Dilras Banu Begum

Dilras Banu Begum
Bizitza
Jaiotza	1622
Herrialdea	Mogol Inperioa
Heriotza	Aurangabad (en) , 1657ko urriaren 8a (34/35 urte)
Hobiratze lekua	Bibi Ka Maqbara (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: sukar puerperala
Familia
Aita	Mirza Badi-uz-Zaman Safavi
Ezkontidea(k)	Aurangzeb
Seme-alabak	ikusi Sultan Muhammad Akbar (en) ; Zeb-un-Nisa Begum; Zinat un-nisa (en) ; Azam Shah (en) ; Zubdat-un-Nissa (en) ;
Leinua	Safavi
Jarduerak
Jarduerak	aristokrata
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Xiismoa

Dilras Banu (Mogol Inperioa, 1622 - Aurangabad, India, 1657ko urriaren 8a) Mogol Inperioko enperatriza izan zen, Aurangzeb enperadorearen azken enperadore mogol handiaren lehenengo emaztea eta emakume-haremeko andrea.^[1]^[2] Hil ondoko titulu hau ere badu: "Rabia-ud-Daurani". Bibi Ka Maqbara, Aurangabaden eraikitako mausoleoa, senarrak agindu zuen azken atsedenerako leku gisa.^[3]

Dilrasek bost seme-alaba izan zituen Aurangzebekin, Muhammad Azam Shah barne, aitari enperadore gisa denbora labur batean jarraitu ziona. Zeb-un-Nisa Begum poeta (enperadorearen alaba gogokoena), Zinat-un-Nisa printzesa (Padshah Begum tituluduna) eta Muhammad Akbar sultanaren ama ere izan zen, azken hau Aurangzeben seme maitatuena.^[4]

Bizitza

Familia eta leinua

Dilras Banu Begum safávida dinastiaren, Persiar Inperioa gobernatzen zuen dinastiaren eta bere garaiko garrantzitsuenetariko baten baitan jaio zen.^[5] Mirza Badi-uz-Zaman Safaviren (Shahnawaz Khan eta Mirza Deccan izenarekin ezaguna) alaba izan zen, eta haren birraitona Ismail I.a Safavi shah-aren semea zen. Shahnawaz Khan Gujarateko gobernadorea zen, eta ikaragarri gustatzen zitzaizkion burbuila eta handitasun-harrokeriak. Horixe frogatu zuen Dilrasen ezkontzako ospakizunak eta doteak. Dilrasen ama, Nauras Banu Begum, Mirza Muhammad Sharif-en alaba zen. Aitona, aitaren aldetik, Mirza Rustam Safavi zen, Jahangir enperadorearen erregealdian nabarmendu zena.

1638. urtean, Dilrasen ahizpa txikia, Sakina Banu Begum, Aurangzeben anaia txikiarekin ezkondu zen, Murad Baksh printzearekin, eta timur- dinastiaren eta safavidaren arteko odol-loturak sendotu zituen.

Ezkontza

Abeslariak eta musikak Dilras Begum eta Aurangzeb-en ezkontzan. Mogol Inperioaren historiako ezkontzarik ederrenetakoa izan zen.

Dilras Aurangzebekin ezkondu zen 1637ko maiatzaren 8an, Agran. Shah Jahanek egin zuen ezkontza-proposamena, eta Dilrasen aitak onartu. Aurangzeb Dekkanen kanpaina militar bat egiten ari zen, eta aitak maitasunez deitu zion Agrara itzul zedin, 1637ko apirilaren 15ean, ezkontza zela eta.^[6]

Astrologo inperialek erabaki zuten bezala, ezkontza-zeremoniak lau ordu iraun zuen, iluntzera arte, luxu eta ospakizun bikainen artean, Shahnawaz Khan jauregian. Khafi Khan kronistak kontatu zuen ospakizunaren handitasuna: «Su artifizialen leherketak Lurra beste zeru bat bihurtu zuen, eta abeslari eta dantzarien xarmak Artizarraren inbidia izan ziren».^[6] Kadiak (justizia administratzen zuenak) enperadorearen aurrean ezkondu zuen bikotea, eta 400.000 errupiatan finkatu zen dotea.

Ezkondu berriak hiru hilabete zoriontsu baino gehiagoan bizi izan ziren enperadorearekin Agrako gotorlekuan, 1637ko irailaren 4an Dekkanerantz abiatu aurretik, non Aurangzebek aita erregeorde gisa zerbitzatzen zuen. Agran egon zenean, Dilras haurdun geratu zen bere lehen sumearekin: Zeb-un-Nisa Begum printzesa poeta. Hura Daulatabad-en (Dekkan) ezkondu eta bederatzi hilabetera jaio zen.^[7] Hurrengo 19 urteetan, bikote inperialak lau seme-alaba gehiago izan zituen, aitak beste emazte batzuetatik jaiotako seme-alaben aurretik jarri zituenak.

Lehen emazte eta ezkontza-emazte gisa, Dilrasek eragin handia izan zuen senarraren gainean, eta zenana edo emakume-harema gobernatu zituen. Gorte inperialeko pertsona garrantzitsuenetako bat izan zen, Aurangzebeko beste emazteen gainetik eta menpekoek ez zutena oso gogoko. Hala ere, Dilrasek ez zuen parte hartu senarraren politikan, eta ez dirudi bere kontuetan sartu nahi izan zuenik.^[8]

Dilras emakume eder, bizia, xarmangarria eta bitxia zela deskribatua izan da. Emakume harro eta tematia izan zen, suminkor famaduna. Aurangzeb-ek esan zuen: «Emakume indartsua zen, hil arte maite izan nuen, eta inoiz ez nituen haren sentimenduak mindu».^[9]

Dilrasen seme nagusiena aitaren, Aurangzeben, aurrean dago.

Dilrasen izaera harroak ez zuen arazorik sortu bere ezkontzan, Aurangzeb-ek beti modu apalean jokatu baitzuen emaztearekin, eta mirespen eta errespetu handia sentitu baitzuen harekiko.^[10] Dena dela, badirudi Dilrasek aitaren izaera bera zuela. Biek izaera indartsua zuten, zorrotza eta ezaugarri materialekiko axolagabea.

Aurangzeb-ek bigarren mailako beste bi emazterekin izan zituen ezkontzek garrantzi gutxi izan zuten, nahiz eta beste lau seme-alaba gehiago eman zizkioten. Ezkontide inperialaren maitasuna, estatusa, boterea eta autoritatea Dilrasentzat baino ez zegoen gordeta. Emazteak senarrarengan izan zuen eragina bere bizitzaren amaierara arte, eta Aurangzeb hil zen arte maitatuena izan zen. Hil ondoren ere, gortean, jauregian eta senarraren bizitzan zuen kokapena ezin izan zioten bigarren mailako emazteek kendu. Hala, Dilras, sekula ez zuten ordezkatu senarraren bizitzan.^[11]

Ondorengotza

Dilrasen hasierako haurdunaldien arteko tartea lau urte izan ziren, gutxienez. Aurangzeb-ek ez zuen emaztearen osasuna arriskuan jarri nahi, Sha Jahanek eta Mumtaz Mahal-ekin halabeharrez gertatua gerta ez zedin, hemeretzi urtean hamalau ume izan baitzituen, baina azkena erditzean hil egin zen.^[12] Ezkondutako 20 urteetan, bikote inperialak 5 seme-alaba izan zituen:

Shahzadi Zeb-un-Nisa Begum (1638-1702), poetisa.
Shahzadi Zinat-un-Nisa Begum (1643-1721), printzesa, Padshah Begum tituluduna.
Shahzadi Zubdat-un-Nisa Begum (1651-1707), lehengusuarekin ezkondua, Siphir Shikoh printzearekin, Dara Shikohen semearekin.
Shahzada Muhammad Azam Shah (1653-1707), bere aita Mogol Inperioko tronuan izan zuena. Jahanzeb Banu Begum printzesa lehengusinarekin ezkondua.
Shahzada Muhammad Akbar (1657-1706), lehengusinarekin ezkondua, Salima printzesa, Dara Shikoh osabaren biloba.

Heriotza

Bibi Ka Maqbara Aurangabaden

Bere bosgarren semea erditu ondoren, Muhammad Akbar, Dilrasek sukar puerperala izan zuen ziur aski, erditzean sortutako konplikazioen ondorioz, eta hilabete geroago hil zen. Hil ondoren, Aurangzebek min handia izan zuen, eta seme zaharrenak, Azam printzeak, nerbio-krisia izan zuen.^[10] Jaioberria zaintzeko ardura bere alaba zaharrenak, Zeb-un-Nisa printzesak, izan zuen. Zeb-un-Nisa gorputz eta arima bere neba zaintzen aritu zen, eta, aldi berean, Aurangzeb oso bigun agertu zen bere seme txikiarekin, eta seme hori, laster, bere seme maitatuena bihurtu zen.^[13]

Hil eta hiru urtera, 1660an, mausoleoa egitea agindu zuen Aurangabaden Aurangzebek, azken atseden-leku gisa erabiltzeko. Aipatzekoa da Aurangzeb-ek ez zuela inoiz agindu bere erregealdian eraikinak egiteko, baina salbuespen bat egin zuen emaztearen mausoleoa eraikitzeko. Dilras hil ondoko "Rabia-ud-Daurani" izenburupean lurperatu zuten.

Bibi Ka Maqbara da Aurangzeb-ek eraiki zuen eraikinik handiena. Enperadorea bere mausoleotik (Khuldabad) kilometro batzuetara lurperatuta dago.^[3]

Erreferentziak

↑ «Aurangzeb» Encyclopedia Britannica.
↑ Chandra, Satish. (2002). Parties and politics at the Mughal Court, 1707-1740. New Delhi ; New York : Oxford University Press ISBN 978-0-19-565444-8. (Noiz kontsultatua: 2024-06-15).
↑ ^a ^b (Ingelesez) «Bibi-Ka-Maqbara: An Overview» Sahapedia (Noiz kontsultatua: 2024-06-15).
↑ Sarkar, Jadunath. (1919). Studies In Mughal India. (Noiz kontsultatua: 2024-06-15).
↑ Yust, Walter. (1954). Encyclopædia Britannica, Volume 2. .
↑ ^a ^b Krynicki, p. 1.
↑ Sarkar, jadunath. (1933). Studies In Aurangzib’s Reign. (Noiz kontsultatua: 2024-06-15).
↑ Krynicki, p. 92.
↑ Schimmel, Annemarie; Waghmar, Burzine K.. (2004). The empire of the great Mughals : history, art and culture. London : Reaktion Books ISBN 978-1-86189-185-3. (Noiz kontsultatua: 2024-06-15).
↑ ^a ^b Krynicki, p. 84.
↑ Krynicki, p. 103.
↑ Krynicki, p. 41.
↑ ISSN https://archive.org/details/emperorspeacockt00eral..

Ikus, gainera

Aurangzeb
Bibi Ka Maqbara
Safau-inperioa

Kanpo estekak

Annie Krieger-Krynicki (2005). Captive Princess: Zebunissa, Daughter of Emperor Aurangzeb. Oxford University Press. ISBN 9780195798371.

Datuak: Q5277043

[1] «Aurangzeb» Encyclopedia Britannica.

[2] Chandra, Satish. (2002). Parties and politics at the Mughal Court, 1707-1740. New Delhi ; New York : Oxford University Press ISBN 978-0-19-565444-8. (Noiz kontsultatua: 2024-06-15).

[:0-3] (Ingelesez) «Bibi-Ka-Maqbara: An Overview» Sahapedia (Noiz kontsultatua: 2024-06-15).

[4] Sarkar, Jadunath. (1919). Studies In Mughal India. (Noiz kontsultatua: 2024-06-15).

[5] Yust, Walter. (1954). Encyclopædia Britannica, Volume 2. .

[Krynicki,_p._1-6] Krynicki, p. 1.

[7] Sarkar, jadunath. (1933). Studies In Aurangzib’s Reign. (Noiz kontsultatua: 2024-06-15).

[8] Krynicki, p. 92.

[9] Schimmel, Annemarie; Waghmar, Burzine K.. (2004). The empire of the great Mughals : history, art and culture. London : Reaktion Books ISBN 978-1-86189-185-3. (Noiz kontsultatua: 2024-06-15).

[Krynicki,_p._84-10] Krynicki, p. 84.

[11] Krynicki, p. 103.

[12] Krynicki, p. 41.

[13] ISSN https://archive.org/details/emperorspeacockt00eral..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]