Georgiar alfabeto
Georgiar alfabetoa (georgieraz: ქართული დამწერლობა, kʰɑrtʰuli dɑmt͡sʼɛrlɔbɑ ahoskatua) georgiera eta beste kartveliar hizkuntzak (mingreliera, svanera eta, zenbaitetan, lazera) idazteko erabiltzen duten alfabetoa da, batzuetan osetiera eta abkhazera idazteko ere erabili zutena.[1] Georgierak ortografia fonetikoa du eta egungo alfabetoak 33 hizki ditu[2]. Hizki bakoitzak forma bakarra du (arabieran bezala), ez baitu xehe/larri aukerarik. Ezkerretik eskuinera idazten da.
Historian zehar, georgiera asomtavruli, nuskhuri eta mxedruli alfabetoez idatzi da. Hizki izen berak izan eta hizkuntza bera idazteko erabiliak izan arren, hirurak ezberdinak dira.
AsomtavruliAldatu
Asomtavruli edo mrgvlovani georgiar alfabetoaren era historikoa da.
| Asomtavruli hizkiak | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ⴀ | Ⴁ | Ⴂ | Ⴃ | Ⴄ | Ⴅ | Ⴆ | Ⴡ | Ⴇ | Ⴈ | Ⴉ | Ⴊ | Ⴋ | Ⴌ |
| Ⴢ | Ⴍ | Ⴎ | Ⴏ | Ⴐ | Ⴑ | Ⴒ | Ⴣ | ႭჃ, Ⴓ | Ⴔ | Ⴕ | Ⴖ | Ⴗ | Ⴘ |
| Ⴙ | Ⴚ | Ⴛ | Ⴜ | Ⴝ | Ⴞ | Ⴤ | Ⴟ | Ⴠ | Ⴥ | ||||
NuskhuriAldatu
Nuskhuri X. mendean sortutako eliz alfabetoa da. Egun, hagiografian baino ez da erabiltzen.
| Nuskhuri hizkiak | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ⴀ | ⴁ | ⴂ | ⴃ | ⴄ | ⴅ | ⴆ | ⴡ | ⴇ | ⴈ | ⴉ | ⴊ | ⴋ | ⴌ |
| ⴢ | ⴍ | ⴎ | ⴏ | ⴐ | ⴑ | ⴒ | ⴣ | ⴍⴣ, ⴓ | ⴔ | ⴕ | ⴖ | ⴗ | ⴘ |
| ⴙ | ⴚ | ⴛ | ⴜ | ⴝ | ⴞ | ⴤ | ⴟ | ⴠ | ⴥ | ||||
MxedruliAldatu
Mxedruli egungo alfabetoa da, lehendabizikoz XI. mendean sortua. XIX. mendera arte erlijioarekin zerikusirik ez zuten testuetan erabiltzen zuten, baina artean, aurreko era biak uztartzen zituen khutsuri ordezkatu zuen.
| Mkhedruli hizkiak | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ა | ბ | გ | დ | ე | ვ | ზ | ჱ | თ | ი | კ | ლ | მ | ნ | |
| ჲ | ო | პ | ჟ | რ | ს | ტ | ჳ | უ | ფ | ქ | ღ | ყ | შ | |
| ჩ | ც | ძ | წ | ჭ | ხ | ჴ | ჯ | ჰ | ჵ | ჶ | ჷ | ჺ | ჸ | ჹ |
ZenbakiakAldatu
| Georgiar | Balioa |
|---|---|
| ა | 1 |
| ბ | 2 |
| გ | 3 |
| დ | 4 |
| ე | 5 |
| ვ | 6 |
| ზ | 7 |
| ჱ | 8 |
| თ | 9 |
| ი | 10 |
| კ | 20 |
| ლ | 30 |
| მ | 40 |
| ნ | 50 |
| ჲ | 60 |
| ო | 70 |
| პ | 80 |
| ჟ | 90 |
| რ | 100 |
| ს | 200 |
| ტ | 300 |
| ჳ | 400* |
| უ | 400* |
| ფ | 500 |
| ქ | 600 |
| ღ | 700 |
| ყ | 800 |
| შ | 900 |
| ჩ | 1000 |
| ც | 2000 |
| ძ | 3000 |
| წ | 4000 |
| ჭ | 5000 |
| ხ | 6000 |
| ჴ | 7000 |
| ჯ | 8000 |
| ჰ | 9000 |
| ჵ | 10000 |
*Biek, ჳ eta უ , balio bera dute: 400.
TranskripzioaAldatu
Georgiako Geodesia eta Kartografiako Estatu Departamentuak, Georgiako Linguistika Institutuarekin batera, transliterazio-sistema nazional bat onartu zuen 2002an. Hala ere, beste bi sistema daude:
- ISO 9984 sistema, eta
- BGN/PCGN sistema.
Euskaltzaindiak euskararako Georgieraren eta armenieraren alfabetoetan idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistemak izeneko arauan, sistema hauek proposatu zituen, Natela Sturua georgiar euskaltzain urgazlearen proposamena jarraituz[3]:
- goi-mailako lan akademikoetan edo espezializatuetan, ISO 9984 sistema erabiltzea, eta
- komunikabideetan, literaturan, irakaskuntza ez-espezializatuan eta, oro har, dibulgazioan, transkripzio praktikoa proposatu zuen.
| Hizkia | Unicode | Izena | Sistema nazionala | ISO 9984 | BGN | Laz | NAF | Euskara |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ა | U+10D0 | an | Ah a | A a | A a | A a | ɑ | a |
| ბ | U+10D1 | ban | B b | B b | B b | B b | b | b |
| გ | U+10D2 | gan | G g | G g | G g | G g | ɡ | g |
| დ | U+10D3 | don | D d | D d | D d | D d | d | d |
| ე | U+10D4 | en | Eh e | E e | E e | E e | ɛ | e |
| ვ | U+10D5 | vin | V v | V v | V v | V v | v | v |
| ზ | U+10D6 | zen | Z z | Z z | Z z | Z z | z | z |
| თ | U+10D7 | t'an | T t | T' t' | T' t' | T t | tʰ | t |
| ი | U+10D8 | in | I i | I i | I i | I i | i | i |
| კ | U+10D9 | kan | K' k' | K k | K k | K' k' | kʼ | k |
| ლ | U+10DA | las | L l | L l | L l | L l | l | l |
| მ | U+10DB | man | M m | M m | M m | M m | m | m |
| ნ | U+10DC | nar | N n | N n | N n | N n | n | n |
| ო | U+10DD | on | O o | O o | O o | O o | ɔ | o |
| პ | U+10DE | par | P' p' | P p | P p | P' p' | pʼ | p |
| ჟ | U+10DF | žan | Zh zh | Ž ž | Zh zh | J j | ʒ | zh |
| რ | U+10E0 | rae | R r | R r | R r | R r | r | r |
| ს | U+10E1 | san | S s | S s | S s | S s | s | s |
| ტ | U+10E2 | tar | T' t' | T t | T t | T' t' | tʼ | t |
| უ | U+10E3 | un | U u | U u | U u | U u | u | u |
| ფ | U+10E4 | p'ar | P p | P' p' | P' p' | P p | pʰ | p |
| ქ | U+10E5 | k'an | K k | K' k' | K' k' | K k | kʰ | k |
| ღ | U+10E6 | ḡan | Gh gh | Ḡ ḡ | Gh gh | Ğ ğ | ɣ | gh |
| ყ | U+10E7 | q'ar | Q' q' | Q q | Q q | Q q | qʼ | q |
| შ | U+10E8 | šin | Sh sh | Š š | Sh sh | Ş ş | ʃ | x |
| ჩ | U+10E9 | čin | Ch ch | Č' č' | Ch' ch' | Ç ç | tʃ | tx |
| ც | U+10EA | can | Ts ts | C' c' | Ts' ts' | Ts ts | ts | ts |
| ძ | U+10EB | dzil | Dz dz | J j | Dz dz | Ž ž | dz | dz |
| წ | U+10EC | ts'il | Ts' ts' | C c | Ts ts | Ts' ts' | tsʼ | ts |
| ჭ | U+10ED | č'ar | Ch' ch' | Č č | Ch ch | Ç' ç' | tʃʼ | tx |
| ხ | U+10EE | xan | Kh kh | X x | Kh kh | X x | x | kh |
| ჯ | U+10EF | ǰan | J j | J̌ ǰ | J j | C c | dʒ | j |
| ჰ | U+10F0 | hae | H h | H h | H h | H h | h | h |
ErreferentziakAldatu
- ↑ Omniglot.com. Georgian alphabet (Mkhedruli). .
- ↑ Shosted, Ryan K.; Vakhtang, Chikovani. (2006). «Standard Georgian» Journal of the International Phonetic Association 36 (2): 255–264. doi:..
- ↑ Euskaltzaindia. (2011-11-21). Georgieraren eta armenieraren alfabetoetan idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistemak. .
Kanpo estekakAldatu
Datuak: Q161428
Multimedia: Georgian scripts
