Herrialde nordikoak
Herrialdeko nordikoak, eskandinaviar herrialdeak edo Eskandinaviako herrialdeak iparraldeko Europako bost estatu hartzen dituen eskualde geografiko eta kulturala da: Danimarka, Finlandia, Islandia, Norvegia eta Suedia. Gainera, Faroe uharteak, Groenlandia, Åland eta Svalbard barnean ere hartzen dituzte. Eskandinaviako herrialdeek asko dute komunean bizimoduari, historiari, hizkuntzari eta gizarte egiturari dagokienez.
Herrialde nordikoak | |
---|---|
Geografia | |
![]() |
Ia 3,5 milioi kilometro karratuko azalera duen arren, bere lurraldearen erdia baino gehiago bizigaitza da, eta izotz-geruzez eta icebergez osatua dago, batez ere Groenlandian. 2014ko urtarrilean, 26 milioi biztanle zituen. Eskandinaviako herrialdeek munduko adierazle askotan lehen postuak lortu dituzte, hezkuntza, ekonomia, lehiakortasuna, eskubide zibilak, bizi-kalitatea eta giza garapena barne.
Finlandiako biztanle gehienek suediarrek, norvegiarrek eta daniarrek ez bezalako jatorri etnikoa dute, baita hizkuntza guztiz desberdina ere — finlandiera —. Hala eta guztiz ere, suedierak bigarren hizkuntza ofizial gisa duen estatusak eta 550 urteko suediar okupazioak emandako lotura historiko eta kultural estuek multzoaren zatitzat hartzea eragiten dute.
Bost herrialde eskandinaviarrek eta estatus berezia duten hiru egoitzek Kontseilu Nordiko izenekoa osatzen dute, lankidetzarako parlamentu arteko erakundea.
HistoriaAldatu
Mendea | Erakunde politikoak | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Daniarrak | Islandiarrak | Faroetarrak | Groenlandiarrak | Norvegiarrak | Suediarrak | Finlandiarrak | ||
XII. | Danimarka | Islandiar mankomunitatea | Norvegiako Erresuma | Suedia | ||||
XIII. | Norvegiako Erresuma | |||||||
XIV. | ||||||||
XV. | Kalmarko Batasuna | |||||||
XVI. | Danimarka eta Norvegiako Erresuma | Suedia | ||||||
XVII. | ||||||||
XVIII. | ||||||||
XIX. | Danimarka | Suedia eta Norvegia arteko Batasuna | Finlandiako Dukerri Handia | |||||
XX. | Danimarka | Islandia | Faroeak | Groenlandia | Norvegia | Suedia | Åland | Finlandia |
XXI. |
Mendeko lurraldeak letra etzanean.