Wikipedia

Lee Israel

estatubatuar idazlea eta faltsifikatzailea

Leonore Carol Israel, ezagunagoa Lee Israel izenez (Brooklyn, AEB,1939ko abenduaren 3a – Manhattan, New York, AEB, 2014ko abenduaren 24a) estatubatuar idazle eta biografoa izan zen, literatura-faltsifikazioak egiteagatik ezaguna. Haren Can You Ever Forgive Me? (Barkatuko didazu egunen batean?) izeneko autobiografia 2008an idatzia, zinemara egokitu zen izen bereko film batean, non Melissa McCarthy aktoreak bere rola interpretatu zuen.[1]

Lee Israel
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakLeonore Carol Israel
JaiotzaBrooklyn, 1939ko abenduaren 3a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
HeriotzaManhattan, 2014ko abenduaren 24a (75 urte)
Heriotza moduaberezko heriotza: Mieloma
Hezkuntza
HeziketaBrooklyn College (en) Itzuli
Midwood High School (en) Itzuli
Jarduerak
Jarduerakbiografoa eta idazlea
IMDB: nm7254572 Find a Grave: 194666231 Edit the value on Wikidata

Biografia aldatu

Lehen urteak eta hezkuntza aldatu

Israel Brooklynen jaio zen, New Yorken, familia judu batean.[2] Gurasoak Sylvia eta Jack Israel izan ziren, eta neba bat zuen, Edward. Bigarren Hezkuntzako Midwood High School eskolan graduatu zen eta 1961ean Brooklyneko Collegen.[3][4]

Ibilbide profesionala aldatu

Israelek idazle autonomo gisa hasi zuen ibilbidea 1960ko hamarkadan. Esquire aldizkariak Israelek egindako Katharine Hepburn aktorearen erretratu literarioa 1967ko azaroan argitaratu zuen. Lan hori egiteko Hepburn Kalifornian bisitatu zuen Israelek, Spencer Tracy hil baino lehentxeago.[5] Israelek 70eko hamarkadan aldizkarietan idazten jarraitu zuen. 70eko hamarkadan, eta 80ko hamarkadan, Tallulah Bankhead aktorearen, Dorothy Kilgallen kazetariaren eta Estée Lauder kosmetikoen handikiaren biografiak argitaratu zituen. Kilgallenen biografia ongi hartu zuten, eta New York Times New Yorkeko egunkarian gehien saldutako liburuen zerrendan agertu zen.[6]

2008ko autobiografian, Can You Ever Forgive Me? (Barkatuko didazu egunen batean?), Israelek esan zuen 1983an Macmillan Company-ren aurrerapena jaso zuela Lauder-i buruzko proiektu bati ekiteko, eta horri buruz hauxe idatzi zuen: "Macmillanek baimendu gabeko biografia eskatu zuen, Lauderren akatsak barne. Onartu egin nuen eskaintza, nahiz eta ez zitzaizkidan axola akatsak." Israelek aipatu zuen Lauder behin eta berriz saiatu zela hura erosten, proiektuarekin jarraitu ez zezan. Liburuan, Israelek Lauderren adierazpen publikoak baliorik gabe utzi zituen, bestea beste, Europako aristokraziaren barruan jaio zela eta elizara erregularki joaten zela.[7][8] 1985ean, Lauderrek autobiografia bat idatzi zuen, eta editoreak Israelen liburuarekin batera argitarazi zuen. Israelen liburua, kritikari literarioek oso kritikatua, porrot komertziala izan zen. "Okertu egin naiz" idatzi zuen Israelek."Oprah Winfreyrengandiko diru-kopuru handi bat onartu beharrean, garrantzirik gabeko liburu txar bat argitaratu nuen [Lauderrek baino lehen argitaratzeko]". Porrot horren ondoren, Israelen karrera gutxiagora joan zen, alkoholismoak eta batzuen ustez izaera "zailak" markatua.[4][9]

Literatura faltsutzea aldatu

1992an Israelek liburuen eta aldizkarietako artikuluen idazle gisa zuen karrera amaituta zegoen. Soldatapeko gisa lan egiten saiatu zen, baina ez zuen lortu. Dirua irabazteko, hildako aktoreen eta idazleen gutunak faltsutzen hasi zen (Israelek 400 gutun baino gehiago faltsutu zituela kalkulatzen da).[2] Geroago, liburutegietako eta museoko artxiboetako pertsona famatuek autografiatutako gutun errealak eta dokumentuak lapurtu zituen, berak faltsifikatutako kopiekin ordezkatuz. Israelek eta Jack Hock-ek, haren konplizeak, faltsifikazioak eta lapurtutako jatorrizkoak saltzen zituzten. (Espetxetik atera berri zuten Hock, taxi-gidari bati lapurreta armatu bat egiteagatik). Israelen arabera, horrek urtebete baino gehiago iraun zuen, harik eta Manhattango espaloi batean delikatessen batetik ateratzean FBIko ezkutuko bi agentek geldiarazi eta galdeketa egin zioten arte.

Ez dago argi nola antzeman zituzten faltsifikazioak, baina Israelek bere memorietan esan zuen kartak saltzeko zuen gaitasuna bat-batean amaitu zela. Noël Coward-i buruzko aditu batek behin eta berriz esan zuen Cowardek ez zuela inoiz homosexualitateari buruz idatziko, hain sutsu gainera, kartzelarekin zigortu zitzaketen eta.

Bere oroitzapenetan, Israelek argitu zuen bere izena, ospeen gutunekin elkartuta, bat-batean "toxikoa" bihurtu zela. Era berean, autografoen brokerren gremioa kritikatu zuen.

Modu esanguratsuan, haren prozesamendu penala ez zen bildumazaleei saltzen zizkien faltsifikazioengatik jarri abian, baizik eta museoetako liburutegietan eta artxiboetan uzten zituen faltsifikazioengatik, benetako gutunak lapurtu ondoren. Diru kopuru txikien truke estatu berean saldu zituen faltsifikazioak ez ziren sartzen FBIren eskumenean. Baina David Lowenherzek (autografo-broker bat) Ernest Hemingwayren gutun bat, Israelen konplizeari, Hock-i erosi zionean, Columbiako Unibertsitateko artxiboetakoa zela jakin zuen, gutuna ordezkatua izan zela konturatu zen eta sarbideen erregistroan Israelen izena agertu zen.

Puntu horretan, FBIrekin harremanetan jarri eta ikerketa baten ondoren frogatu zen Israelek hainbat erakunderen benetako gutunak lapurtu zituela, eta, horren ondoren, faltsifikazioekin ordezkatu zituela. David Lowenherzen esanetan, FBIk Israel eta Hock atxilotu zituen banku batean Lowenherzen txeke bat kobratzeko elkartu zirenean.[10]

Bere memorietan, non bere kasuari buruzko FBIko dokumentuak aipatzen dituen, Israel ez zetorren bat Lowenherz-ek aipatutakoarekin. Azaldu zuenez, FBIko agenteekin topo egin zuen espaloi batean, Manhattango delicatessen batetik kanpo. Espaloi horretan, Jack Hocken zain egon zen salmenta baten dirua kontatzeko (aste batzuk lehenago, Israelek beste salmenta batekoa lapurtzen harrapatu zuen).

Israelek espaloira irten zenean, gizon batek deitu zion, "Lee! ", eta sumatu nuen beste gizon bat "berarekin zegoela zirudiela". "Niregandik hurbilen zegoen gizonak izar handi bat erakutsi zidan, diru-zorroari itsatsita zegoena eta eguzkiaren kontra distira egin zuena. Jendetza elkartu zen gure inguruan." Haiek abokatu bat beharko zuela esan zioten. Agenteek ez zuten atxilotu, eta gero zer gertatuko zen ere ez zioten esan.[4] Jack Hock zaintza federalaren pean zegoela, eta Israelek berarekin kontakturik ez izatea eskatu zuela esan zioten.

Idazlea berehala itzuli zen bere apartamentura, eta bere delituen frogak suntsitzen hasi zen. Gero, zabor-edukiontzietara bota zuen, faltsifikatutako karten mekanografia-estiloa erreproduzitzeko erabili zituen dozena bat idazmakinarekin batera. Azkenik, ebidentzia guztiak gordetzeko agindu judizial bat jaso zuenerako, suntsituta zituen. Bere memorietan Israelek aipatu zuen inoiz ez zutela atxilotu edo esposatu, baina, auzitegi federalera joateko zitazioak, bai, jaso zituela; Lowenherzen kontakizuna, ordea, Israelen aurkakoa da puntu horretan.[10]

1993ko ekainean, Israelek konspirazio-errudun deklaratu zuen lapurtutako jabetza garraiatzeko; beraz, sei hilabeteko etxeko atxiloketa eta bost urteko baldintzapeko askatasuna eman zitzaizkion.[4] Gainera, debekatuta egon zen ia liburutegi eta artxibo guztietan, eta, hala, biografia-karrera berriro egiteko aukera galdu zuen. Scholastic Corporation-erako aldizkari-editore lana lortu zuen.

Egindakoa azaleratu eta epaitu ondoren ere, faltsutze batzuk benetakotzat merkaturatzen ziren. Batzuk liburuetan ere aipatzen ziren. Denboraren poderioz, Israelek bere jarduera kriminalez harro zegoela adierazi zuen, batez ere gutun faltsuengatik.[9][4][11]

Eztabaida aldatu

Bere autobiografiaren kritikari batzuek zalantzan jarri zuten Simon & Schuster argitaletxearen erabakia, Israeli mesede egin baitzion.[12] Kritikari batek hauxe idatzi zuen:

"Hauexek dira, finantza-egonkortasunaren bila, lotsagabe aldarrikatu baten memoria dibertigarriak. Ironikoki, irakurleak partekatuko duen txiste bat da, liburua erostean denok laguntzen baitiogu dirua irabazten."

Memoriak argitaratu ondoren, Naomi Hample, New Yorkeko liburu-denda baten jabea, 1992an Israelen gutun faltsifikatu batzuk erosi zituena, The New York Timesen esan zuen:

"Ez nago haserre, baina ikasbide gogorra izan zen, eta esperientzia handia niretzat. Benetan idazle bikaina da. Haren gutunak zoragarriak ziren."[13][14]

Heriotza aldatu

Lee Israel New Yorken hil zen 2014ko abenduaren 24an, minbiziaren baten ondorioz (mieloma). New York Timesen ohar nekrologiko baten arabera, bakarrik bizi izan zen eta ez zuen seme-alabarik izan.[4] Bere familiari dagokionez, Israelek bere memorietan idatzi zuen: "Neba bat izan nuen, eta harekin ez nuen ia harremanik izan " 

Lanak aldatu

 
Melissa McCarthy Can You Ever Forgive Me? filmari buruzko prentsaurreko batean, Torontoko Nazioarteko Zinemaldian (2018ko iraila).

Filma aldatu

2015eko apirilean Can You Ever Forgive Me? filma iragarri zen. Israelen autobiografian oinarritua. Hasieran, protagonista Julianne Moore izatekoa zen , eta Nicole Holofcener zuzendaria. Baina 2015eko uztailean, Moorek esan zuen proiektutik kaleratu egin zutela.[15][16] 2016ko maiatzean baieztatu zen Israelen papera Melissa McCarthyk interpretatuko zuela; eta zuzendaria Marielle Heller izango zela.[17] Filma New Yorken filmatu zen 2017aren hasieran.[18]

2018ko irailaren 1ean estreinatu zen mundu osoan Colorado konderriko Tellurideko zinemaldian, eta 2018ko urriaren 19an estreinatu zen Estatu Batuetan.[19][20] Lee Israelen paperean egindako interpretazioagatik, McCarthy aktore onenaren Oscar sarirako izendatu zuten.

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Stevens, Dana. «Can You Ever Forgive Me? Reveals a New Side of Melissa McCarthy» Slate (The Slate Grou).
  2. ↑ a b «Can You Ever Forgive Me? vs the True Story of Lee Israel's Letters» HistoryvsHollywood.com.
  3. ↑ «Family Census records» FamilySearch.org.
  4. ↑ a b c d e f Fox, Margalit. (7 de enero de 2015). «Lee Israel, a Writer Proudest of Her Literary Forgeries, Dies at 75» The New York Times.
  5. ↑ «Last of the Honest-to-God Ladies» Esquire November 1967.
  6. ↑ Best Sellers: February 3, 1980. New York Times 3 de febrero de 1980.
  7. ↑ Yamamoto, C.. (19 de noviembre de 1985). Inside Info: The Story of Estee Lauder. , 14 or..
  8. ↑ Empress with a finger in every pot of cream. re-published at Google News 8 de abril de 1986, 10 or..
  9. ↑ a b Champagne, Jennifer. (8 de enero de 2015). «Lee Israel 1939-2014» Paste.
  10. ↑ a b David Lowenherz, The unforged truth behind 'Can You Ever Forgive Me?, Reel Chicago, Oct. 26, 2018 https://reelchicago.com/article/can-ever-forgive-unforged-truth/.
  11. ↑ Instances of literary forgery. Encyclopædia Britannica.
  12. ↑ «Reviewers and commentators» NitrateVille.
  13. ↑ Bamberger, Barbara. (2010). «Review: Can You Ever Forgive Me?: Memoirs of a Literary Forger by Lee Israel» BookReporter.com.
  14. ↑ Bosman, Julie. (24 de julio de 2008). «She Says It's True, Her Memoir of Forging» The New York Times.
  15. ↑ Child, Ben. (10 de abril de 2015). Steal Alice: Julianne Moore to play celebrity letter forger. .
  16. ↑ McNary, Dave. (15 de julio de 2015). Julianne Moore reveals director fired her from role that eventually went to Melissa McCarthy. .
  17. ↑ McNary, Dave. Melissa McCarthy to Play Novelist and Literary Forger Lee Israel. .
  18. ↑ «Can You Ever Forgive Me?» Directors Guild of America.
  19. ↑ Kohn, Eric. (1 de septiembre de 2018). «Can You Ever Forgive Me?' Review: Melissa McCarthy Gives Her Best Performance as a Forger Who Dreams of Fame — Telluride» IndieWire.
  20. ↑ Merin, Jennifer. (14 de octubre de 2018). «Movie of the Week October 19, 2018: Can You Ever Forgive Me» Alliance of Women Film Journalists.

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lee_Israel&oldid=9668371"(e)tik eskuratuta