Wikipedia

Rebeca Gerschman

argentinar biologo eta fisiologoa

Rebeca Gerschman (Carlos Casares, Buenos Aires probintzia, 1903ko ekainaren 19a - Buenos Aires, 1986ko apirilaren 4a) Argentinako ikertzaile zientifiko bat izan zen, Buenos Airesko Unibertsitatean Farmazia eta Biokimikan doktorea, eta haren ekarpenak garrantzitsuak izan ziren fisiologiarako eta biologiarako.[1][2][3]

Rebeca Gerschman
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakRebeca Gerschman Pellman
JaiotzaCarlos Casares (en) Itzuli, 1903ko ekainaren 19a
Herrialdea Argentina
HeriotzaBuenos Aires, 1986ko apirilaren 4a (82 urte)
Hezkuntza
HeziketaBuenos Airesko Unibertsitatea
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakbiokimikaria, fisiologoa eta farmazialaria

1954an, oxigeno kontzentrazio altuek zenbait gaixotasunetan eta zahartzean duten eraginari buruzko tesia aurkeztu zuen, erradikal askeen ekoizpenak eragindakoa.[4][5] Gerschmanek aurkitu zuen formazio horrek erradiazio ionizatzaileak, X izpiena kasu, izaki bizidunengan eragin ditzakeen patologiak sorrarazten dituela. Horrela, itxuraz oso desberdinak ziren fenomenoak eredu teoriko berarekin azaltzea lortu zuen.[6] Teoria hori iraultzailea zen garai hartako giro zientifikorako, eta "Gerschmanen Teoria" bezala ezagutuko zen.[7] Zientzia arloan emakumeen eskubideen defendatzailea izan zen.[8][9]

Biografia

aldatu

Biokimikan eta farmazeutikan graduatu zen Buenos Airesko Unibertsitatean.[10] Houssay Institutuan hasi zen lanean, non potasio plasmatikoari buruzko tesi batekin doktoratu zen 1939an, odoleko potasioa neurtu ahal izateko Gerschman-Marenzi metodoa sortuz.

Bigarren Mundu Gerra amaituta, espezializazio bat egin zuen Rochesterren (New York, AEB). 1954an oxigenoak zenbait gaixotasunetan eta zahartzean duen eraginari buruzko tesia aurkeztu zuen. Teoria hori Gerschman teoria bezala ezagutuko zen.[11] Teoria ez zen erabat onartu, harik eta 1969an Joseph McCord eta Fridovichek superoxido dismutasa entzima aurkitu zuten arte. Rebeca Gershmanen aurkikuntza funtsezkoa izan zen erradikal askeei eta antioxidatzaileei buruzko egungo teoriak ulertzeko.[12][13][14]

Buenos Airesko Unibertsitatean zuen fisiologia katedra garai hartarako irakaskuntzako metodo ez-konbentzionalak erabiltzeagatik nabarmendu zen, hala nola, eremuan pertsona ospetsuak gonbidatzea eta zinema zientifikoa erabiltzea.[15]

1970ean irakasle aktibo izateari utzi zion, baina Kontsulta-irakasle izendatu zuten (irakasle emerituaren baliokidea), eta kargu horri eutsi zion 1980ra arte.[2]

Rebeca Gerschman 1980ko hamarkadaren lehen urteetan proposatu zen Fisiologia eta Medikuntzako Nobel sarirako. Zoritxarrez, sarirako hautaketa egiteko elkarrizketatzera zihoazenean, zientzialari argentinarra oso aurreratuta zegoen pairatzen zuen gaixotasunean (hezur-muineko zelulei modu immunean erasotzen dien anemia mota bat), eta urte batzuk geroago hil zen.[2]

Lanak (aukeraketa)

aldatu
  • Gerschman, R. (1954). Oxygen poisoning and x-irradiation: a mechanism in common. In Glutathione (pp. 288–291). Academic Press.
  • Gerschman, R., Gilbert, D. L., & Caccamise, D. (1958). Effect of various substances on survival times of mice exposed to different high oxygen tensions. American Journal of Physiology. Legacy Content, 192(3), 563-571.
  • Fenn, W. O., & Gerschman, R. (1950). The loss of potassium from frog nerves in anoxia and other conditions. The Journal of general physiology, 33(3), 195.
  • Gerschman, R., & Fenn, W. O. (1953). Ascorbic acid content of adrenal glands of rat in oxygen poisoning. American Journal of Physiology. Legacy Content, 176(1), 6-8.
  • Gerschman, R., Gilbert, D. L., Nye, S. W., Nadig, P. W., & Fenn, W. O. (1954). Role of adrenalectomy and adrenal-cortical hormones in oxygen poisoning. American Journal of Physiology. Legacy Content, 178(2), 346-350.

Sariak eta aintzatespenak

aldatu

Bere omenez "Rebeca Gerschman Saria" dago.[16][17]

 
CONICETeko Santa Fe Predioko kaleak, zientzialari ospetsuen izenekin izendatuak

Kaleen izenak zientzien eremuetan

aldatu

CONICETeko Santa Fe eremuko kaleetan Zuzendaritza Kontseiluak aukeratutako izenak daude, zientzietan nabarmendutako argentinarren artean.

Argazkian, Rebeca Gerschman kalea eta Bernardo Houssay kalea gurutzatzen diren izkinako kartelak nabarmentzen dira.

Emakume izenak hiriko kale berrietarako

aldatu

2019an, Buenos Aires Hiri Autonomoko Palermo auzoan, San Martingo Trenbide Orokorra altxatzeko obren ondorioz Trenbide Parkea inauguratu zenean, arteria erdi peatonal bat sortu zen. Agintariek kalearen izena aukeratzeko deia egin zuten bozketa baten bidez, Argentinako historian aparteko emakumeen lana nabarmentzeko izenak aukeratzeko asmoz.[18][19]

Maria Teresa Ferrari de Gaudinok lortu zuen lehen postua, 4512 botorekin, 1887an jaio eta 1956an hil zen mediku argentinarra aintzatesteko. Rebeca Gerschmanek jarraitu zion 4302 botorekin. Amalia Celia Figueredo, 1914an hegazkin bat gidatu zuen Hego Amerikako lehen emakumea, hirugarren izan zen 3661 botorekin.[20]

Erreferentziak

aldatu
  1. ↑ Jorge Norberto Cornejo. «Rebeca Gerschman: ideas de una científica argentina». .
  2. ↑ a b c (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2017-12-05). «Rebeca Gerschman: una bioquímica argentina adelantada a su tiempo» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  3. ↑ «Rebeca Gerschman (1903 - 1986): la científica argentina discípula de Houssay candidata a un Premio Nobel» infoalimentos.org.ar (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  4. ↑ «Gerschman y la incidencia del oxígeno en el envejecimiento» Consenso Salud 2011-06-21 (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  5. ↑ (Gaztelaniaz) Cornejo, Jorge Norberto. (2017-06-26). «La Teoría de Gerschman: cuestiones históricas y epistemológicas» Epistemología e Historia de la Ciencia 1 (2): 18–42. ISSN 2525-1198. (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  6. ↑ «Oxygen Poisoning and X irradiation: A Mechanism in Common (Mecanismo en común del envenenamiento por Oxígeno y por radiación ionizante)». .
  7. ↑ «Ciencia Argentina en la vidriera » GERSCHMAN Rebeca – Personaje recordado del mes: Marzo 2010» web.archive.org 2013-10-04 (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) «CIENTÍFICA ARGENTINA QUE DESCUBRIO UNA DE LAS CAUSAS DEL ENVEJECIMIENTO.» LA NAVE VA 2010-05-28 (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  9. ↑ Cornejo, Jorge Norberto. (2008-12). «Una mujer en la ciencia argentina: Rebeca Gerschman» Mora (Buenos Aires) 14 (2): 136–143. ISSN 1853-001X. (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  10. ↑ «Re b e c a G e r s c h m a n : ideas de una científica argentina».. .
  11. ↑ Montiel, Inés Rosa. (2009). «Rebeca Gerschman y la continuidad en el pensamiento biomédico: de la detección del potasio plasmático a la teoría de los radicales libres» repositoriosdigitales.mincyt.gob.ar (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  12. ↑ (Gaztelaniaz) Rebeca Gerschman. (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  13. ↑ (Gaztelaniaz) «Por qué los populares antioxidantes pueden ser perjudiciales para la salud» BBC News Mundo (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  14. ↑ (Gaztelaniaz) Figueroa | @p_betanco, Paulino Betancourt. (2018-11-12). «Mitos de los complementos vitamínicos» Efecto Cocuyo (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  15. ↑ «Rebeca Gerschman – cimacnoticias.com.mx». .
  16. ↑ (Gaztelaniaz) «Premian a científicos de Exactas» nexciencia.exactas.uba.ar 2012-06-14 (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  17. ↑ (Gaztelaniaz) «Premio Rebeca Gerschman» Argentina.gob.ar 2019-04-09 (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  18. ↑ «Los vecinos eligen el nombre de una mujer ilustre para una nueva calle de Palermo | Buenos Aires Ciudad - Gobierno de la Ciudad Autónoma de Buenos Aires» buenosaires.gob.ar (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  19. ↑ (Gaztelaniaz) «El nombre de qué mujer llevará la nueva calle de Palermo» Perfil 2019-07-02 (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).
  20. ↑ (Gaztelaniaz) «BACN – LA CALLE MÁS JOVEN DEL MAPA PORTEÑO» BACN 2020-06-19 (Noiz kontsultatua: 2024-07-16).

Kanpo estekak

aldatu
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Rebeca_Gerschman&oldid=9852249"(e)tik eskuratuta