Biography (1934-)» www.filmreference.com (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  2. Moritz, Charles. (1963). Current biography yearbook, 1962. New York : H.W. Wilson ISBN 978-0-8242-0128-9. (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  3. (Ingelesez) «Tammy Grimes Songs, Albums, Reviews, Bio & More» AllMusic (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  4. (Ingelesez) Tommasini, Anthony. (2001-01-22). «Beverley Peck Johnson, 96, Voice Teacher» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  5. (Ingelesez) «Tammy Grimes» Oxford Reference  doi:10.1093/oi/authority.20110803095908578. (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  6. (Ingelesez) Ventura, Michael; Fri.; June 1; 2012. «Letters at 3AM: 'Ever Ride the Waves in Oklahoma?'» www.austinchronicle.com (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  7. (Ingelesez) Javna, John. (1988). The Best of TV Sitcoms: Burns and Allen to the Cosby Show, the Munsters to Mary Tyler Moore. Harmony Books ISBN 978-0-517-56922-1. (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  8. (Ingelesez) Pilato, Herbie J.. (2016-07-20). Dashing, Daring, and Debonair: TV's Top Male Icons from the 50s, 60s, and 70s. Rowman & Littlefield ISBN 978-1-63076-053-3. (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  9. «32nd Annual Theatre Hall of Fame Inductees Announced; Mamet, Channing, Grimes Among Names - Playbill.com» web.archive.org 2014-02-26 (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  10. «Wit & Wisdom Tickets, News and Information | ArcLight Theatre, off-broadway, NY» web.archive.org 2012-06-14 (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  11. (Ingelesez) Dale, Michael. «Tammy Grimes @ The Metropolitan Room: Love Her While You May» BroadwayWorld.com (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  12. (Ingelesez) «Tony-Winner Tammy Grimes, Mother Of Amanda Plummer Dead At 82 - CBS Los Angeles» www.cbsnews.com 2016-10-31 (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  13. (Ingelesez) Hertz, Leba. «Tammy Grimes stars in one-woman show at the Plush Room» SFGATE (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  14. (Ingelesez) «Tony Winner Tammy Grimes, Original Star of The Unsinkable Molly Brown, Dies at 82» Broadway.com (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  15. (Ingelesez) Gates, Anita. (2016-10-31). «Tammy Grimes, the Original ‘Unsinkable Molly Brown,’ Dies at 82» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).
  16. (Ingelesez) The Reading Teacher 1975-12: Vol 29 Iss 3. Blackwell Publishing Ltd. 1975-12 (Noiz kontsultatua: 2024-03-02).

Kanpo estekak aldatu