Opus (eraikuntza)

Arkitekturan, eraikuntzan eta arkeologian, opus terminoa latinoa da ('obra' hitzez hitz itzulia), eta materialak aparailu (zoladura) batean nola jartzen diren adierazten du. Oro har, elementu arkitektoniko erromatarrei aplikatzen zaie, hormei, zutabeei, arkuei, gangei, etab. baina baita mosaikoei, eta erabilera zabalagoa izan dezake.

Tipologia

• Opus isodomum. Harlanduak altuera berekoak dituen horma bat mihiztatzeko teknika.
• Opus africanum. Antzinaroan Ipar Afrikan erabilitako eraikuntza-teknika, garai punikotik erromatarrera. Horizontalki jarritako harlanduak eta adreiluak harrizko pilare bertikalekin txandakatzen dira.
• Opus arcuatum. Euste-egitura bertikala, ordena bakarrean edo nahastutako ordenatan dauden arkuen lerro batez osatua.
• Opus caementicium (caementum hitzetik dato, 'harri landu gabea, obra-hondakinak'). Morteroz eta mota guztietako harri puska txikiz egindako aparailua (obra-hondakinak, adibidez), hormigoiaren itxura duena.
• Opus compositum. Ikus opus mixtum.
• Opus craticium (craticius, 'parrilladura, sarean'). Erromatarren garaiko hormak eraikitzeko teknika, zurezko bilbaduraren antzekoa.
• Opus incertum. Tamaina eta forma irregularreko harlanduekin egindako aparailua.
• Opus insertum. Harlanduzko ilarez osatutako aparailua, guztiak altuera berekoak. Ikus isotopo-aparailua.
• Opus latericium (later, 'adreilu gordina'). Adreilu gordinez egindako aparailu erromatarra, eguzkitan lehortuta.
• Opus mixtum, compositum edo vagecum. Hainbat aparailu konbinatzen ditu horma berean. Opus reticulatum eta opus latericium konbinatzen dira angelu eta aldeetan, eta opus vittatum eta opus testaceum gainerako egituran.
• Opus monspelliensis. Batez ere erromatarren garaian Montpellier eskualdean erabili zen aparailua. Harlanduzko ilara zabal eta estuak tartekatzen ditu.
• Opus piscatum 45°-ra inklinatutako adreiluak edo harri lauak jarriz egindako aparailua, hurrengo geruza bakoitzean noranzkoa aldatzen dutenak.
• Opus quadratum. Horma-eraikuntzako teknika erromatarra, harrizko bloke paralelepipedikoak (handienak, 70 × 40 × 40 cm-koak) harlanduzko ilaratan jartzen dituena.
• Opus reticulatum. Harlandu erronboideo txikiz egindako aparailua, 15 cm-ko aldea duena, sare moduko bat edo xake-itxurakoa. Aurreko forma, pieza irregularragoekin, opus casi reticulatum deitzen zaio.
• Opus sectile (hitzez hitz, 'ebakitako lana'). Marmolezko plaketekin edo koloretako harriekin egina, batzuetan koloretako beirekin, moztuta eta elkartuta, marrazki figuratiboa osatzeko, mosaiko moduko bat eginez.
• Opus signinum. Karea, ura, ibai-harea, lokatz-hautsa eta, batzuetan, puzolana nahastuz egindako mortero erromatar iragazgaitza. Antzera egiten den mosaiko iragazgaitz mota bat ere horrela izendatzen da.
• Opus siliceum, edo aparailu poligonala. Eraikuntza-teknika zaharra, Erdialdeko Italian VI. eta I. mendeen artean eta beste garai batzuetan erabilia. Harri-bloke handiak, ia landu egiten ez direnak, gainjartzen dira, batzuetan oso handiak, morterorik gabe lotuak: harrien pisuak berak bermatzen du egituraren egonkortasuna.
• Opus spicatum (spica, galburu). Adreiluz edo harri lauez egina, okertuta eta, txandaka, mihi forman jarrita. Ondoz ondoko geruzen arteko juntura ez da horizontala eta zuzena, opus piscatum-en bezala, zig-zag egiten du.
• Opus tessellatum (tessella, 'kubo, dado'). Mosaiko erromatarraren forma arrunta da.
• Opus testaceum (testa 'adreilu egosia'). Labean egositako adreiluz egindako aparailu erromatarra. Termino hori maiz erabiltzen da opus latericium-en sinonimo gisa, nahiz eta baten eta bestearen arteko aldea adreilu gordinak (later) eta egosiak (testae) erabiltzea den.
• Opus vagecum (hitzez hitz, 'obra nahastua'). Ikus opus mixtum.
• Opus vermiculatum (de vermiculus, 'harra'). Mosaiko-teknika zaharra, lerro bihurriak eratzen dituena, marrazketa figuratiboari dagozkionak.
• Opus vittatum (hitzez hitz, 'zerrendadun obra'). Antzinako aparailu erromatarra, harlandu angeluzuzenez egina, txandakako ilara erregularretan jarriak.

Galeria

• 
  Opus africanum Dougga-n.
• 
  Opus latericium Via Appian.
• 
  Opus monspelliensis Saint-Michel de Guzargues-en.
• 
  K.o. III. mendeko opus quadratum.
• 
  Opus reticulatum Ponpeian
• 
  Hainbat teknika konbinatzen dituen mosaikoa: sectile erdian, tesselae markorako eta inguruan, opus sigininum.
• 
  Opus sectile Cirenen.
• 
  Opus spicatum, Trajanoren merkatuan.
• 
  Opus siliceum Pietrabbondanten.
• 
  Opus vermicvulatum.
• 
  Basilica di San Gennaro ad Antignano (Napoli) - opus vittatum.

Kanpo estekak

• Datuak: Q11696736