Sievert
Sievert-a (Sv ikurra) Nazioarteko Unitate Sistemako unitate deribatu bat da. Materia biziak xurgatutako erradiazio dosia neurtzen du, izan ditzakeen eragin biologikoen arabera eraldatua. Sv 1 joule bat kilogramoko da. Erradiazio ionizatzaileen efektu estokastikoak neurtzen dira unitate honekin. Izena erradiazio dosien neurketan eta erradiazioaren ondorio biologikoen ikerketan egindako lanagatik ospe handia izan zuen Rolf Sievert suediar fisikariaren gorazarrean jarrita dago.
Gray, edo xurgatutako dosi unitatearekiko duen ezberdintasuna erradiazioek eragiten duten min biologikoa kontuan hartzen duela da. X izpi eta gamma izpiekin eta elektroien erradiazio elektromagnetikoetan Sv 1 = Gy 1 da, baina beste erradazio batzuetan faktore bat erabiltzen da: alfa izpietan 20 eta neutroietan 1etik 20rako zenbaki bat.
DefinizioaAldatu
Gray unitatea (Gy ikurra) xurgatutako erradiazioaren ondorio energetikoak (fisikoak) materialetan neurtzeko erabiltzen da, xurgatutako dosia neurtzeko.
Sievert unitatea xurgatutako erradiazio ionizatzailearen ondorio biologikoak izaki bizidunen eta, bereziki, gizakien ehunetan era kuaqntitatiboan balioztatzeko, dosi baliokidea.
Pertsona batentzako dosi baliokidea (Sv-tan) xurgatutako dosia (Gy-tan) W biderkagai haztatzaileaz biderkatuz lortzen da.
Biderkagai haztatzailea (batzuetan kalitatezko biderkagaia izendatua) erradiazio mota, erradiazioa xurgatzen duen ehuna eta beste faktore batzuk kontuan hartuz finkatzen da.[1]
xurgatutako dosia Gy-tan neurtzen da
1 Gy = 1 J / xurgatzen duen materialaren kg-ko izanik
eta dosi baliokidea Sv-tan
WxX Sv = X Gy x W Sv/Gy (W=erradiazio eta ehun mota bakoitzari dagokion biderkagai haztatzailea izanda).
| Erradiazio mota eta energi maila | Faktorea |
|---|---|
| elektroiak, positroiak, muoiak, edo fotoiak (gamma izpiak, X-izpiak) | 1 |
| neutroiak <10 keV | 5 |
| neutroiak 10–100 keV | 10 |
| neutroiak 100 keV – 2 MeV | 20 |
| neutroiak 2 MeV – 20 MeV | 10 |
| neutroiak >20 MeV | 5 |
| atzerapen protoiak ez diren protoiak eta 2 MeV baino energia gehiagokoak | 2 |
| alfa partikulak, fisio zatikiak, nukleo astun ez erlatibistak | 20 |
| Ehun mota | Faktorea |
| hezur-azala, azala | 0,01 |
| maskuria, bularra, gibela, esofagoa, tiroidea, beste batzuk | 0,05 |
| hezur-mamia, kolona, birikiak, urdaila | 0,12 |
| gonadak | 0,20 |
Gorputzean dauden ehun mota guztietako ondorioak batera kontuan hartzeko, askotan batuketa haztatu bat edo integral bat erabiltzen da.
Historikoki, erradiazio mota eta ehun moten araberako biderkagai haztatzaileak Q eta N biderkagai ezberdinetan bananduta ematen ziren. Baina 2002an, CIPMak Q eta N biderkagaiak bereizteak nahasmena sortzen zuelako biderkagai biak bakarrean batzea erabaki zuen eta N biderkagaia kentzea proposatu zuen bere argitalpenetan.[2]
Nazioarteko Unitate Sistemaren multiploak eta beste unitate batzukAldatu
milisievert-a (1 mSv = 10−3 Sv = 0.001 Sv) eta
microsievert-a (1 μSv = 10−6 Sv = 0.000001 Sv)
askotan erabiltzen diren Nazioarteko Unitate Sistemaren multiploak dira.
Dosi baliokidea 1975 baino lehen, eta toki batzuetan gaur egun ere, rem-etan neurtzen zen. Rem-aren eta sievert-aren arteko eta haien multiploen arteko erlazioa hurrengo lerrotan agertzen dena da:
- 1 rem = 0.01 Sv = 10 mSv
- 1 mrem = 0.00001 Sv = 0.01 mSv = 10 μSv
- 1 Sv = 100 rem = 100,000 mrem
- 1 mSv = 100 mrem = 0.1 rem
- 1 μSv = 0.1 mrem
Sintomen erreferentziakAldatu
Erradiazio gogorrarensintomak (egun batean):[3]
- 0 – 0.25 Sv (0 – 250 mSv): Ondorio nabarmenik ez
- 0.25 – 1 Sv (250 – 1000 mSv): Pertsona batzuek goragalea eta jangura eza; hezur-mamia, nodulu linfatikoak eta barea kaltetuta.
- 1 – 3 Sv (1000 – 3000 mSv): Goragale ertain edo gogorrak, jateko gogo eza, infekzioa; hezur-mami , nodulu linfatiko eta bareetan kalte handiagoak; sendatzea gertagarri, ez era bat ziur.
- 3 – 6 Sv (3000 – 6000 mSv): Goragale latzak, jangale eza; odoljarioak, infekzioa, beherakoa, azal jaustea, antzutasuna; heriotza arretarik gabe.
- 6 – 10 Sv (6000 – 10000 mSv): Goiko sintomak gehi kalteak nerbio sisteman; heriotza oso gertagarri.
- 10 Sv-tik gora (10000 mSv): paralisi eta heriotza.
IkusiAldatu
- Kontaketak minutuko
- Curie
- Gray
- Rad
- Rem
- Roentgen
- Rutherford
- Sverdrup (Nazioarteko unitate sistemarena ez den eta Sievert-en ikur bera duen garraio bolumeneko unitatea)
- Erradiazio maila naturan
- Erradiazio pozoitzea
- Erradiazio ionizatzailea
ErreferentziakAldatu
- ↑ a b Erradiazio dosiak, Erradiazio dosi txikien ikerketa programa, AEBetako. Energi Departamentua (aurkezpena PowerPoint-ean).
- ↑ CIPM, 2002: Recommendation 2 : Dose Equivalent, Bureau Internatioual de Poids et Measures (MIPM).
- ↑ Nuclear Energy: the Good, the Bad, and the Debatable National Institutes of Health.
BibliografiaAldatu
- Comité international des poids et mesures (CIPM) 1984, Recommendation 1 (PV, 52, 31 and Metrologia, 1985, 21, 90)
- Abdeljelil Bakri, Neil Heather, Jorge Hendrichs, and Ian Ferris; Fifty Years of Radiation Biology in Entomology: Lessons Learned from IDIDAS, Annals of the Entomological Society of America, 98(1): 1-12 (2005)
- Introduction to Quantities and Units for Ionising Radiation National Physical Laboratory