Ximena Gartzeitz
Ximena Gartzeitz edo Ximena Iruñekoa (?, c. 848 – ?, 912ko ekaina) Iruñeko Erresumako infanta eta Asturiasko erregina ezkontidea izan zen. Alfontso III.a Leongoaren emaztea izan zen.
| Ximena Gartzeitz | |||
|---|---|---|---|
 | |||
869 - 910 ← Nuña (en)  - Munia Semenoitz → | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotzako izen-deiturak | Ximena Garces | ||
| Jaiotza | Iruñea, 848 | ||
| Herrialdea |  Nafarroa Garaia, Euskal Herria | ||
| Heriotza | 912ko ekaina (63/64 urte) | ||
| Hobiratze lekua | Asturiar errege-erreginen panteoia | ||
| Familia | |||
| Aita | Gartzia Enekoitz | ||
| Ezkontidea(k) | Alfontso III.a Leongoa | ||
| Seme-alabak | |||
| Jarduerak | |||
Biografia
aldatuEz dakigu noiz jaio zen. Autore batzuek Gartzia Enekoitz erregearen alaba izan zela diote, nahiz eta beste batzuek datu horri buruz zalantzak izan; izan ere, bere ustez deigarria den gertaera hau aipatzen dute: bere izena ez da Rodako Genealogietan agertzen.
Justo Pérez de Urbel burgostarren esanetan, Ximena Gartzea Semeroitz eta Dadildis Pallarskoa bere bigarren emaztearen alaba izan zen. Kasu horretan, Ximena erregina, Antso I.a Gartzeitzren arreba izango zela.[1] Hala ere, Rodako kodexean Gartzea Semeroitzen alaba bezala ez agertzea ere deigarria da.
Bere senarrarekin batera, 908an Oviedoko katedralari Garaipeneko Gurutzea eman zion , Gauzongo gazteluan urrez eta harribitxiez estali zutena. Ezkontideek beste gurutze bat, urrez eta harribitxiez estalia ere, Santiago de Compostelako katedralari eman zioten. Honela, dokumentatutako Donejakue bideko lehen emakume erromesa da[2], bi adiz egin baitzuen bidea[3].
Bere semeek bere senarraren aurka egin zuten matxinadan parte hartu zuen eta, ondorioz, Alfontso III.a Leongoa 910ean abdikatu behar izan zuen. Ximena 912ko ekainean hil zen.
Hilobia
aldatuXimena Astorgako katedralean lurperatu zuten, senarraren ondoan. Ondoren, 986an eta Bermudo II.a Leongoaren aginduz, bi ezkontideen gorpuzkiak Oviedora eraman zituzten, une horretan Leongo erresumarantz zihoazen Almanzorrek zuzendutako musulmanen tropek profanatuko zituzten beldur.[4]
Ximena eta bere senarraren gorpuzkiak Oviedoko katedraleko Errege Kastoaren Andre Mariaren kaperako erregeen panteoian utzi zituzten, non Asturiasko erregetzako kide asko lurperatuta zeuden. Hala ere, XVIII. mendearen hasieran errege-panteoia berreraiki zutenez, gaur egun ezinezkoa izango litzateke Ximena erreginaren gorpuzkiak identifikatzea eta indibidualizatzea.[5]
Genealogia
aldatuErreferentziak
aldatu- ↑ Arco y Garay 1954, 138 orr. .
- ↑ (Gaztelaniaz) «Peregrinas en el Camino de Santiago | Superación sin límites» Pilgrim 2019-04-16 (Noiz kontsultatua: 2021-07-01).
- ↑ «Garcés, Jimena - Xacopedia» xacopedia.com (Noiz kontsultatua: 2021-07-01).
- ↑ Arco y Garay 1954, 162 orr. .
- ↑ Arco y Garay 1954, 48-49 orr. .
Bibliografia
aldatu- Arco y Garay, Ricardo del. (1954). Sepulcros de la Casa Real de Castilla. Madril: Instituto Jerónimo Zurita. Consejo Superior de Investigaciones Científicas. OCLC .11366237.
- Carriedo Tejedo, Manuel. (1980). «Sobre un posible parentesco de la madre de Fernán González con la familia real leonesa» Tierras de León: Revista de la Diputación Provincial 20 (41): 43-50. ISSN 0495-5773..
- Flórez, Enrique. (1770). Antonio Marín ed. Memorias de las Reinas Católicas. Historia genealógica de la Casa real de Castilla y de León. I (2. argitaraldia) Madril.
- Salazar y Acha, Jaime de. (2006). «Urraca. Un nombre egregio en la onomástica altomedieval» En la España medieval (1): 29-48. ISSN 0214-3038..
Kanpo estekak
aldatu
Datuak: Q1627093
Multimedia: Jimena of Asturias / Q1627093
