Wikiproiektu:Informatika/SEHistoria2

Sistema eragilea software bat da eta programekin eta datuekin osatzen da. Sistema eragileak konputagailuaren hardwarea kudeatzen du, eta askotariko software aplikazioak efizientziaz exekutatzeko zerbitzu komunak eskaintzen ditu.

Sistema eragile baten oinarrizko helburuak eta ikuspuntuak bi dira, elkarren artean erlazionaturik badaude ere: batetik makina-mailakoak baino funtzionalitate ahaltsuagoak eskaintzea programei eta programatzaileei, eta bestetik, baliabideen kudeaketa orekatu eta eraginkorra. Lehen helburua sistema-deiek betetzen dute, horretarako, sistema-dei horien kodea definitu behar da, baina hori egiterakoan baliabideen kudeaketa orekatua eta eraginkorra hartu behar da kontuan. Era berean, kudeaketa egokia ziurtatzeko sinkronizazio/komunikazioa eduki behar da kontuan.

Sistema eragilea beharrezkoa da erabiltzailea konputagailuarekin komunikatzeko. Hardwarearen funtsezko kudeaketa oso konplexua da, hori dela eta, sistema eragileak sistemaren ulermena eta erabilpena errazten du erabiltzailearentzat.

Makinaren zehaztasunak alde batera utziz, oro har, baliabideak kudeatzeko aukera eskaintzen duen softwarea da. Mota honetako softwarea, mikroprozesadoreak erabiltzen dituzten sistema gehienetan aurki dezakegu, hala nola, telefono mugikorretan, DVDak ikusteko sistemetan, konputagailutan eta abarretan.

Historia aldatu

Gaur egungo informatika Bigarren Mundu Gerraren ondorioz sortu zen, 40.hamarkadan. Garai haietan, ez zen existitzen "Sistema Eragile" kontzepturik eta programatzaileek zuzenean lan egiten zuten konputagailuaren hardwarearekin zenbaki-sistema bitarra erabiliz (0koak eta 1koak soilik erabiliz).

Lehen sistema eragilea 50.harmakadan sortu zen, zehazki, 1956. urtean. General Motors konpainiak garatu zuen IBM 704 konputagailu batentzat eta bere eginkizun bakarra programa baten exekuzioa amaitzean beste bat exekutzatzea zen. Bere izena, GM-NAA I/O.

60.harmakadan, iraultza eman zen sistema eragileen arloan eta kontzeptu berriak azaldu ziren: multiataza, multierabiltzailea, multiprozesadoreak eta denbora errealeko sistemak. Hamarkada honetan, UNIX sortuko da eta hau izango da sistema eragile gehienen oinarria, baita gaur egun ere.

70.hamarkadan, konputagailu pertsonalen hazkundeak, hauek jendeari gerturatzea eragin zuen, inoiz pentsatu izan ez zen bezala. Honek, garapena izugarri bultzatu zuen eta ondorioz, C programazio lengoaia sortu zen. Honek, erabiltzaileen hazkunde handia ekarri zuen, gehiengoa programatzen ez zekiten erabiltzaileak eta horregatik, lehentasuna sistema eragile ulerterrazak sortzea izan zen, lehen interfaze grafikoak sortuz 80. hamarkadaren hasieran.

80.hamarkadan, konputagailu pertsonaletan errendimendua alde batera utzi zen eta sistema eragileak lagungarri izatea eta erabileraren erraztasuna bultzatu zen. Honen ondorioz, aplikazioen azkartasuna gutxitzen zen baina geroz eta praktiko eta soilagoak ziren erabiltzaileentzat. Garai honetan, dagoeneko existitzen ziren lengoaiak erabiltzen ziren, Smalltalk edo C adibidez, eta beste lengoaia berri batzuk sortu ziren, C++, Eiffel, Haskell edo Miranda adibidez. Hamarkada honen erdian bi sistema eragile ziren gehien erabiltzen zirenak(MS-DOS eta UNIX). 1984.ean merkaturatu zen lehen Macintosh konputagailua eta honek Mac OS sistema eragilea zuen bere barnean, non, berrikuntza oso garrantzitsuak ekarri zituen, multiataza eta saguaren erabilera adibidez. Azken honek, eztabaida sortu zuen batez ere komando lerroarekin lan egitea ohituta zeuden erabiltzaileen artean, sagua jostailu moduan ikusten baitzuten.

90.hamarkadan azaldu zen lehen Linux bertsioa, zehazki, 1991.eko irailean Linus Torvalds-ek sortua beste hainbat kolaboratzailerekin batera. Sistema honek UNIX du oinarritzat eta hasiera batean, komandoen bidez bakarrik egiten zuen lan, MS-DOSn antzera. Gaur egun, interfaze grafikoen bidez ere erabil daiteke arazorik gabe. Hamarkada honetan ere zabaldu zen Windows sistema eragilea. Microsoft-ek garatua, MS-DOSn oinarritzen da eta Windows 95 iritsi arte ez zen interfaze grafiko bidezko sistema izan. 3.11 bertsiora arte, MS-DOS erabiltzeko mahaigain ingurune bat besterik ez zen izan. Windows 95 sistema 1995.eko abuztuaren 24n merkaturatu zen eta arrakasta nabarmena izan zuela esan daiteke. Ondoren, 1999.ean Microsoft-ek Windows 98 bertsio berria merkaturatu zuen, erabiltzaileei hainbat abantaila eskainiz eta Internetaren inguruko ezaugarri batzuk barneratzen zituela.

Hemendik aurrera, 21.mendean sarturik, Windows, Mac OS eta Linux izan dira sistema eragile erabilienak eta gehien garatu direnak. Hauek, bakoitzak bere moduan, berrikuntza eta abantaila ugari ekarri dituzte gaur egun arte, hainbat bertsio eguneratuz.

Kanpo erreferentziak aldatu

(Gaztelaniaz) [https://es.wikipedia.org/wiki/Sistema_operativo]
(Gaztelaniaz) [https://es.wikipedia.org/wiki/Historia_de_los_sistemas_operativos]
(Gaztelaniaz) [https://www.fib.upc.edu/retro-informatica/historia/so.html]
(Gaztelaniaz) [http://jemonsalzso.blogspot.com.es/]