Ardagai gorria (Pycnoporus cinnabarinus) Polyporaceae familiako onddo patogenoa da.[1] Bere gorputz emankorra kolore laranja distiratsuko onddoa da. Arrunta da eremu askotan, eta mundu osoan oso hedatua dago. Europan zaila da beste onddoren batekin nahastea.[2] Denbora hezean haragi haritsua du eta lehorrarekin zurkara, ez da jangarria.

Ardagai gorria
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaFungi
KlaseaAgaricomycetes
OrdenaPolyporales
FamiliaPolyporaceae
GeneroaPycnoporus
Espeziea Pycnoporus cinnabarinus
P.Karst., 1881
BasionimoaBoletus cinnabarinus
Ardagai gorria goitik
Ardagai gorria goitik

Sinonimoak: Phellinus cinnabarinus, Hapalopilus cinnabarinus, Lenzites cinnabarina, Coriolus cinnabarinus, Trametes cinnabarina.

Deskribapena

aldatu

Kapela: 3 eta 6 cm artekoa. Karpoforo osoa gorri-bermiloi edo gorri-zinabrio kolorekoa da, beraz erraza da espezie hau sailkatzea. Kapela zirkuluerdi formakoa da, ganbila edo zapala, leuna edo zimurtsua eta oinik gabea.

Tutuak: Horma meheak, haragia baino koloreztatuagoak.

Poroak: Biribilduak edo pixka bat angelutsuak eta oso txikiak Trametes bat izateko.

Haragia: Zuria eta harroa da, baina gero suberosoa bihurtzen da. Bermiloi edo zinabrio kolore gorria gainerakoa baino argiagoa da.[3]

 
Ardagai gorria albotik

Etimologia: Trametes terminoa latinezko "trama" hitzetik dator, ehun edo irun lodia, poroen itxuragatik. Cinnabarina epitetoa latinetik dator, zinabrioa bezalako gorria esan nahi duen "cinnabarinus" hitzetik. Bere koloreagatik.

Jangarritasuna

aldatu

Ez da jangarria.[4]

Nahasketa arriskua

aldatu

Erraz ezagutzen da, bere gorri-karmin koloreagatik. Tamaina handiagoko Hapalopilus rutilans delakoarekin nahas daiteke, honek laranja-kanela koloretik okre-kanelara doan kolorea du, eta kolorea ez du hain bizia eta ikusgarria.[5]

Sasoia eta lekua

aldatu

Urte osoan, baina batez ere udan eta udazkenean enborretan, hostozabalen motzondoetan eta adarretan, gereziondoen enborretan batez ere. Mizeliotik hurbil dagoena kolore gorrixkaz tindatzen du.[6]

Banaketa eremua

aldatu

Mundu osoan barreiatzen da, kontinente guztietan zehar, Antartikan izan ezik, eta habitat ugaritan garatzen da.[7]

Erreferentziak

aldatu
  1. Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza  •   Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012  •   Euskalnatura  •   Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987  •   Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973  •   Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
  2. Fungipedia - Pycnoporus cinnabarinus
  3. (Gaztelaniaz) Lotina, Roberto. (1985). Mil setas ibericas. Diputacion foral de vizcaya, 104 or. ISBN 84-505-1806-7..
  4. (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 561 or. ISBN 84-282-0540-X (T. 2). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
  5. (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 472 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
  6. (Gaztelaniaz) Palazon Lozano Fernando. (2006). Setas para todos. Jose Luis Añanos Echo Editorial Pirineo, 115 or. ISBN 84-87997-86-4..
  7. Pycnoporus cinnabarinus: GBIF—the Global Biodiversity Information Facility.

Kanpo estekak

aldatu