Kent Estatuko Unibertsitateko tiroketa

Kent Estatuko Unibertsitateko tiroketa (ingelesez: Kent State shootings)- maiatzaren 4ko sarraskia (ingelesez: May 4 massacre) edo Kent Estatuko Unibertsitateko sarraskia (ingelesez: Kent State massacre) ere deitua-, 1970eko maiatzaren 4an, Ohioko Kent Estatuko Unibertsitatean jazotako tiroketa bat izan zen. Guardia Nazionalak ikasleei tiro egin zien, eta lau ikasle hil eta bederatzi larri zauritu zituen (horietako batek paralisi iraunkorra jasan zuen).

Kent Estatuko Unibertsitateko tiroketa
Mota	tiroketa masibo
Data	1970eko maiatzaren 4a (12:24 (en) )
Kokaleku	Kent (Ohio)
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Biktima	Allison Krause (en) (shooting victim (en) ) Jeffrey Miller (en) (shooting victim (en) ) Sandra Lee Scheuer (en) (shooting victim (en) ) William Knox Schroeder (en) (shooting victim (en) )
Pertsona hilak	4
Pertsona zaurituak	9

Tirokatutako ikasleetako batzuk protestan ari ziren Richard Nixon presidenteak bost egun lehenago (apirilaren 30ean) telebistaz iragarri zuen AEBk Kanputxean egindako inbasioagatik (Vietnamgo Gerraren [1955-1975] eta Estatu Batuetako protesta antibelikoen esparruan). Urrutitik protestei begira zeuden ikasle batzuek ere tiroak jaso zituzten unibertsitatetik gertu. Gertaera tragikoek nazio osoan zehar jaso zituzten erantzunak: ehunka unibertsitate, ikastetxe eta institutuk ikasleen greba sustatu zuten, eta ikastetxeak itxi egin ziren.

Aurrekariak

1968an Richard Nixon Vietnamgo gerraren amaiera hitzemanez Estatu Batuetako presidente aukeratu zuten. 1969ko azaroan Mỹ Laiko sarraskia zabaldu zen, berehala irudiek munduari bira eman zioten haserrea sortuz eta gerraren aurkako jarrera areagotuz. Hurrengo hilabeteetan, Bigarren Mundu Gerratik erreklutamendurako lehen zozketa egin zuten. Gerra 1969 inguruan amaituko zela zirudien, Kanputxea inbaditzea pentsatu zenean, eta horrek areagotu egin zuen gatazka.

Jende gazte asko, ikasleak eta irakasleak barne, kezkatuta egon ziren denak aurka zeuden gerra batean parte hartzeko errekrutatze-planekin, oposizio indartsu bat osatuz. Gerra hura beste herrialde batera hedatzea arrisku gero eta handiagoa iruditu zitzaien. Kosta batetik bestera, herrialde osoko unibertsitate-campus guztiak Time aldizkariak "A nation-wide student strike" (euskaraz: «nazio osoan zeharreko ikasleen greba») deitu zuenaren protestetan eta gerraren aurkako ekintzetan lehertu ziren.

Kronologia

Apirilak 30, osteguna

Richard Nixon presidenteak Kanbodia barruko erasoaldia Estatu Batuetako borroka-indarrek hasi berri zutela iragarri zuen.

Maiatzak 1, ostirala

Kent Estatuko Unibertsitatean, ikasle talde handi bat unibertsitate-campuseko eremu batean bildu zen, non mitinak eta protestak egiten ziren, eta maiatzaren 4an beste bat egiteko asmoa zuten. Han manifestari ugari izan ziren, eta manifestari askok "gerra etxera eramateko" deia egin zuten. Nixonek tropak bidaltzeko hartutako erabakiaren aurkako protesta sinboliko gisa, bostehun ikasleko talde batek unibertsitateko ikasle bat Estatu Batuetako konstituzioaren kopia bat zanga batean lurperatzen ikusi zuen. Arazoak gauerdi inguruan hasi ziren Kent herrian, motorzale hordiak taberna batetik botilak autoei botatzen eta herrigunean dendak txikitzen hasi zirenean. Segidan, banku bateko leihoa apurtu zuten, eta handik gutxira alarma desagertu zen. Albisteen berri berehala eman zuten herritar guztiek, eta taberna batzuk laster istilu gehiago saihesteko, jende gehiago bandaloekin batu eta arpilatzen hasi baino lehen- beste batzuk lasai zeuden bitartean- itxi ziren.

Polizia iritsi zenean, 100 bat lagun bildu ziren. Han bildutako askok su txiki bat piztu zuten kalean. Han bildutakoak motorzale, ikasle eta gazte talde bat ziruditen, Kent hiriko tabernetara maiz etortzen zirenak. Taldeko gutxi batzuk poliziei botilak botatzen eta lizunkeriak oihukatzen hasi zitzaizkien. Istiluak poliziak ordena berrezarri baino ordubete lehenago amaitu ziren. Aldi berean, tabernak itxita zeuden.

Maiatzak 2, larunbata

Kenteko alkateak, Leroy Satromek, aurreko gauean larrialdi egoera ezarri zuen eta Ohioko gobernadore James A. Rhodesi ordena mantentzen laguntzeko Guardia Nazionaleko gizonak bidaltzeko Kentera eskatu zion.

Ohioko Guardia Nazionala eguerdi aldera (10:00-13:00) iritsi zen campusera, bi autobusetan, ROTC (Reserve Officer Training Cops) armadaren eraikinetik bere ekipamendua deskargatuz. Eraikina ez zegoen okupatuta une hartan, eta ROTCk prestakuntza-oinarri gisa erabili zuen. Unitate horrek bere prestakuntza amaitu zuen 24 orduko hiru astetan, zazpi egunez, kamioien garraioa eta gidariak babesteko betebeharra Akron ingururaino, eta, azkenean, Kent izan zen atsedenik gabe joan ziren lekura bideratu zuena.

Guardia Nazionala arratsalde hartan hirira iritsi zenean, manifestazio handi bat izan zuten zain campusaren inguruan, eta ROTC eraikinari su eman zioten. Su-eragileak ez zituzten atxilotu, eta eragindako sutearen ondorioz ez zen inor zauritu. Mila manifestari baino gehiagok inguratu eta garretan zegoen eraikina biteatu zuten. Sua itzaltzen saiatzen ari zirela, Kenteko suhiltzaileak eta polizia harrika hartu zituzten, baita sutetik gertu zeudenen beste objektu batzuk ere. Suhiltzaileen kamioi batzuk bertaratu ziren, bertan bildutako manifestariak sutearen eragileak izan zirelako, lana oztopatuz. 22:00ak ondoren Guardia Nazionala campusean sartu zen lehen aldiz, protestak geldiarazteko gas negar-eragilea erabili zuten sakabanatzeko, hainbat atxiloketa izan ziren eta ikasle bat baioneta batekin zauritu zuten.

Maiatzak 3, igandea

Campusean Guardia Nazionaleko 1.000 kide inguru zeuden ikasleak kontrolatzen. Prentsaurreko batean, Rhodes gobernadorea manifestariei "estatubatuarren aurkako" gisa zuzendu zitzaien, Ohioko hezkuntza maila altua suntsitzea bilatzen duten "iraultzaileen talde" gisa aipatuz. Bere hitzetan, "Estatu Batuetan egon daitekeen jende motarik txarrena dira". Rhodesek, halaber, larrialdi egoera deklaratzeko eskubidea eskatu zion gorteari, gainerako manifestazioak debekatuz, eta horrekin lege martziala aldarrikatu zen, baina inor ez zen ordena eta bakea nahasten saiatu.

Egunean zehar, Kenteko Unibertsitateko ikasle batzuk, istilu gutxiren ondoren eta negozio-gizonen erreakzioak ikusita, garbitzera eta kalteak konpontzen laguntzera joan ziren. Satrom alkateak, izututako hainbat herritarren presiopean, etxeratze-agindua ezartzeko agindu zuen, abisua altxatu arte. 20:00ak inguruan, beste elkarretaratze bat egin zen campusean. 20:45ean guardiak gas negar-eragilea erabili zuen jendetza sakabanatzeko, ikasleak berriro elkartu ziren Lincoln eta Main kaleen elkargunean, Satrom alkatearekin eta White unibertsitate-presidentearekin biltzeko itxaropenaren bila. 23:00etan, Guardiak etxeratze-agindua hasi berria zela iragarri zuen, eta campusera itzultzeari uko egiten zioten ikasleekin borrokan hasi zen, pertsona ospetsuekin hitz egin arte. Hamar segurtasun-zaindari zauritu ziren eta baionetek ikasle gutxi batzuk zauritu zituzten.

Maiatzak 4, astelehena

Egun horretan eguerdian protesta bat egitea debekatu zuten, hiru egun lehenago planifikatu zutena. Unibertsitateko agenteak bertan bildutako taldearen manifestazioa debekatzen saiatu ziren, eta 12.000 panfleto inguru banatu zituzten bertan behera utzi zuten ekitaldia iragartzeko. Hala eta guztiz ere, 2.000 inguru bildu ziren Unibertsitate-Zentroan, Taylor Halletik gertu. Protestak campuseko altzairuzko kanpaiaren alarma-hotsarekin hasi ziren, mitinaren hasieraren seinale. Kanpaiak beti jotzen zuen amerikar futboleko partidetan garaipenaren seinale. Eta lehenengo manifestariak hitza hartzen hasi ziren.

Aurreko protesta bortitzetan bezala, A eta C konpainiak, 1/145 infanteria eta 2/107 zalditeriako G tropa, Ohio ARNG eta kanpusean bildutako unitateak ikasleak sakabanatzen saiatu ziren. Ekintzaren legezkotasuna zalantzan geratu zen geroago haren legezkotasuna eztabaidatu zenean, heriotza ekarriko zuen ekintzaren bat gauzatuz gero. Apelazio batean, Estatu Batuetako 6. Zirkuituko Apelazio Gorteak agintariei agindu zien han bildutako jendetza sakabanatzeko.

Sakabanatze-prozesua goizean hasi zen: campuseko guardia bat, Guardiaren lur orotako ibilgailu batean, ikasleengana hurbildu zen, sakabanatu ezean atxilotu egingo zituztela jakinarazteko. Manifestariek harriak bota zizkioten ibilgailuari, eta handik berehala erretiratzera behartu zuten; campuseko guardia bat zauritu zuten erasoan.

Eguerdia baino lehentxeago, Guardia Nazionaleko soldadu bat itzuli eta sakabanatzeko agindu zion berriro jendetzari. Ezetz esan ondoren, Guardiak gas negar-eragilea erabili zuen. Haizearen eraginez, gasa efektu pixka bat egiten hasi zen, eta ikasleak une batez sakabanatu egin ziren, eta berriro hasi ziren harriak botatzen segurtasun-kideen kontra, "Txerriak, campusetik kanpo" (Pigs, off campus) oihukatuz. Ikasleek gas negar-eragileak itzuli zizkieten taldekoei. 4 egunetan lehen aldiz, Guardia Nazionalekoek gas-maskarak jantzi behar izan zituzten.

Manifestariek sakabanatzeko asmorik ez zutela ikusita, Guardia Nazionaleko 77 kideko talde bat (A konpainia eta G tropa) ehunka manifestariengana hurbiltzen hasi zen baionetekin eta armekin. Guardia Nazionalak entrenamendu txiki bat izan zuen istilurik gertatuz gero.

Hildakoak

(Parentesi artean, horien eta guardia nazionalaren arteko distantzia)

• Allison Krause (105 m.) Zauri hilgarria bularraren ezkerraldean
• Jeffrey Glen Miller (81 m.) Tiroa ahoaren parean- Berehala hil zen
• Sandra Lee Scheuer (119 m.) Zauri hilgarria lepoan
• William Knox Schroeder (116 m.) Zauri hilgarria bularrean

Ondorioak

Kent Estatuko hildakoei eta zaurituei buruzko argazkiak mundu osoko egunkarietan banatu ziren, eta Kanbodiako inbasioarekiko eta Vietnamgo gerrarekiko haserrea areagotu zuten. Bereziki, John Filo Kent Estatuko argazkilariaren kamerak harrapatu zuen Mary Ann Vecchio izeneko hamalau urteko neska gazte bat negarrez eta oihuka ari zela hildako ikasle baten gorpuari buruz, Jeffrey Miller, ahoan tiro bat jaso ondoren. Argazkia, Pulitzer saria irabaziko zuena, ekitaldiko irudi zirraragarrienetako bat bihurtu zen, eta Vietnamgo gerraren aurkako mugimenduaren irudi adierazgarrienetako bat.

Tiroketek protestak eragin zituzten Estatu Batuetako unibertsitate-campusetan, eta ikasleen greba bat ere bai. Ondorioz, herrialde osoko 450 campus baino gehiagok bi manifestaldi egin zituzten (bata bortitza eta bestea baketsua). Sentimendu komun bat adierazi zuten New Yorkeko unibertsitateko ikasleek leiho batetik zintzilik zegoen pankarta batekin: "They can’t kill us all" (euskaraz: «Ezin gaituzte guztiok hil»).

Tiroketak gertatu eta bost egunera, 100.000 pertsona manifestatu ziren Washington Hirian gerraren eta armarik gabeko ikasleen hilketen aurka. Ray Price, Nixonen prentsa burua 1969-1974 geroztik Washingtonen manifestazioak gogoratu zituen "The city was an armed camp" (euskaraz: «hiria gudu-zelai bat izan zen») esanez. Jendetza leihateak eta ibilgailuen gurpilak apurtzen aritu zen, elkarguneetako aparkalekuak txikitzen, baita ohe-malgukiak trafikora jaurtitzen ere. Egunkari batzuetan horrela deskribatu zuten:

«

Hau ez da ikasleen protesta bat, gerra zibila da . Nixon ez zen bakarrik bi egunez Camp Davidera eraman bere burua babesteko, baizik eta Charles Colson ere (Nixon presidentearen kontseilaria 1969tik 1973ra) esan zuen militarrak deitu zituztela haserre zeuden ikasleen administrazioa babesteko, berak ondoren esan zuen "82. Dibisio Aerogarraitua exekutiboaren bulegoko sotoan zegoen, beraz, mutil batzuekin hitz egiteko jaitsi nintzen eta haien artean ibili nintzen, han zeuden eserita, beren kasko eta kartutxozko gerrikoetan eta kargatutako errifleetan bermatuta, eta zuk pentsatzen duzu, 'Hau ezin da Amerikako Estatu Batuak izan'. Hau ez da munduko demokrazia handia, hau bere buruarekin gerran dagoen nazio bat da.

»

Guardia Nazionaletako zortziri kalte larriak leporatu zizkieten. Guardia Nazionalak bere burua defendatzeko tiro egin zutela adierazi zuen, eta justizia kriminaleko sistemak onartu egin zuen. 1974an, Frank Battisti barrutiko epaileak zortzien aurkako karguak erretiratu zituen, akusazioaren aurkako frogak epaia emateko nahikoak ez zirela argudiatuta. 2007ko maiatzean, Alan Canforak, zauritutako manifestarietako batek, kasua ez artxibatzea eskatu zuen, froga gisa Yaleko Unibertsitatean artxibatutako audio-zinta bat argudiatuz. Zintan tiroketak hasi baino hamahiru segundo lehenago "Right here! Get Set! Point! Fire!" (euskaraz: «Kontuz!, Hartu armak!, Prest!, Sua!») entzuten zen.

Kanpo estekak

• Datuak: Q482635
• Multimedia: Kent State shootings / Q482635