19:04, 13 urria 2016ko berrikusketa aldatu Marklar2007 (eztabaida \| ekarpenak) 213.579 edits t Marklar2007 wikilariak «Eski nordiko» orria «Iraupen-eski» izenera aldatu du ← Aurreko ezberdintasuna		19:33, 23 apirila 2018ko berrikusketa aldatu desegin Iñaki LL (eztabaida \| ekarpenak) Kontu sortzailea, Egiaztatutako erabiltzaileak, Administratzaileak 25.522 edits t Artikuluak bateratzen Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: ~~[[Fitxategi:Jyväskylä - ski track2.jpg\|thumb\|300ppx\|Eski nordiko [[Finlandia]]ko.]]~~ '''Iraupen-eskia''' ({{lang-en\|cross-country skiing}}), mugitzeko baliabide gisa erabiltzen hasi zen [[Eskandinavia]]ko herrialdeetan, herrialde hauetako lurra, urtearen zatirik gehienean elurrez estalita egoten baita. [[Eski nordiko]]aren modalitate hau aurretik, [[elur-erraketa\|elur-erraketen]] erabilera baino ez zen ezagutzen, euste azalera handiagotuz, elurraren gainean ibili ahal izateko oztoporik handiena gainditzen zutenak, hau da, [[elur]]retan bertan hondoratzea, batzuetan, hain sakon, aurrera egiterik ere ez dagoela. Euste azalera gehitzearen printzipioa mantenduz, eskiek, gainera, euren onurarako probesten dituzte izoztutako azaleren irristatze ezaugarriak, erabat laua eta iragazgaitza den zola batez baliatuz. Bere forma luzangak, bi hanken gainean ibiltzea ahalbidetzen du, eta bastoien erabilerak, aurrera egitea bultzatzea ahalbidetzen du elementu ''ez irristakor'' baten bidez. [[Fitxategi:Quebec Sprint Cross-country Skiing World Cup 2012 (4) V2.jpg\|thumb\|iraupen eski ~~== Lehiaketak ==~~ {\| class="wikitable" Lehiaketetan, kirolariek distantzia luzeko lasterketak egin behar dituzte, 150 kilometrorainokoak. Lehiaketak, estilo klasikokoak edo estilo askekoak izan daitezke. Klasikoan, eskiak bi ildotatik pasatzen dira, askean, irekitako bide batzuetatik joaten da. Bi estiloak, [[erlojupeko]]ak dira. !Kirol familia \|Eski Nordikoa \|- !Deiturak \|iraupen eski / cross country skiing / esquí de fondo \|- ! colspan="2" \|Ezaugarriak \|- !Mota \|Neguko kirola \|- !Materiala \|Eskiak, makuluak, botak, babes-materiala \|- !Euskal txapelketak \| -Iraupen Eskiko Euskal Herriko Txapelketa -Donostia trofeoa \|- ! colspan="2" \|Kirol Olinpikoa \|- !Olinpikoa \|1924 \|- !Paralinpikoa \|1976 \|} ]] '''iraupen eskia''' ({{lang-en\|cross-country skiing}}) [[irristaketa]]n oinarritua dagoen [[neguko kirol]] bat da non helburua [[elur]]retan distantzia luzeak ahalik eta denbora gutxienean egitea den. Praktika hau [[Eski Nordikoa]]<ref>{{Erreferentzia\|izenburua=Eski nordiko\|hizkuntza=eu\|data=2016-10-13\|url=https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Eski_nordiko&oldid=5595975\|sartze-data=2018-03-09\|encyclopedia=Wikipedia, entziklopedia askea.}}</ref>ren modalitate bat da eta lur zapal eta ondulatuetan praktikatzen da. Irristaketa oinei itsatsitako lera estu, luze eta liso baten bidez burutzen da eta hau laguntzeko bi makulu erabiltzen dira. ~~== Neguko Olinpiar Jokoak ==~~ ~~Neguko Olinpiar Jokoetan ospatzen den probetako bat da.~~ Eskandinaviako herrialdeetan mugitzeko baliabide gisa hasi zen erabiltzen, herrialde hauetako lurra, urtearen zatirik gehienean elurrez estalita egoten baita. Eskien aurretik, elur-erraketak baino ez ziren ezagutzen, oinen euste-azalera handituz elurretan hondoratu gabe ibiltzea baliatu zutenak. Euste-azalera handitzearen printzipioa mantenduz, eskiek, gainera, euren onurarako baliatzen dituzte izoztutako azaleren irristatze ezaugarriak, erabat laua eta iragazgaitza den zola batez baliatuz. Bere forma luzangak, bi hanken gainean ibiltzea ahalbidetzen du, eta makuluen erabilerak, aurrera egitea ahalbidetzen du elementu ez irristakor baten bidez. ~~== Iraupen-eskiatzaile ospetsuak ==~~ ~~; Gizonezkoak~~ == Historia == * [[Thomas Alsgaard]] Iraupen eskia Eski Nordikoko modalitate guztietatik zaharrena da, bertatik eratorri dira gaur egun ezagutzen ditugun besteak. * [[Bjørn Dæhlie]] Orain dela 5.000 urte sortu zen, Norvegian eta Errusian, non eskia garraio bezala eta ehizatzeko erabiltzen zen negu luze eta hotzetan. Jakina da X. mendean jada, Vikingoak eskien bidez desplazatzen zirela eta hauen konkisten bidez zabaldu zirela eskiak Europako gainontzeko lurraldeetara. * [[Veikko Hakulinen]] * [[Sixten Jernberg]] * [[Eero Mäntyranta]] * [[César Baena]] * [[Johann Mühlegg]] * [[Petter Northug]] * [[Vladimir Smirnov]] * [[Gunde Svan]] * [[Andrus Veerpalu]] * [[Iban Bezunartea Orayen]] Hala ere, Lehen Mundu Gerran hasi zen eskia ezaguna izaten, eskiatzaile tropa espezialen ondorioz eski teknika zabaldu zelako. ~~; Emakumezkoak~~ Norvegia izan zen iraupen eski txapelketak antolatzen lehenengoa. 1879an lehenengo lasterketa ospatu zen eta 1892rako gaur egun ezaguna den Holmenkollen lasterketa. XIX. mendean eskiatzea kirol bilakatu zen eta 1924an iraupen eskia Joko Olinpiarretan sartu zen. Baina benetako gorakada 60. hamarkadan etorri zen, iraupen eskia herrialde Nordikoetatik Europako iparraldera zabaldu zenean. Italiako eskiatzaile askok lortutako garaipenen harira hamarkada amaierarako masa-kirol bilakatu zen. == Txapelketak == * [[Stefania Belmondo]] [[Fitxategi:Jyväskylä - ski track2.jpg\|thumb\|300ppx\|[[Finlandia]]ko eski nordikoa]] * [[Marit Bjørgen]] iraupen eskiko txapelketa nagusiak Neguko Joko Olinpiarren barruan egiten dira,hauek ospatzen hasi zirenetik 1924an. 4 urtetik behin ospatzen dira eta bertan 6 proba ezberdin egiten dira gizonezkoetan zein emakumezkoetan: * [[Miriam Gössner]] -Gizonezkoak: 15 km estilo klasikoa, 30 km jazarpen bikoitza, 50km estilo librea, 4x10 km erreleboak, banakako esprinta eta taldekako esprinta. * [[Justyna Kowalczyk]] -Emakumezkoak: 10 km estilo klasikoa, 15 km jazarpen bikoitza, 30 km estilo librea, 4x5 km erreleboak, banakako esprinta eta taldekako esprinta. * [[Galina Kulakova]] Neguko Joko Olinpiarrez gain, bi urtetik behin ospatzen den Eski Nordikoko munduko txapelketan, iraupen eskiko probak burutzen dira. * [[Larisa Lazutina]] * [[Petra Majdič]] Bestalde, iraupen eskiko Munduko Kopa ospatzen da urtero. * [[Kateřina Neumannová]] * [[Bente Skari]] Euskal Herriari dagokionez, txapelketa nagusia iraupen eskiko Euskal Herriko Txapelketa da. Bestetik, Le Somport-en Donostia Trofeoa ospatzen da urtero, 1,5 km-ko lasterketa, estilo klasikoan. * [[Raisa Smetanina]] * [[Yelena Välbe]] == Modalitateak == * [[Lyubov Jegorova]] iraupen eski modalitate nagusiak estilo “klasikoa” eta “patinatzailea” edo librea dira. Lehenengoan ezkatak dituzten eskiak erabiltzen dira, igoeretan eustea bideratzeko. Modalitate honetan, artifizialki sortutako bideetan eskiatzen da. Patinatzaile estiloan ordea, eskiak ezkatik gabe erabiltzen dira eta parafina erabiltzen da igoeretan irristaketa esfortzu gutxiagorekin egin ahal izateko eta jaitsieretan abiadura handiagoa hartzeko. Bi modalitate hauez gain, bien arteko konbinaketan oinarritutako probak daude. Modalitateen arteko bereizketa 1987ko Eski Nordikoko Munduko Txapelketan ezarri zen, ordura arte ez zegoen inongo bereizketa eta legerik. == Federazioak == -Euskal Herriko Neguko Kirolen Federazioa<ref>{{Erreferentzia\|izenburua=Federación Vasca de Deportes de Invierno {{!}} Negu Kiroletako Euskal Federakuntza\|url=http://www.fvdi-nkef.org/pub/home.asp?idioma=ca\|aldizkaria=www.fvdi-nkef.org\|sartze-data=2018-03-09}}</ref> -Nafarroako Neguko Kirolen Federazioa<ref>{{Erreferentzia\|izenburua=<%=NombreFede %>\|url=http://www.fndi.es/\|aldizkaria=www.fndi.es\|sartze-data=2018-03-09}}</ref> == Iraupen eskia Euskal Herrian == Euskal Herrian elurrak asko irauten ez duen arren, eskiak badu tradiziorik. Aipagarria da iraupen eskiaren kasua. iraupen eskia Euskal Herrian gehien bat Nafar pirineotan praktikatzen da, elur denboraldian. Kirol hau sustatzen duten klub gehienak inguru horietan kokatzen direlarik. Hala ere, Euskal Herrian, elurra urteko momentu zehatz batzuetan soilik egiten duen beste lurraldeen antzera, eskiatzaileak urtean zehar entrenatzeko eskien antzeko modalitate bat erabiltzen dute, eremu lehorrean (errepideetan) praktikatzen dena. Modalitate horri ''Skiroll''<ref>{{Erreferentzia\|izenburua=Skiroll\|hizkuntza=es\|data=2017-05-06\|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Skiroll&oldid=98914728\|sartze-data=2018-03-09\|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>a deitzen zaio. Eskiatzearen antzekoa da, baina eskien azpian patinetan egoten diren bezalako gurpil batzuk dituzte, eta irristaketa, horien bidez egiten da. Azken finean, iraupen eskia urte guztian praktikatzeko erabiltzen da ''Skiroll''a. Donostian, Club Vasco de Camping Elkarteak<ref>{{Erreferentzia\|izenburua=Hasi\|hizkuntza=eu-es\|url=http://www.vascodecamping.com/index.php/eu/\|aldizkaria=www.vascodecamping.com\|sartze-data=2018-03-09}}</ref> (1950) iraupen eskia sustatzen du eta bere praktika zabaldu. Ezaguna da Le Somport-en urtero antolatzen duten Donostia Trofeoa. Euskal Herriko iraupen eskiatzaile ezagunena Imanol Rojo<ref>{{Erreferentzia\|izenburua=Imanol Rojo\|hizkuntza=eu\|data=2016-10-12\|url=https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Imanol_Rojo&oldid=5595210\|sartze-data=2018-03-09\|encyclopedia=Wikipedia, entziklopedia askea.}}</ref> 27 urteko gazte tolosarra dugu. Espainiar estatuaren taldearekin 2 parte hartze izan ditu Olinpiar Jokoetan (Sochi-n, Pyeongchang-en), hiru parte-hartze Eski Nordikoko Munduko Txapelketan eta bederatzi parte-hartze Munduko Kopan. == Erreferentziak == <references /> == Esteka interesgarriak == http://www.tiendaesquinordicoynordicwalking.com/ {{commonskat}} [[Kategoria:Iraupen-eskia\| ]] [[Kategoria:Kirol olinpikoak]]

Iraupen-eski: berrikuspenen arteko aldeak