Serac
Serac (Suitzako eta Savoiako frantsesetik hartutako hitza: Sérac gaztanbera mota bat) glaziar batean pitzadura garrantzitsuek zatikatutako izotz bloke handi bat da, honen haustura, malda hausten den tokietatik izotzaren mugimenduak eragiten duelarik. Glaziarreko izotza lurraren desnibel handien gainetik igarotzean- elastikotasunari eusten uzten ez diotenak- hausten denean seracak sortzen dira. Glaziar esekien kasuan ere gertatzen da, glaziar-mihia amildegi batera iristen denean.
Glaziarraren haustura puntu hauetan, seracak, izotz ur-jauzi bat edo "serac ur-jauzi" bat eratu arte metatu daitezke, glaziar eseki edo eseki baten aurrealdean bezala.[1] Azken hauen adibideak, Alpeetako glaziar gehienetan aurkitzen dira, Piz Rosegen ipar-ekialdeko aurpegian (3.937 m), Dent d'Hérensen iparraldeko aurpegian (4.171 m) edota Lyskammen iparraldeko aurpegian (4.527 m).
Seracak neurri handietara irits daitezke, eta arriskutsuak dira mendizaleentzat, abisatu gabe erori ohi baitira. Egonkortuta daudenean ere, glaziarraren gainean ibiltzeko eragozpen dira. Oso oztopo ezaguna dira munduko mendi garaienetako askotan, Kanchenjungan bereziki. Serac handi baten kolapsoa 11 eskalatzaile heriotzen erantzulea izan zen munduko bigarren mendirik altuenean, K2an, 2008ko abuztuan.[2] Suitzan, seracen eroriek 1914 eta 1983 artean 124 biktima eragin dituzte.
-
Serac bat Bans glaziarrean, Écrins mendizerra, Frantzia. -
Serac bat Mont Blancen, Frantzia. -
Serac bat Écrinsetan, Frantzia. -
Seracak Piloto glaziarrean, Darwin mendikatea, Txile. -
Zeharkako arrakalak glaziar batean, Antartikako penintsulako ipar-mendebaldeko kostaldean.
Erreferentziak aldatu
- ↑ Post, Austin & Edward R. Lachapelle. (2000ko maiatza). Glacier Ice. University of Washington Press.
- ↑ (Ingelesez) Perlez, Jane. (2008/08/05). «More Are Feared Dead Near K2's Harsh Summit» The New York Times.
