Ernst Jandl (Viena, 1925eko abuztuaren 1a - ib., 2000ko ekainaren 9a) austriar idazlea izan zen.

Ernst Jandl

Bizitza
JaiotzaViena1925eko abuztuaren 1a
Herrialdea Austria
HeriotzaViena2000ko ekainaren 9a (74 urte)
Hobiratze lekuaVienna Central Cemetery (en) Itzuli
Familia
Bikotekidea(k)
Anai-arrebak
Hezkuntza
HeziketaVienako Unibertsitatea
Hizkuntzakalemana
Jarduerak
Jarduerakpoeta, idazlea, antzerkigilea, itzultzailea eta artista grafikoa
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
KidetzaBerlingo Arteen Akademia
Alemaniako hizkuntza eta literatura akademia
Bavariako Arte Ederren Akademka
Genero artistikoaolerkigintza
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkakBigarren Mundu Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa Austriako Alderdi Sozialdemokrata

ernstjandl.com
IMDB: nm0417388 Musicbrainz: 005dd8c0-1c1c-4ed2-8963-4249449f5901 Discogs: 279595 Find a Grave: 9979709 Edit the value on Wikidata

Biografia aldatu

Filologia alemana eta ingelesa ikasi zituen Vienan, eta ingelesezko irakasle izan zen, erretiratu arte. 1991n Erich Fried Nazioarteko Elkartearen Ordezkari izendatu zuten, eta 1993an literaturako Kleist saria jaso zuen. XX. mendeko egile esperimental garrantzitsuenetakotzat jotzen da. Jandlek bere Sprechgedichteei (Poema hiztunei) zor die ospe hori, poema horien testuetan edukiak eta formak adina garrantzi baitu soinuak. Bere poemak, beraz, XX. mendearen hasierako tradizio dadaistaren barruan daude, baina, haiek ez bezala, hitz-joko umoretsuz eta satiraz beterik. Horren adibiderik onena, seguru asko, 1966an argitaraturiko Laut und Luise liburua da (Soinua eta Luisa; itzulpenak ezin du, ordea, Luise eta leise arteko hoskidetasunean oinarritzen den alemanezko hitz-jokoa islatu, tituluak alemanezko laut und leise, ozen eta apal, esapidea gogorarazten baitu). Poema-liburu horrek arrakasta ikaragarria izan zuen, eta 1968an disko bat grabatu zuen, Jandlen esanetan, horrelako poesiaren betetasuna iritsi zuena. Horren ondoren, beste grabaketa asko eta irratirako gidoiak egin zituen, bitarteko hori ere Jandlen literaturaren kontzepturako oso egokia baitzen. Antzerkia ere idatzi zuen, esate baterako, aktorerik gabe antzezteko egin zuen Der Raum, szenisches Gedicht für Beleuchter und Tontechniker (1970, Espazioa, argitzaileentzat eta soinu-teknikarientzat poema eszenikoa). Aus der Fremde (1980, Atzerritik) operak arrakasta handia izan zuen; bertan idazle batek bere burua torturatzen du, zazpi agerralditan hitz bakar bat ere paperean jartzeko gai ez delako. Poesia esperimentalaren irakurle-kopurua zabaltzea izan da Jandlen merezimendurik handiena.

Erreferentziak aldatu

Kanpo estekak aldatu