Sumerrera

Sumerrera
Datu orokorrak
Hiztunak	0
Ofizialtasuna	Sumeria eta Akad
Eskualdea	Mesopotamia
Hizkuntza sailkapena
	giza hizkuntza
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	SOV hizkuntza, hizkuntza eranskaria eta hizkuntza bakartua
Kasu gramatikalak	equative case (en)
Alfabetoa	Idazkera kuneiformea
Hizkuntza kodeak
ISO 639-2	sux
ISO 639-3	sux
Glottolog	sume1241
IETF	sux

Sumerrera^[1] (sumerreraz: 𒅴𒂠, EME.ĜIR₁₅, "bertako hizkuntza") antzinako Sumerko hizkuntza izan zen, historiako hizkuntza idatzietan antzinakoena. Hizkuntza galdua izan zen, XIX. mendean asiriologoek idazkera kuneiformea deszifratu zuten arte.

HistoriaAldatu

Gutxienez K.a. IV. milurtekotik aurrera hegoaldeko Mesopotamian mintzatzen zen. K.a. III. milurtekoan sumertarren eta akadiarren artean harreman kultural estuak sortu ziren, elebitasun zabala tartean^[2]. Hori zela eta, sumerreraren eta akadieraren artean elkarrekiko eragin nabarmena sortu zenː hizkuntzalariek biek sprachbund sortu zutela diote^[2]. III. eta II. milurtekoetan zehar, basamortutik iritsitako herri semitikoek aginpidea eskuraturik, akadierak sumerrera ordezkatu zuen eguneroko bizitzan,^[3] baina sumerrera oraindik hizkuntza sakratu, literario eta zientifiko gisa erabili zuten Mesopotamian I. mendera arte.

GaraiakAldatu

Sumerrera aldatuz joan zen denboraz eta, honen arabera, hiru garai bereizten dira:

arkaikoa (K.a. 3100-2500), gaizki ezaguna oraino;
klasikoa (K.a. 2500-2300);
sumerrera berria (K.a. 2000. urtean amaitua).

IdazkiakAldatu

Idatzi den lehen hizkuntza ezaguna da, zehazki idazkera kuneiformez idatzia. Sumerrerazko testu asko dago, eta era askotakoak, hala pragmatikoak (juridikoak, administratiboak, merkataritza alorrekoak, irakaskuntzakoak) nola erlijiozkoak zein literarioak (erritualak, aztikeriak, himnoak, mitoak, kantu epikoak, atsotitzak…).

ErreferentziakAldatu

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2018-05-28 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.