Obesitate
Introdukzioa aldatu
Obesitatea gaixotasun kronikoa da, gorputzean ehun adiposoa gehiegi metatzen denean gertatzen da; gehiegizko pisuaren muturreko kasua da, hau da, gizakien eta beste ugaztuan batzuen energia-erreserba naturala osasuna edo bizitza arriskuan jartzen duen puntu bateraino handitzen denean. Gehiegizko pisuaren muturreko kasua da.
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) obesitate gisa definitzen du gorputz-masaren indizea (GMI, gizabanako baten pisuaren eta garaieraren arteko zatidura karratua) 30 kg/m² edo handiagoa denean.
Gaixotasun kardiobaskularretarako, 2,4 motako joera adierazten du, baita minbizi-mota batzuetarako, gaixotasun dermatologikoetarako eta urdail-hesteetako gaixotasunetarako ere.
Giza heriotzaren bosgarren arrisku-faktore nagusia da munduan. Urtero, 2,8 milioi pertsona hiltzen dira gutxienez gaixotasun honen ondorioz.
Gehiegizko pisua duten pertsonek haien pisu ideala izango litzatekeena baina gehiago pisatzen dute. Pertsona obesoek, zehazki, gutxienez haien pisu ideala baino % 20 gehiago pisatzen dute.
Gehiegizko pisuaren arrazoia hezurretan, muskuluetan edo gorputzak duen uran egon daiteke. Dena dela, pisu hori gantzaren ondorio denean esaten dugu pertsona bat obesoa dela. Gantz gehigarri horren eragile ohikoenak gehiegi jatea eta kirolik ez egitea da
Sailkapena aldatu
Kausen arabera, obesitatea mota hauetan sailkatzen da:
Obesitate exogenoa: elikadura-erregimen desegokiaren ondoriozko obesitatea, jarduera fisiko urriarekin batera.
Obesitate endogenoa: alterazio metabolikoak eragiten dituena.
Zer arazo eragiten ditu? aldatu
Obesitateak arazo asko eragin ditzake: pertsona obesoak ekintza fisikoetan parte hartzeko gai ez izatea gerta daiteke; itxuragatik beren buruaz gaizki senti daitezke. Batzuetan, gainontzekoek irain egiten diete eta gaiztakeriaz zein bidegabekeriaz tratatzen dituzte. Gorputzaren gehiegizko pisuak eta obesitatea alterazio handiagoa eragiten du Kupperman-en indizean, metabolismoan, loan eta bizi-kalitatean.
Gainera, obesoek gaixotasun larri gehiago izan ohi dituzte. Diabetesa eta hipertentsio arteriala izaten dira pertsona obesoek izaten dituzten ohiko arazoak.Bihotzekoak izateko, burmuineko isuriak izateko zenbait motatako minbizia, diabetes mellituserako, iktuserako eta osteoartritiserako izateko arrisku handia dute ere. Arnas-arazoak ere izan ditzakete.
Gehiegizko pisua eta haurren obesitatea aldatu
Haurren obesitatea XXI. mendeko osasun publikoko arazo larrienetako bat da. Arazoa mundu-mailakoa da, eta pixkanaka diru-sarrera txikiko eta ertaineko herrialde askori eragiten die, batez ere hiri-inguruneari. Haur gizenek eta gehiegizko pisua dutenek, izaten jarraitzen dute helduaroan, eta aukera gehiago dituzte adin goiztiarragoetan transmititu ezin daitezkeen gaixotasunak izateko. Gaixotasun hau prebenitu ahal da, beraz, lehentasun handia eman behar zaio haurren obesitatea prebenitzeari.
Menopausia aldatu
Menopausiak aldaketak eragiten ditu gorputz-koipearen banaketan eta ehun adiposoaren oxidazioan. Menopausia osteko gantz-masa abdominala eta erraietakoa handitzearekin batera, ahalmen antioxidatzailea handitzen da hormona-aldaketaren ondorioz, eta adinak ez du eraginik. Hala ere, gaitasun antioxidatzaileak korrelazio lineala du adinarekin, baina ez gantz-masa tronkularrarekin.
Hasiera batean menopausia aurreko emakumeetan, trantsizio menopausikoan zehar 4 urtez jarraituak izan zirenetan, adinarekin lotutako larruazaleko abdomeneko koipea handitu egin zela jakinarazi zen, eta menopausiarekin batera, gorputzeko gantz-masa osoa eta erraietako gantz-masa handitu egin zirela.
Horrez gain, emakume menopausiko gizenek, gainera, beren sexualitatearekin, beren buruarekin eta bikotekideekin lotutako faktoreekin lotutako arazoen prebalentzia handiagoa dute.
Konpondu daiteke? aldatu
Obesitatea konpontzeko, argaldu behar da; horretarako, gutxiago jatea eta kirol gehiago egitea izaten da erarik onena. Gutxiago jateaz gain, lagungarria izan daiteke osasuntsuak ez diren janariak alde batera uztea eta janaria mantsoago mastekatzea. Egunero 30 minutu oinez ibiltzea onuragarria izaten da, kirol gehiago egiteko beharrezko sasoia dugula sentiarazten baitigu.
Hala ere, argaltzea ez da hain erraza. Obesitatea duten pertsona batzuek argaltze-kliniketara edo babes-taldeetara jotzen dute haien helburuak lortzeko asmoz.
Muturreko kasuetan, pertsona obesoek ebakuntzak egiten dituzte argaltzeko. Operazio horien bidez medikuek urdailaren zati bat ixten dute, gehiegi jatea zailtzeko. Beste kasu batzuetan, hesteetako zatiren bat kentzen dute, gorputzak janari gehiegi digeritu ez dezan.