Sumeriera

Sumeriera
Datu orokorrak
Hiztunak	0
Ofizialtasuna	Sumeria eta Akad
Eskualdea	Mesopotamia
Hizkuntza sailkapena
	giza hizkuntza
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	SOV hizkuntza, hizkuntza eranskaria eta hizkuntza bakartua
Kasu gramatikalak	equative case (en)
Alfabetoa	Idazkera kuneiformea
Hizkuntza kodeak
ISO 639-2	sux
ISO 639-3	sux
Glottolog	sume1241
IETF	sux

Sumeriera^[1] (sumerieraz: 𒅴𒂠, EME.ĜIR₁₅, "bertako hizkuntza") antzinako Sumerko hizkuntza izan zen, historiako hizkuntza idatzietan antzinakoena. Hizkuntza galdua izan zen, XIX. mendean asiriologoek idazkera kuneiformea deszifratu zuten arte.

HistoriaAldatu

Gutxienez K.a. IV. milurtekotik aurrera hegoaldeko Mesopotamian mintzatzen zen. K.a. III. milurtekoan sumertarren eta akadiarren artean harreman kultural estuak sortu ziren, elebitasun zabala tartean^[2]. Hori zela eta, sumeriera eta akadieraren artean elkarrekiko eragina nabarmena izan zen eta hizkuntzalariek biek sprachbund sortu zutela diote^[2]. III. eta II. milurtekoetan zehar, basamortutik iritsitako herri semitikoek aginpidea eskuraturik, akadierak sumeriera ordeztu zuen eguneroko bizitzan^[3] baina sumeriera oraindik hizkuntza sakratu, literario eta zientifiko gisa erabili zuten Mesopotamian I. mendera arte.

AldiakAldatu

Aldien arabera sumeriera mota zenbait bereizten dira:

arkaikoa (K.a. 3100-2500), gaizki ezaguna oraino;
klasikoa (K.a. 2500-2300);
sumeriera berria (K.a. 2000. urtean amaitua).

IdazkiakAldatu

Idazkera kuneiformez transkribatu zen lehen hizkuntza izan zen. Sumerierazko testu asko dago eta era askotakoak dira, hala pragmatikoak (juridikoak, administratiboak, merkataritza alorrekoak, irakaskuntzakoak) nola erlijiozkoak (erritualak, aztikeriak, himnoak, mitoak, kantu epikoak, atsotitzak…).

ErreferentziakAldatu

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2018/5/28 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.