Wikipedia

Katharine Hepburn

Katharine Houghton Hepburn (Hartford, 1907ko maiatzaren 12a - Fenwick, 2003ko ekainaren 29a) Estatu Batuetako aktorea izan zen, ezaguna haren independentziagatik eta haren mingain zorrotzagatik[1]. Hollywoodeko lehen aktorea izan zen hirurogei urte baino gehiagoz. Hainbat generotan parte hartu zuen, hala nola, komedia zoroan, literatura-lanetan oinarritutako drametan, eta emakumezko aktore onenaren lau Oscar sari jaso zituen, antzezle batek ere gainditu gabeko errekorra, gaurdaino[2]. 1999an, Hepburn Hollywoodeko historiako emakumezko izarrik handiena izendatu zuen American Film Institute erakundeak[3].

Katharine Hepburn

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakKatharine Houghton Hepburn
JaiotzaHartford, 1907ko maiatzaren 12a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
Lehen hizkuntzaingelesa
HeriotzaOld Saybrook (Connecticut), 2003ko ekainaren 29a (96 urte)
Hobiratze lekuaCedar Hill Cemetery (en) Itzuli
Heriotza moduaberezko heriotza: bihotz-biriketako geldialdia
Familia
AitaThomas Norval Hepburn
AmaKatharine Martha Houghton Hepburn
Ezkontidea(k)Ludlow Ogden Smith (en) Itzuli  (1928ko abenduaren 12a -  1934)
Bikotekidea(k)
Familia
LeinuaHoughton family (en) Itzuli
Hezkuntza
HeziketaBryn Mawr College
Kingswood-Oxford School (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakzinema aktorea, autobiografialaria, antzerki aktorea, telebista-aktorea eta aktorea
Altuera170 zentimetro
Lantokia(k)Ameriketako Estatu Batuak
Jasotako sariak
KidetzaCommittee for the First Amendment (en) Itzuli
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioaateismoa
Alderdi politikoaAmeriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokrata
IMDB: nm0000031 Allocine: 24 Rottentomatoes: celebrity/katharine_hepburn Allmovie: p31873 TCM: 85052 Metacritic: person/katharine-hepburn TV.com: people/katharine-hepburn IBDB: 44928
Musicbrainz: 106d01a9-9704-4d3f-8138-21d94fedfa6e Find a Grave: 7637789 Edit the value on Wikidata

Guraso erreformistek eta goi klasekoek Connecticuten hazia, Hepburn Bryn Mawr Collegen ikasten zuela hasi zen antzezten. Antzerkian lau urte eman ondoren, Broadwayn egindako lanaren aldeko kritikek Hollywoodeko arreta erakarri zuten. Zinemaren industrian eman zituen lehen urteak arrakastak markatu zituen, eta Akademiaren sari bat ere jaso zuen bere hirugarren filmagatik, Morning Glory (1933), nahiz eta honen ondoren porrot komertzial batzuk gertatu ziren, 1938an «leihatilako pozoi» gisa kalifikatu zutenak. Hepburnek RKO Radio Picturesekin zuen kontratuaren zati bat bertan behera utzi eta The Philadelphia Storyren eskubide zinematografikoak erosi zituen, bera protagonista izateko baldintzarekin saldu zuena. 1940ko hamarkadan Metro-Goldwyn-Mayerrek kontratatu zuen, eta bere karrera Spencer Tracyrekin izandako bikote batean zentratu zen. Bien elkarteak 25 urtez jarraitu zuen pantailan eta bederatzi film ekoitzi zituen.

Hepburnek erronka bota zion bere buruari bizitzaren bigarren erdian, Shakespeareren antzerki-ekoizpenetan aldizka agertu zenean, eta literatura-lanen paper sorta zabal bati heldu zionean. Bere leku propioa aurkitu zuen adin ertaineko neskazaharrak irudikatuz, The African Queen (1951) filmean bezala. Akademiako beste hiru sari jaso zituen Guess Who's Coming to Dinner (1967), The Lion in Winter (1968) eta On Golden Pond (1981) filmetan egindako lanagatik. 1970eko hamarkadan, telebistarako filmetan parte hartzen hasi zen, zahartzaroan bere ibilbidearen gune nagusi bihurtu zirenak. Bere bizitzaren amaieran aktibo mantendu zen eta 1994an erretiratu zen 87 urterekin. Jarduerarik gabeko eta osasun txarreko aldi baten ondoren, Hepburn 2003an hil zen, 96 urte zituela[4].

Hollywoodeko publizitate-sistema errefusatzeagatik eta gizarteak emakumeekiko zituen itxaropenak betetzeari uko egiteagatik oso ezagun egin zen. Gaztetan, Ludlow O. Smithekin ezkondu zen, baina dibortziatu ondoren, bakarrik bizi izan zen, nahiz eta 26 urteko maitasun ezkutua izan zuen Spencer Tracy kidearekin. Bere bizimodu ezohikoarekin eta pantailan antzeztu zituen pertsonaiekin, Hepburnek «emakume modernoa» pertsonifikatu zuen XX. mendeko Estatu Batuetan, eta figura kultural garrantzitsu gisa gogoratzen da[5][6].

Lehen urteak eta hezkuntza aldatu

Hepburnen argazkia 21 urte zituenean eskolako urtekari. Bryn Mawr Collegen karrera artistikoa egitea erabaki zuenekoa.
Houghton anderea bere 6 seme-alabekin: Katharine (ezkerrean), Marion, Robert, Thomas, Margaret eta Richard Hepburn, c. 1920.

Hepburn Hartforden (Connecticut) jaio zen 1907ko maiatzaren 12an, Thomas Norval Hepburn-en (1879-1962), Hartford Ospitaleko urologoaren eta Katharine Martha Houghton (1878-1951) aktibista feministaren sei seme-alabetako bigarrena izan zen. Bere gurasoak Ipar Amerikan gizarte-aldaketa baten alde borrokatu ziren: Thomas Hepburn-ek Ingalaterra Berriko Gizarte Higieneko Elkartea ezartzen lagundu zuen, jendeari gaixotasun benereoen zergatiak erakusten dizkiona; Katharinek, berriz, Connecticuteko Emakumeen Sufragio Elkartea zuzendu zuen bere zahartzaroan, eta gero kanpaina bat egin zuen Margargerekin, jaiotzak kontrolatzeko. Neskatoa zelarik, Hepburnek, amarekin batera, «emakumeentzako boto»aren aldeko zenbait manifestazioetan parte hartu zuen. Hepburn haurrak beren hazkuntzan adoretu zituzten adierazpen-askatasuna erabil zezaten eta nahi zuten edozein gairi buruz pentsatu eta eztabaida zezaten. Komunitateak haien gurasoak kritikatu egin zituen bere iritzi aurrerakoiengatik, eta horrek Hepburn bultzatu zuen gerora aurkituko zituen oztopoen kontra borrokatzera. Geroago esan zuen oso gaztetatik jakin zuela «bi guraso oso ezagunen» emaitza zela, eta haren arrakastaren oinarria eman zion bere heziketari, «oso zorionekoa». Bere familiarengandik hurbil egon zen bizitza osoan.

Katharine gazteari «Jimmy» deitzea eta ile labur-labur moztea gustatzen zitzaion, mutiko bat bezala. Thomas Hepburn bere seme-alabek beren buruak eta gorputzak muturreraino eramateko irrikaz zegoen, eta, beraz, igerian, korrika, urpean igeri egiten, zamalkatzen, borrokatzen eta golfean eta tenisean jokatzen irakatsi zien. Golfa pasio bihurtu zen Katharinerentzat, eta klaseak hartu zituen egunero, oso trebe bihurtu arte; izan ere, Connecticuteko Emakume Gazteen Golf Txapelketaren finalaurrekora iritsi zen. Bere ideia pertsonalaren arabera, «medikuntzarik mikatzena beti da onena norbebarentzat», beraz, ur izoztuko bainuak hartzen hasi zen goizero Long Island Sound-en. Hepburn adin goiztiar batetik aurrerako filmen jarraitzailea zen, eta larunbat bakoitzean gauez ikusten zuen. Antzerki-lanetan ere parte hartu zuen, eta bere lagun eta anai-arrebekin 50 zentaboko sarrera batean parte hartu zuen, Navajo herriarentzat dirua biltzeko.

1921an, bere lagunei bisita egiten zien bitartea Greenwich Villagen, Hepburnek Tom bere neba gogokoenaren gorpua aurkitu zuen,[7] hilda, bere burua hil zuen itxuran. Izara bat lotu zuen habe baten inguruan eta urkatu egin zen.[8] Familiak ez zuen onartu Tomek bere buruaz beste egin zuenik, eta gaizki atera zen joko batean hil zela esan zuen.[9] Horren ondorioz, Hepburn nerabea urduri, umore txarrez eta pertsonez mesfidati bihurtu zen.[10] Gainerako umeengandik urrundu egin zen, Kingswood-Oxford School utzi eta eskola pribatuak jasotzen hasi zen.[11]Urte askoan, Tomen urtebetetze-eguna —azaroaren 8a— berea bezala erabili zuen. 1991n, bere autobiografia, Me: Stories of My Life, argitaratu zuenean, jakinarazi zuen bere jaioteguna.[12]

1924an beka bat irabazi zuen Bryn Mawr Collegen. Erakunde horretara joan zen, batez ere, ama gogobetetzeko, han ikasi baitzuen, eta gogoratu zuen ez zuela esperientzia oso atsegina izan. Urte batzuen ondoren eskolara itzultzen zen lehen aldia zen, eta gelakideekin lotsati eta deseroso sentitzen zen.

Unibertsitatearen eskolaeskakizunei aurre egin zien, eta, behin, ez gai jarri zioten bere gelan erretzeagatik Hepburn erakarri egiten zuen aktuatzaak, baina unibertsitateko antzezlanetan paperak lortzea bere kalifikazio onen mende zegoen .Notek hobera egin zutenean, erregulartasunez hasi zen aktuatzen, eta hala azken urtean The Woman in the Moonen produkzio batean paper nagusia egin zuen. Jaso zituen goraipamenek antzerki-karrera bat egiteko planak jaso sendotzen lagundu zioten. 1928ko ekainean graduatu zen historia- eta filosofia-lizentziatura batekin.

Ibilbidea aldatu

Antzerkian sartzea (1928-1932) aldatu

Hepburnek aktore izatea erabaki zuen eta graduatu eta egun batera Baltimorera joan zen Edwin H. Knopfekin elkartzeko, errepertorioko antzerki-konpainia arrakastatsu bat zuzentzen baitzuen.Bere gogo biziak hunkituta, Knopf-ek bere produkzioaren taldean sartu zuen, The Czarinak kritika onak jaso zituen bere paper txikiagatik, eta Printed Word-ek bere interpretazioa «oso ongi»tzat deskribatu zuen.Hurrengo asteko ikuskizunean paper bat eman zitzaion, baina bigarren emanaldia ez zen hain ondo hartu; bere ahots zolia kritikatu egin zuten eta Baltimore uztea erabaki zuen, New Yorken irakasle fonetiko batekin ikasteko.

Knopfek The Big Ponder-a New Yorken produzitzea erabaki zuen eta Hepburn izendatu zuen protagonistaren ordezko. Aurkezpena baino astebete lehenago, aktore nagusia despeditu egin zuten eta Hepburn-ek ordezkatu zuen aktore nagusia. Paper protagonikoa lortu zuen antzerki-karrera hasi eta lau astera.

Estreinaldiko gauean berandu heldu zen, parlamentua nahastu zuen, oinekin estropezu egin zuen eta azkarregi hitz egin zuen ulertzeko; horregatik, berehala bota zuten, eta jatorrizko protagonista deitu zuten berriz . Adorerik galdu gabe, indarrak batu zituen Arthur Hopkins ekoizlearekin, eta arrakasta gutxiko lan batean ikasle baten papera onartu zuen egun horietan.

Broadwayn 1928ko azaroaren 12an egin zuen debuta Corten Antzokian, baina ikuskizunari buruzko aipamenak pobreak izan ziren, eta zortzigarren gauaren ondoren, Hopkinsek berehala kontratatu zuen Hepburn protagonistaren ordezko gisa Philip Barryren Holiday obran. Abenduaren hasieran, bi asteren ondoren, uko egin zion Ludlow Ogden Smith unibertsitateko lankide batekin ezkontzeko. Antzerkia atzean uzteko asmoa zuen, baina bere lanaren hutsunea sentizen hasi zen, eta berehala ekin zion Holidayri, sei hilabetez eutsi baitzion.

 
Hepburn The Warrior's Husband lanean (1932), Hollywooden arreta erakarri zuena.

1929an, Hepburnek baztertu egin zuen Guild Antzokiko rol bat Death Takes Holidayren protagonista izateko. Papera perfektua zela sentitu zuen, baina kaleratu egin zuten berriro ere[13] Hala ere, Guildera itzuli eta ordezko papera hartu zuen, A Month in the Country-n gutxieneko soldata baten truke. 1930eko udaberrian, Stockbridgeko antzerki-konpainia batean sartu zen, Massachusetts, eta udako denboraldiaren erdian utzi eta antzerki-irakasle batekin ikasten jarraitu zuen.[14] 1931ren hasieran Broadway Art and Mrs Bottle produkzioan hautatua izan zen. Hala ere, baztertu egin zuten paperetik, gidoilariak ez baitzuen Hepburn onartu, esanez: «Espantu bat ikusten da, haren jarrera onartezina da eta ez du talenturik», baina gero berriro hartu zuten, ezin izan baitzuten beste aktore bat aurkitu..[15] Obran parte hartzeak arrakasta txiki bat sortu zuen.[16]Ivorytonen, Connecticuten, agertu zen antzerki-lan batzuetan, udako konpainia batekin, eta arrakasta handia izan zuen.[17] 1931ko udan, Philip Barryk The Animal Kingdom lan berrian parte hartzeko eskatu zion, Leslie Howardekin batera. Azaroan hasi ziren saiakuntzak, eta Hepburn-ek irudipena izan zuen paperak izar bihurtuko zuela, baina Howard-i ez zitzaion gustatu haren emanaldia, eta beste behin bota egin zuten..[18] Barryri kanporatzeareb zergatia galdetu zionean, erantzun hau jaso zuen: «Beno, egia esateko, zu ez zinen oso ona».[18] Jazoera honek Hepbum zalantzari utzi zuen baina lan bila jarraitu zuen.[19] Paper txiki bat hartu zuen ondorengo lan batean, baina, entsegunak hasi zirenean, The Warrior's Husband fabula grekoaren pertsonaia nagusia egiteko eskatu zioten.[20]

The Warrior's Husband interpretazio gogoangarria izan zen Hepburn abiarazteko. Charles Higham biografoak esan zuen paperak atletismoa eta energia indartsua behar zituela, eta, beraz, ezin hobea izan zen aktorearentzat, produkzioan gogo biziz jarri baitzen.[21]Obra 1932ko martxoaren 11n estreinatu zen Broadwayko Morosco Antzokian, eta, lehen ekitaldia hasteko, Hepburni eskailera estu batetik salto egiteko eskatu zioten, orein bat sorbaldaren gainetik duela, eta tunika txiki bat janzteko. Ikuskizunak hiru hilabete iraun zuen eta kritika onak jaso zituen.[22]Richard Garland World Telegram-ekoak honela idatzi zuen: «Gau asko igaro dira emanaldu hain disdiratsu batek Broadwayko eszena argitu zuenetik».[23]

Arrakasta Hollywooden (1932-1934) aldatu

Leland Hayward Hollywoodeko ordezkariaren talentu-ehiztari batek The Warrior's Husbanden egindako lana ikusi zuen, eta Sydney Fairfieldek RKOren hurrengo filmean, A Bill of Divorcement filmerako proba bat egitea proposatu zion[24]George Cukor zuzendaria txundituta geratu zen ikusi zuenarekin: «Izaki bitxi bat zegoen», gogoratu zuen, «ez zuen inoiz entzundako inoren antzikr». Hepburn-ek edalontzi bat hartzeko moduak erakarri zuen: «Mugimendu horretan oso trebea zela pentsatu nuen».[25] Papera eskainita, aktoreak astean 1.500 USD eskatu zituen, eta diru kopuru handia zen eskatzen zuena aktore ezezagun batentzat.[26]Cukorrek bere ordainsariak onartzera bultzatu zuen estudioa eta hiru asteko bermea zuen behin-behineko kontratua sinatu zuten Hepburnekin.[27]David O. Selznick RKOko zuzendariak esan zuen arrisku handia hartu zuela ez ohiko aktore bat aukeratzean.[28]

 
Hepburn eta David Manners A Bill of Divorcement (1932) filmean. Kritika alde izan eta izar bihurtu zen

Hepburn 1932ko uztailean heldu zen Kaliforniara, 25 urte zituela, eta A Bill of Divorcement filmeko protagonista izan zen John Barrymorerekin batera, baina ez zuen beldurrarazte-seinalerik erakutsi.[28][29]Zinemako emanaldiaren funtsera egokitzeko borroka egin zuen arren, industriarekin hasiera-hasieratik liluratu zen.[30]Filma arrakastatsua izan zen eta aktoreak aldeko kritikak jaso zituen.[31]The New York Times-eko Mordaunt Hall-ek honela kalifikatu zuen bere jarduera: «ona baino hobea da... Hepburn andereñoaren karakterizazioa pantailako ikuspegi onenetako bat da». Varietyren aipamen batek hau adierazi zuen: «Katharine Hepburnek lehen zinema-emanaldian sortutako inpresio bortitza nabarmena da. Funtsezko zerbait du, zinegalaxiatik bereizten duena». RKOk epe luzeko kontratua sinatu zuen aktorearekin, oinarri gisa A Bill of Divorcement, hartuta.[32] George Cukor Hepburn-en lagun bihurtu zen bere bizitza osorako, eta hamar film egin zituen elkarrekin.[33]

 
Hepburn, XIX. mendeko jantziekin Jo March paperean Little filmean

Hepburn-en bigarren filma Christopher Strong (1933) izan zen, hegazkinlari baten historia eta gizon ezkondu batekin izandako harremana. Filmak ez zuen arrakasta komertzialik izan, baina Hepburni buruzko iruzkinak onak izan ziren.[34] Regina Crewek Journal American-en idatzi zuenez, bere keinuak sumingarriak izan arren, «arreta erakarri eta ikusleak txundituta uzten ditu. Nortasun desberdina, irmoa eta benetakoa da»[35] Bere hirugarren filmak Hollywoodeko lehen aktore gisa finkatu zuen.[36]Eva Lovelace aktoregaia —Constance Bennett-entzat pentsatutako papera— Egun bateko gloria interpretatzeagatik, aktore onenaren Oscar bat irabazi zuen. Pandro S. Berman ekoizlearen mahaigainean filmari buruzko gidoia ikusi zuen, eta papera egiteko egokia zela sinetsita, berarentzat izan zedin eskatu zuen.[37] Sari-banaketara ez joatea erabaki zuen —ohitura horri eutsi zion bere bizitza osoan—, baina gogotsu egon zen garaipenarekin..Haren arrakastak Joren paperarekin jarraitu zuen, Mujercitas-en (1933) egokitzapen zinematografiko batean; zinemaren industriako arrakastarik handienetako bat izan zen eta izaten jarraitzen du.[38]Haren arrakastak Joren paperarekin jarraitu zuen, Little Women-en (1933) egokitzapen zinematografiko batean; zinemaren industriako arrakastarik handienetako bat izan zen eta izaten jarraitzen du. Hepburnek emakumezko aktore onenaren saria irabazi zuen Veneziako Zinemaldian egindako lanagatik. Little Women bere produkziorik gustukoenetako bat izan zen, eta, askotan, harro agertzen zen bere jardueraz.[36]

1933aren amaieran, Hepburn zinemako aktore ezaguna zen, baina Broadwayn probatzeko irrikaz zegoen.[39]Jed Harris 1920ko hamarkadako antzerki-produktorerik arrakastatsuenetakoa bere ibilbideko bolada txarra igarotzen ari zen.[40] Hepburni galdetu zion ea The Lake lanean parte hartu nahi zuen, soldata apal baten truke, eta honek baietza eman zion.[41]

The Lake hasieran Washingtonen (DC) aurkeztu zuten, sarrera-erreserba handia zegoen tokian.[42]Harrisen zuzendaritza txarrak Hepburn-en konfiantza galdu arazi zuen, halere, errendimendu ona lortzeko borrokatu zen.[43]Hala eta guztiz ere, Harrisek New Yorkera eraman zuen obra, aurretik saiakuntza gehiegi egin gabe. 1933ko abenduaren 26an estreinatu zuten Martin Beck antzokian, eta kritikariek gogor epaitu zuten Hepburn[44] Dorothy Parker txantxetan: «emozio-sorta osoa Atik Braino birpasatzen du».[45] Hamar asteko kontratu bat bete behar izan zuen aktoreak, salmenta-bulegoetako diru-bilketaren gainbehera azkarraren lotsa jasan arren.[46]Harrisek ikuskizuna Chicagora eramatea erabaki zuen, hau esan ondoren: «Nire maitea, zugan dudan interes bakarra zugandik egin dezakedan dirua da». Hepburn-ek errefusatu egin zuen, eta 14.000 USD ordaindu zizkion ekoizpena amaitzeko.[47] Geroago, «ezagutu dudan pertsonarik deabolikoena izan da, ezbairik gabe» esan zuen.[48]Gaineratu zuen esperientzia hori garrantzitsua izan zela bere ibilbidean erantzukizuna hartzen ikasteko.[49]

Zailtasunak eta «leihatilako pozoia» (1934-1938) aldatu

 
Hepburn garaiko jantziekin Mary of Scotland (1936), porrot komertziala

Spitfire eta The Lakeren porrotaren ondoren, RKOk Hepburn The Little Minister (1934) sartu zuen, James Barrieren eleberri viktoriar batean oinarrituta, Little Women-en arrakasta errepikatzeko saio batean. Hala ere, ez zen horrelako errepikapenik izan eta filma porrot komertziala izan zen. Break of Hearts (1935) drama erromantikoa, Charles Boyerrekinegindakoa, kritikatu egin zuten eta dirua ere galdu zuen..[50] [51] [52] Hiru film ez oso gogoangarriren ondoren, arrakasta Hepburni itzuli zitzaion Alice Adams-ekin (1935), sozialki igotzeko desesperatuta zegoen neska baten istorioa. Oso gustuko izan zuen liburua, eta liluratuta egon zen papera eskaini ziotelako[53]Filma arrakastatsua izan zen, gustukoenetako bat, eta Oscar sarirako bigarren izendapena eman zion —bigarren boto kopuru handiena jaso zuen, Bette Davis-en ondoren..[54]

Bere hurrengo film luzea hautatzeko aukera zela eta, Hepburnek George Cukorren proiektu berriaren protagonista izatea erabaki zuen, Sylvia Scarlett (1935), non Cary Grantekin lehen aldiz parte hartu zuen.[55] Ile motz utzi behar izan zuen, haren pertsonaiak gizonaren itxura egiten baitzuen filmaren zati handi batean; hala ere, ez zen kritikoen gustukoa izan, ez eta publikoarena ere.[56]

Gero, John Forden Mary of Scotland-en (1936) María Estuardo interpretatu zuen. Antzeko harrera izan zuen,[57] eta horren atzetik A Woman Rebels (1936) drama viktoriarra izan zen. Hepburn-en pertsonaiak desafio egiten die gizarte-konbentzioei, ezkontzaz kanpoko semea izateagatik.[58] Quality Street (1937), oraingoan komedia bat, garaiko moldaketa bat izan zuen, baina batek ez zuen arrakastarik izan. Horrek esan nahi zuen arrakastarik gabeko lau ekoizpen jarraian egin zituela.[59]

Film ezezagun batzuez gain, arazoak sortu ziren Hepburn-en jarreraren ondorioz.[60] Harreman zaila zuen prentsarekin, eta zakar eta probokatzaile izatera irits zitekeen.[61]Seme-alabarik ba ote zuen galdetu zitzaionean, "Bai, bost ditut: bi zuri eta hiru koloretakoak".[62]Elkarrizketak egiteari eta autografoen eskaerak sinatzeari uko egiteak [63]«Katharine de Arrogancia» ezizena eman zion.[64] Ikusleak ere harrituta geratu ziren gizon erako portaerarengatik eta moda-aukerengatik, eta oso inpopular bihurtu zen.[65]

Hepburnek Hollywoodetik atera behar zuela sentitu zuen,[66] eta ekialdera itzuli zen Jane Eyreren antzerki-egokitzapen baten protagonista izateko.[67] Bira arrakastatsua izan zuen, baina, The Lakeren hondamendiaren ondoren, gidoia eta porrot egiteko arriskua zirela eta, ziur ez zegoenez, Hepburnek ez zuen Broadwayra eraman nahi izan.[66]

1936. urtearen amaieran, Scarlett O'Harak Gone with the Wind (Haizearekin joana).[68] David O. Selznick produktoreak uko egin zion Hepburni eskaintzeari, sexu-erakargarritasunik ez zuela sentitzen baitzuen, eta zera adierazi zion: «Ezin dut ikusi Rhett Butler hamabi urtez zure atzetik, zuri jazarriz»[69]

 
Hepburn eta Cary Grant Bringing Up Baby (1938) filmean.[70]

Bringing Up Baby filmaren estreinaldiaren ondoren, Independent Theatre Owners of America taldeak Hepburn sartu zuen, «txartel-pozoidun»tzat jotako aktoreen zerrendan.[71]Oso maila baxuan duen ospearekin, RKOk eskaini zion hurrengo filma Mother Carey's Chickens izan zen, iragarpen makurrak zituen B motako filma.[71]uko egitea erabaki zuen eta, horren ordez, kontratuaren irteera 75000 USD[72] erostea erabaki zuen. Aktore askok une horretan sistemaren egonkortasuna uzteko beldurra zuten, baina Hepburn-en aberastasun pertsonalari esker, independente izateko luxua izan zuen.[73] Holidayren (1938) bertsio zinematografikorako kontratu bat sinatu zuen Columbia Picturesekin, eta han Grantekin jokatu zuen hirugarren aldiz. Kritikak ongi hartu zuen komedia, baina ez zuen ikusleengana iristea lortu.[74]

Berpiztea (1939-1942) aldatu

 
Hepburn, Tracy Lord papereanThe Philadelphia Story (1940), James Stewartekin.

Karrera gainbeheraren ondoren, Hepburnek neurriak hartu zituen bere itzulerako tresna bihurtzeko. Hollywoodetik alde egin zuen proiektu berri bat bilatzeko, eta halaxe sinatu zuen kontratu bat Philip Barryren lan berriaren protagonista izateko, The Philadelphia Storyrena. Aktorea erakusteko pertsonaia egokitu egin zuten, umorea, oldarkortasuna, urduritasuna eta ahultasuna nahasiz (1939-1942)[75]

Zenbait zinema-estudio nagusi Hepburnera hurbildu ziren Barryren lanaren bertsio zinematografikoa ekoiztera.[76] Eskubideak saldu zizkion Hollywoodeko lehen estudioari, Param-Goldwyn-Mayerri (MGM), izar nagusia izateko baldintzarekin. Hepburnek eskatutako zuzendaria ere onartu zuten kontratuaren zati gisa, George Cukor.[77]

Hepburnek aurreko aktore-laguna aukeratu zuen, Cary Grant, eta lehen planoa eman zion, eta filmazioa hasi aurretik, argi eta garbi adierazi zuen: «Ez dut eszenaratze handi bat egin nahi film honetan. . Jende askok ikusi nahi nau lurrera erortzen"[78]

The Philadelphia Story 1940ko arrakastarik handienetakoa izan zen, eta markak hautsi zituen Radio City Music Hall-en. Time-ren kritika batek honako hau adierazi zuen: «Atzeraka goaz, Katie, dena barkatuta dago», eta Herb Golden de Varietyk: «Katharine Hepburn-en irudia da... Neska fribolo guztien kontzeptu perfektua, baina aldi berean goi-mailako gizartearen ezaugarri orokorrak, halakorik gabeko historia ia ulertezina da». Akademiako sarietarako izendatu zuten hirugarren aldiz, eta aktore onenaren New York Film Critics Circle Award saria irabazi zuen..[79] .[80] .[81][82]

Hepburn también fue responsable en la elaboración de su próximo proyecto, la comedia romántica La mujer del año. La idea de la película le fue propuesta por Garson Kanin en 1941 y luego le transmitió los bocetos a Joseph L. Mankiewicz en MGM, que manifestó su interés en la producción. Kanin recordó cómo Hepburn contribuía al guion con cortes y cambios de palabras, y brindaba un entusiasmo eficaz para el proyecto.[83] La actriz presentó el producto terminado a MGM y exigió 250 000 USD —una mitad para ella y otra para los autores Michael Kanin y Ring Lardner Jr.—.[84] Con las condiciones aceptadas, Hepburn también se prestó al director George Stevens y su coestrella por voluntad propia, Spencer Tracy. La mujer del año fue estrenada en 1942, significó un éxito, los críticos elogiaron la química entre los actores y Higham señaló que notaron el «incremento de madurez y perfeccionamiento» de Hepburn.[85] The World-Telegram destacó las dos «brillantes actuaciones»[86] y la actriz recibió una cuarta nominación al Óscar por su papel como la mujer independiente y profesional Tess Harding. Durante el transcurso de la película firmó un contrato de estrella con MGM.[78]

1940ko hamarkadako desazelerazioa (1942-1949) aldatu

1942an, Hepburn Broadwayra itzuli zen, Philip Barryren beste lan batean (Maitasunik gabe) agertzeko. Lan hori ere aktorearentzat idatzi eta pentsatu zuten. Kritikariak ez ziren oso gogotsuak izan produkzioarekin, baina Hepburn oso ezaguna zela, 16 aste iraun zuen lanak, salmenta neketsuekin..[86] [87] MGM irrikitan zegoen Tracy eta Hepburn film berri batean biltzeko, eta Sugar sakratua(1942) prestatu zuen, misteriozko drama, faxismoaren arriskuei buruzko propaganda-mezu bat igortzen zuena. Hepburn-ek adierazpen politiko duina egiteko aukera gisa ikusi zuen hori. Kritika txarrak jaso zituen, baina finantza-arrakasta izan zuen, eta horrek berretsi egin zuen Tracy-Hepburn bikotearen ospea.[88].[89]

 
Hepburn eta Spencer Tracy. .[90] Urteko emakumea filmean (1942).
 
Tráiler Urteko emakumea (1942)

Urteko emakumea filmetik, Hepburn-ek Tracyrekin harreman erromantikoa izan zuen, eta alkoholismoa eta insomnioa zituen izarrari laguntzen aritu zen..[91] Haren karrera, beraz, moteldu egin zen, eta gutxiago lan egin zuen hamarraldiaren gainerakoan, 1930ean egindakoarekin alderatuta —batez ere, 1950 arte ez baitzen berriro agertu eszenan—.[92] 1943an aurkeztu zuen bakarra Stage Door Canteen filma izan zen, gerra garaian morala goratzeko filma, eta bere burua bezala agertu zen. Ezohiko papera egitea erabaki zuen 1944an, Dragon Seed aurrekontu handiko draman nekazari txinatar bat interpretatu zuenean. Oso gustura agertu zen filmarekin, baina erantzun ez oso gogotsua jaso zuen, eta Hepburn «ez dator bat paperarekin» deskribatu zuten.[93] Gero, Tracyrekin elkartu zen Sin amor (1945) filmaren bertsio zinematografikorako; ondoren, The Razor's Edge-n paper bat egiteari uko egin zion aktorea Broadwayra itzultzen laguntzeko.[94] SGero, Tracyrekin elkartu zen Sin amor (1945) filmaren bertsio zinematografikorako; ondoren, The Razor's Edge-n paper bat egiteari uko egin zion aktorea Broadwayra itzultzen laguntzeko.[95]Maitasunik gabe filmak kritika txarrak jaso zituen, baina bi aktoreekin egindako film berri batek gertaera handi bat ekarri zuen eta estreinaldia jendetsua izan zen, 1945eko Pazko astean hainbat sarrera salduz[95]

Hepburnen hurrengo filma Undercurrent (1946) izan zen, Robert Taylor eta Robert Mitchumekin gaizki hartu zuten film beltza.[96]Tracyrekin egindako laugarren filma 1947an estreinatu zen: The Sea of Grass izeneko Estatu Batuetako Mendebalde Zaharrean girotutako drama. kritika ez zen oso eraginkorra izan, nahiz eta horrek ez zuen finantza-arrakasta eragotzi, ez herrian, ez atzerrian.[97] Urte horretan bertan, Clara Schumann interpretatu zuen Song of Love-n, eta piano-jole batekin entrenatu behar izan zuen..[98] Urrian kaleratu zenean, nabarmen aldatu zen Hepburnen karrera, Hollywooden gero eta mugimendu antikomunista handiagoa zegoelako. Batzuek aurrerakoi arriskutsu gisa ikusi zuten, ez zioten lanik eskaini bederatzi hilabetez, eta zurrumurruak sortu ziren Song of Loveren proiekzioan ikusleek gauzak bota ote zituzten.[99] Zineman izan zuen hurrengo papera Claudette Colbert ordezkatzea erabaki zuenean iritsi zen ustekabean, Frank Capra State of the Unionen (1948) drama politikoan filmatzen hasi baino egun batzuk lehenago.

Su siguiente papel en el cine llegó de forma inesperada cuando acordó sustituir a Claudette Colbert solo unos días antes de comenzar el rodaje en el drama político de Frank Capra State of the Union (1948).[100] Kritikariek ondo erantzun zioten filmari, eta diru-bilketa ona izan zen.[99].[101]

Biak agertu ziren pantailan hirugarren urtez jarraian 1949an Adanen sahietsa lanean. Urteko emakumea filmean bezala, “sexuen arteko borroka” izeneko komedia izan zen, eta Garson Kanin eta Ruth Gordon lagunek idatzi zuten bikotearentzat. Gortean elkarren aurka dauden abokatu ezkonduen istorioa zen, eta Hepburn-ek honela deskribatu zuen: «ezin hobea Tracy eta niretzat».[102] Bere ikuspuntu politikoek herrialde osoko antzokietan piketeak bultzatzen jarraitzen zuten arren, Adánen saihetsa filmeak arrakasta handia izan zuen eta ordura arteko errentagarriena izan zen Tracy-Hepburn-en filmetako bat..[103] New York Timesko kritikari batek, Bosley Crowtherrek, gorespen-hitzak izan zituen filmerako, eta bikotearen «bateragarritasun perfektua» nabarmendu zuen.[104]

Hazkunde profesionala (1950-1952) aldatu

 
Hepburn Humphrey Bogartekin The African Queen (1951) filmean

1950eko hamarkadan, Hepburnek zenbait erronka profesional hartu zituen bere gain, eta bere bizitzako beste edozein unetan baino gehiago eskatu zion bere buruari, belaunaldiko aktore gehienak erretiratzen hasi zirenean.[105]Berg-ek honela deskribatu zuen hamarkada hori: «bere ondare handiaren erdigunea» eta «benetan bere barnerantz joan zen garaia»[106]1950eko urtarrilean, Hepburn ausartu zen Shakespeare interpretatzen, Rosalind As You Like It-en egiteko deitu zutenean. Paper klasikoak egin zitzakeela frogatu nahi zuen, eta hauek nabarmendu egin zen.«Hobe da zerbait zaila probatzea eta porrot egitea, denbora guztian segurtasunez jardutea baino».[107]Corte Antzokian estreinatu zuten New Yorken, eta sarrerak ia agortuta geratu ziren 148 ikuskizunetarako[108]. Ekoizpenak bira bat egin zuen eta Hepburni buruzko iritziak askotarikoak izan ziren, baina aktorea Hollywooden agertokian kalibre handiko materiala egiten zuen izar bakarra zen.[109]

1951n, Hepburnek The African Queen filmatu zuen, Technicolor-en egin zuen lehen filma. Bertan, Rose Sayer birsortu zuen, Lehen Mundu Gerra hasi zenean Alemaniako Ekialdeko Afrikan bizi zen misiolari ezkongabe eta xelebrea. Humphrey Bogart izan zuen koprotagonista, eta Kongo Belgikarrean filmatu zen batez ere. Hepburnek onartu egin zuen aukera hori.[110]Hala ere, esperientzia zaila izan zen, disenteriaz gaixotu baitzen filmazioan.[111]Geroago, bidaiari buruzko memoria-liburua argitaratu zuen. 1951aren amaieran kaleratu zuten filma, herritarren oniritziarekin eta kritikaren txalotzearekin,[112] eta Hepburni aktore onenaren bosgarren izendapena eman zion Akademiako sarietan. The African Queen bere lehen film emankorra izan zen, Tracyren konpainiarik gabe, aurreko hamarkadan The Philadelphia Story egin zutenetik. Horrek erakutsi zuen arrakastatsua izan zitekeela hura gabe, eta, ondorioz, erabat ezagun egin zen.[113]

Hepburn Pat and Mike (1952) komedia erromantikoa filmatzen hasi zen. Kanin eta Gordonek Tracy-Hepburn produktu gisa puntualki egituratutako bigarren filma da. Aktorea bizitza errealeko kirolari aktiboa zen, eta Kaninek ondoren deskribatu zuen hori izan zela filmerako inspirazioa: «Kate-ri egun batean tenisean jolasten zegoela begiratzen ari nintzela... publikoa plazer handi bat galtzen ari zela bururatu zitzaidan»[114] Hepburn presionatuta sentitzen zen errendimendu handiko zenbait kirol egin behar izan zituelako, eta horietako asko ez zirelako sartu proiekzioan.[115]Pat and Mike kritikak txalotu zuen bikotearen produkziorik ezagunenetako bat izan zen, baita Hepburn-en faborito ere, Tracyrekin egin zituen bederatzietatik.[116] Bere lanak aktore onenaren Urrezko Globorako izendapena ekarri zion.[117]

1952ko udan, Hepburn Londresko West Endera joan zen, George Bernard Shawren The Millionairess lanean hamar asteko denboraldi batean parte hartzeko. Gurasoek haurra zela irakurri zioten Shaw, eta horrek aktorearentzako esperientzia berezi bihurtu zuen obra.[118]The Millionairess txalotua izan ondoren Broadwayra eraman zuten, eta 1952ko urrian aurkeztu zuten Shubert antzokian. Kritikak ez zion goraipamen handirik egin, baina sarrerak hamar astetan agortu ziren. [119].[120] Hepburn lana film baterako egokitzen saiatu zen: Preston Sturgesek gidoi bat idatzi zuen, eta aktorea doan lan egiteko eta zuzendariari bere kontura ordaintzeko eskaini zen, baina ikerketa bakar batek ere ez zuen proiektua hartu nahi izan. Geroago,[121] bere karrerako desengainurik handiena izan zela esan zuen..[118]

Legatua aldatu

Hepburn kultura-irudi garrantzitsu eta eraginkortzat hartzen da. Ros Hortonek eta Sally Simmonsek Mundua aldatu zuten emakumeak liburuan sartu zuten, eta munduko historia eta kultura eratzen lagundu zuten berrogeita hamar emakume ohoratzen ditu. Encyclopιdia Britannicako «mundua aldatu zuten 300 emakumeen» zerrendan ere izendatu zuten.

 
Hepburn XX. mendeko emakume emantzipatu estatubatuarra izan zen. Hepburnen bizimodua ez zen batere ohikoa, eta zineman birsortu zituen emakume independenteak (Tess Harding, Woman of the Year, irudian).

,[122] Ladies Home Journaleko XX. mendeko 100 emakume garrantzitsuenak liburuan,[123]Variety aldizkariko 100 ikonoetan[124]eta 84. postuan dago VH1-en pop-kulturaren garai guztietako 200 ikonorik handienen zerrendan. .[125] 1999an, American Film Institutek inoiz izan den emakume-izarrik handiena izendatu zuen Hepburn.[126]

Hepburn-en ondarea modaren eremura zabaltzen da. Modan, emakume batentzat iraultzailea zen unean prakak eramateagatik aitzindaria izan zen. Emakumeentzako galtza egokiak egiten lagundu zuen, fanak janzkera imitatzen hasi ziren bitartean. 1986an sari bat jaso zuen Estatu Batuetako Moda Diseinatzaileen Kontzejuan egindako ibilbideagatik, emakumezkoen modan izan zuen eragina aitortzeko[127]

Filmografia aldatu

1930etan aldatu

1940etan aldatu

1950etan aldatu

1960etan aldatu

1970etan aldatu

1980etan aldatu

1990etan aldatu

[128][129]

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ (Ingelesez) James, Caryn. (2003-06-30). «Katharine Hepburn, Spirited Actress, Dies at 96 (Published 2003)» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
  2. ↑ «Academy Awards Best Actress» www.filmsite.org (Noiz kontsultatua: 2022-08-07).
  3. ↑ (Ingelesez) «AFI’s 100 YEARS…100 STARS» American Film Institute (Noiz kontsultatua: 2022-08-07).
  4. ↑ (Ingelesez) «Film star Hepburn dies at 96» the Guardian 2003-06-30 (Noiz kontsultatua: 2022-08-07).
  5. ↑ (Ingelesez) Twitter; Instagram; Email; Facebook. (2003-07-01). «It was her defining role: life» Los Angeles Times (Noiz kontsultatua: 2022-08-07).
  6. ↑ «Encyclopædia Britannica's Guide to Women's History» web.archive.org 2014-05-29 (Noiz kontsultatua: 2022-08-07).
  7. ↑ Hepburn (1991) p. 44.
  8. ↑ Hepburn (1991) p. 46.
  9. ↑ Chandler (2011) p. 6.
  10. ↑ Higham (2004) p. 5.
  11. ↑ Hepburn (1991) p. 49.
  12. ↑ Chandler (2011) p. 7.
  13. ↑ Hepburn (1991) p. 109; Higham (2004) p. 11.
  14. ↑ Higham (2004) p. 16; Hepburn (1991) p. 112.
  15. ↑ Higham (2004) p. 16.
  16. ↑ Kanin (1971) p. 22.
  17. ↑ Higham (2004) p. 16.
  18. ↑ a b Hepburn (1991) p. 118.
  19. ↑ Berg (2004) p. 74.
  20. ↑ Hepburn (1991) p. 120.
  21. ↑ Higham (2004) p. 17.
  22. ↑ Berg (2004) p. 75.
  23. ↑ Dickens (1990) p. 229.
  24. ↑ Hepburn (1991) p. 128.
  25. ↑ Higham (2004) p. 23.
  26. ↑ Higham (2004) p. 21.
  27. ↑ Haver (1980) p. 94.
  28. ↑ a b Haver (1980) p. 96.
  29. ↑ Prideaux (1996) p. 15, cita a Hepburn diciendo: «Nunca se me ocurrió dudar de mí misma. Cuando trabajé por primera vez con John Barrymore, lo vi un poco y pensé: "¡Puedo manejar esto perfectamente con facilidad!"».
  30. ↑ Higham (2004) pp. 30–31.
  31. ↑ Berg (2004) p. 82.
  32. ↑ Higham (2004) p. 39.
  33. ↑ Hepburn (1991) p. 178 para películas; p. 181 para amistad.
  34. ↑ Berg (2004) p. 84.
  35. ↑ Higham (2004) p. 44.
  36. ↑ a b Berg (2004) p. 86.
  37. ↑ Berg (2004) p. 85.
  38. ↑ Haver (1980) p. 96.
  39. ↑ Berg (2004), p. 89; Higham (2004) p. 57.
  40. ↑ Berg (2004) p. 91.
  41. ↑ Berg (2004) p. 92.
  42. ↑ Berg (2004) p. 92.
  43. ↑ Higham (2004) p. 60.
  44. ↑ Higham (2004) p. 62.
  45. ↑ Hendrickson (2013) p. 311
  46. ↑ Hepburn (1991) p. 166.
  47. ↑ Berg (2004) p. 93.
  48. ↑ Berg (2004) p. 91.
  49. ↑ Hepburn (1991) p. 4.
  50. ↑ Berg (2004) p. 105.
  51. ↑ Higham (2004) p. 66.
  52. ↑ Berg (2004) p. 106.
  53. ↑ Higham (2004) p. 68.
  54. ↑ Berg (2004) p. 109.
  55. ↑ Berg (2004) p. 109.
  56. ↑ Berg (2004) p. 110.
  57. ↑ Berg (2004) pp. 111–112.
  58. ↑ Berg (2004) p. 126.
  59. ↑ Berg (2004) p. 112.
  60. ↑ Horton y Simmons (2007) p. 120.
  61. ↑ Txantiloi:Cita noticias
  62. ↑ Kanin (1971) p. 284.
  63. ↑ Kanin (1971) p. 85.
  64. ↑ Berg (2004) p. 111.
  65. ↑ Britton (2003) p. 16.
  66. ↑ a b Berg (2004) p. 114.
  67. ↑ Chandler (2011) p. 105.
  68. ↑ Haver (1980) pp. 237–238.
  69. ↑ Higham (2004) p. 94.
  70. ↑ Dickstein (2002) pp. 48–50.
  71. ↑ a b Berg (2004) p. 118.
  72. ↑ Hepburn (1991) p. 201.
  73. ↑ Verlhac (2009) p. 8; Chandler (2011) p. 142.
  74. ↑ Edwards (1985) p. 166.
  75. ↑ Higham (2004) p. 97.
  76. ↑ Berg (2004) p. 137.
  77. ↑ Curtis (2011) p. 224.
  78. ↑ a b Dickens (1990) p. 17.
  79. ↑ Berg (2004) pp. 139–140.
  80. ↑ Txantiloi:Cita noticias
  81. ↑ Higham (2004) p. 104.
  82. ↑ Txantiloi:Cita web
  83. ↑ Kanin (1971) p. 81.
  84. ↑ Berg (2004) p. 147.
  85. ↑ Higham (2004) p. 113.
  86. ↑ a b Curtis (2011) p. 457.
  87. ↑ Berg (2004) p. 178.
  88. ↑ Berg (2004) p. 175.
  89. ↑ Curtis (2011) p. 480; Kanin (1971) p. 5.
  90. ↑ Chandler (2011) p. 149.
  91. ↑ Curtis (2011) p. 702, cita que la hija de Tracy dijo: «[el alcoholismo] fue algo que [mi padre] tuvo que batallar toda su vida». Para insomnio, ver Curtis (2011) pp. 508, 662, 670, 727.
  92. ↑ Berg (2004) p. 179.
  93. ↑ Dickens (1990) p. 18.
  94. ↑ Curtis (2011) p. 522.
  95. ↑ a b Curtis (2011) p. 515.
  96. ↑ Higham (2004) p. 129.
  97. ↑ Curtis (2011) p. 549.
  98. ↑ Higham (2004) p. 131.
  99. ↑ a b Curtis (2011) p. 555.
  100. ↑ Berg (2004) p. 182.
  101. ↑ Curtis (2011) p. 564.
  102. ↑ Hepburn (1991) p. 246.
  103. ↑ Curtis (2011) p. 587.
  104. ↑ Txantiloi:Cita noticias
  105. ↑ Berg (2004) p. 192.
  106. ↑ Berg (2004) p. 193.
  107. ↑ Curtis (2011) p. 728.
  108. ↑ Hepburn (1991) p. 267.
  109. ↑ Berg (2004) p. 186.
  110. ↑ Berg (2004) p. 194.
  111. ↑ Dickens (1990) p. 21.
  112. ↑ Berg (2004) p. 198.
  113. ↑ Curtis (2011) p. 633.
  114. ↑ Kanin (1971) p. 169.
  115. ↑ Curtis (2011) p. 622.
  116. ↑ Berg (2004) pp. 198–199.
  117. ↑ Txantiloi:Cita web
  118. ↑ a b Chandler (2011) p. 200.
  119. ↑ Dickens (1990) p. 22.
  120. ↑ Curtis (2011) p. 635.
  121. ↑ Kanin (1971) p. 163; Berg (2004) p. 200.
  122. ↑ Txantiloi:Cita web
  123. ↑ Txantiloi:Cita web Hepburn puede ser vista retratada en la portada del libro.
  124. ↑ Txantiloi:Cita web
  125. ↑ Txantiloi:Cita web
  126. ↑ Txantiloi:Cita web
  127. ↑ Txantiloi:Cita noticias
  128. ↑ Dickens, Homer. (1990). The films of Katharine Hepburn. (1st Carol Pub. Group ed.. argitaraldia) Carol Pub. Group ISBN 0-8065-1175-3. PMC 21987023. (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
  129. ↑ «Katharine Hepburn» IMDb (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Katharine_Hepburn&oldid=9329527"(e)tik eskuratuta