Orratz (botanika)
Orratzak edo orratz-hostoak[1] hosto luze eta oso estuak dira, pinu, izei, eta abarrek dituztenen modukoa[2]
Deskribapena
aldatuKonifero gehienak hostoiraunkorrekoak direnez, konifero askoren hostoak luzeak, meheak eta orratz-itxura dute, baina beste batzuk, Cupressaceae gehienak eta Podocarpaceae batzuk barne, hosto lauak eta triangeluarrak ezkata-itxurakoak dituzte. Batzuek, batez ere Agathis Araucariaceae-en eta Nageia Podocarpaceae-en, hosto zabal eta lauak dituzte. Beste batzuek, esate baterako, Araucaria columnaris-ek puntz-itxurako hostoak dituzte. Konifero gehienetan, hostoak espiralki antolatuta daude, salbuespenak Cupressaceae gehienak eta Podocarpaceae-en genero bat, non 3 (-4) pare edo kiribilo dekusatuetan antolatuta dauden.
Espiralki antolatutako hostoak dituzten espezie askotan, hala nola Abies grandis (argazkian), hostoen oinarriak bihurritu egiten dira hostoak oso plano lauan aurkezteko, argia harrapatzeko. Hosto-tamaina ezkata-hostoko espezie askotan 2 mm-tik aldatzen da, pinu batzuen orratzetan 400 mm-ra arte (adibidez Pinus engelmannii).
Estomak hostoetan lerro edo adabakitan daude eta oso lehor edo hotz dagoenean itxi daitezke. Hostoak berde ilunak izaten dira sarritan, eta horrek eguzki-argi ahularen energia maximoa xurgatzen lagun dezake latitude altuetan edo basoen itzalpean.
Eguzki-argia duten eremu beroagoetako koniferoek (adibidez Pinus brutia) hosto hori-berdeagoak dituzte sarritan, eta beste batzuek (adibidez Picea pungens) hosto urdinak edo zilarrezkoak sor ditzakete argi ultramorea islatzeko. Genero gehienetan hostoak hostoiraunkorrak dira, normalean landarean hainbat (2-40) urtez geratzen dira erori baino lehen, baina bost genero (Larix, Pseudolarix, Glyptostrobus, Metasequoia eta Taxodium) hostoerorkorrak dira, eta udazkenean hostoak botatzen dituzte.
Konifero askoren plantulek, Cupressaceae gehienak barne, eta Pinaceae-en Pinus-ek, hosto gazteen aldi desberdina dute, non hostoak desberdinak diren, askotan nabarmen, hosto heldu tipikoetatik.
Konposizioa
aldatuEuren masa freskoko orratzen erdia inguru urez osatuta dago. Materia lehorra lignina (% 23 inguru pinu orratzetan eta % 29 izei orratzetan) eta zelulosa (% 30 inguru pinu orratzetan eta % 18 izei orratzetan), pentosanoak % 6-7 inguru dira. Landare-taninoak eta konposatu murriztzaileak gutxi gorabehera % 4-5eko kantitatean agertzen dira pinu-orratzetan eta % 10 gutxi gorabehera izei-orratzetan. Gatz mineralak % 3tik 5era gutxi gorabehera izan ohi dira, besteak beste: burdina, kaltzioa, kobrea, fosforoa, kobaltoa, manganesoa. Mantenugaien artean, orratzek gutxi gorabehera azukre sinpleen % 7, proteinen % 10 eta gantzen % 7 dituzte. Bitaminatan aberatsa da - 100 g mamia limoi mamia baino dozena bat aldiz gehiago dauka, hau da, 150 eta 500 mg artean. Honako hauek ditu: karotenoak, E, K, P eta beste bitaminak. Klorofilak % 500-1400 mg dira (gehienak udan). Gainera, orratzek substantzia erretxinatsuak, fitonzidak, glukosidoak eta abar dituzte.
Erreferentziak
aldatu- ↑ Orratz, Euskaltzaindiaren Hiztegia.
- ↑ Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa. Orratz1. .
