Wikipedia

Giza Eskubideen Defendatzaileen Nazioarteko Eguna

Giza Eskubideen Defendatzaileen eta emakumeen giza eskubideen alde lan egiten dutenen Nazioarteko Eguna azaroaren 29an ospatzen da, eta Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalean eta hura garatzen duten arauetan jasotako eskubideak egi bihurtzeko lan egiten duten emakumeen aintzatespenari buruzkoa da. 2005ean Kolonbon (Sri Lanka) egin zen Emakume Defendatzaileen Nazioarteko Lehen Kontsulta izendatu zuten eta urtero egiten da 2006ko azaroaren 29an hasita.[1][2][3] NBEren Batzar Orokorrak giza eskubideen defendatzaileei buruz hartutako lehen ebazpena 2013ko abenduaren 18an onartu zen, eta "Defentsa-ebazpena" deitzen zaio.[4]

Giza Eskubideen Defendatzaileen Nazioarteko Eguna
Irudia
Motanazioarteko egun
Indarraldi2006ko azaroaren 29a - 
EgunAzaroaren 29

NBEko Giza Eskubideen Kontseiluko adituen arabera, egoera bereziki konplexua da emakumeen aurkako indarkeria salatzen duten emakume defendatzaileentzat, batez ere landa-eremuetan edo hiri-erdietan, erauzketa-proiektuengatik ingurumen-hondamena salatzen dutenentzat, ugaltze-osasunerako eskubideen alde lan egiten dutenentzat, beren etniagatik, ezgaitasunagatik, adinagatik edo sexu-lehentasunagatik sozialki kontrolatutako estigmatizazioengatik eta lurraldeetan aurkitzen diren taldeengatik.[5]

Giza eskubideak defendatzen dituzten emakumeen eta emakumeen eskubideen alde lan egiten duten erakundeen aurka egindako erasoetan, ohikoa da bereizkeria- eta genero-indarkeriaren adierazpenak aurkitzea, hala nola, genero-estereotipoetan, sexu-erasoetan edo bortxaketa-mehatxuetan oinarritutako difamazio-kanpainak, defentsa-erakundeen familiei egindako erasoak eta are feminizidio-/femizidio-kasuak ere.[6] Azaroaren 29an emakume ekintzaileei eskainiko zaie bereziki, eta abenduaren 9an Giza Eskubideen Defendatzaileen Nazioarteko Eguna ospatzen da.[7][8]

Historia aldatu

1998an, Giza Eskubideen Defendatzaileen Goi-bilera egin zen Parisen. Bilera hartan, Giza Eskubideen defendatzaileek oro har zituzten arriskuak salatu eta nazioarteko arreta lortu zen.[9] Urte bereko abenduaren 9an, NBEko Batzar Nagusiak lehen adierazpena onartu zuen, giza eskubideen defentsan diharduten pertsonen funtsezko zeregina eta haien babesa bermatzeko beharra onartu zituena.

2003an, Asiako eta Ozeaniako Foroek Emakumeei, Zuzenbideari eta Garapenari buruz (APWLD), Amnistia Internazionalak (AI) eta International Women’s Rights Action Watch - Asia Pacific (IWRAW-AP) antolatutako lurralde-kontsulta batean, Giza Egoera Bereziko Hina Jilani elkartuarekin tratatu zuten elkar. Nazioarteko kontsulta bat egitea, izan zen igindako gomendio nagusietako bat, giza eskubideen aldekoek jasaten dituzten giza eskubideen urraketei buruz, generoagatik eta proposatzen dituzten genero-arazoengatik.

2004ko apirilean, Genevan bildu ziren giza eskubideen defentsarako gaietan lan egin nahi duten zenbait emakume-talde eta giza eskubideen defentsarako erakunde, eta Giza Eskubideen Defentsarako Emakumeen Nazioarteko Kanpaina Koordinatzeko Nazioarteko Batzordea osatu zuten. Kanpaina honetako erakundeen artean daude: Amnistia Internazionala, Asiako eta Ozeaniako Foroa Emakumeei buruzko Zuzenbidea eta Garapena (APWLD); Emakumeen Mundu Mailako Lidergorako Zentroa (CWGL); Formum Asia; Front Line; Inform; Nazioarteko Giza Eskubideen Batzordeea, Gai eta Lesbianentzat (IGLHRC); Giza Eskubideetarako Nazioarteko Zerbitzua (ISHR); ISIS Emakumeen Nazioarteko Kultura arteko Trukea (Λ-WICCE); Latinoamerikako eta Karibeko Batzordea Emakumearen Eskubideak Defendatzeko (CLADEM); Emakumeak Lege Musulmanen arabera (WLUML), eta Torturaren kontrako Mundu Erakundea.[9]

2005eko azaroaren 29tik abenduaren 2ra Kolombo hirian, Sri Lankan, “Giza eskubideak defendatzen dituzten emakumeei buruzko nazioarteko kontsulta” egin zen. Nazioarteko batzorde horrek 70 herrialdetako 200 ekintzaile baino gehiago bildu zituen. Irekiera-hitzaldietako batean, Hina Jilanik, Nazio Batuetako idazkari nagusiaren ordezkari bereziak, Giza Eskubideak defendatzen dituzten pertsonen egoerari buruz, adierazi zuen premiazkoa dela giza eskubideen arloan lan egiten duten emakumeen egoera bereziak identifikatzea eta aintzat hartzea, giza eskubide unibertsalen aldeko borrokan parte-hartze garrantzitsua dutela bermatzeko, onartzeko eta baloratzeko. Jilanik onartu zuen, jada, giza eskubideen defendatzaileek erasoen aurrean duten ahultasun berezia, generoari, heterosexualitateari eta feminitateari buruzko kultura-arauen erronkagatik, beren identitateetan eta defentsa-lanean.[9]

2005eko bilera horretan, azaroaren 29a "Giza Eskubideen Defendatzaileen Nazioarteko Eguna" izendatzea erabaki zen. 2006ko azaroaren 29an egin zen lehen aldiz.[1][2] 2008an, Giza Eskubideen Defentsarako Emakumeen Nazioarteko Koalizioa sortu zen formalki, kanpaina aurrera eramateko, eta, 2013an, NBEko Batzar Nagusiak ebazpen bat onartu zuen, giza eskubideen defendatzaileen egoera berezia berariaz onartzen duena.[10]

NBE: defentsa-erakundeen babesa aldatu

1998ko abenduaren 9an, NBEren Batzar Orokorrak Giza Eskubideak eta Oinarrizko Askatasunak Sustatu eta Babesteko Gizabanakoen, Taldeen eta Erakundeen Eskubide eta Betebeharrari buruzko Adierazpena onartu zuen, Giza Eskubideen Defendatzaileei[11] buruzko Adierazpena izenarekin ezagutzen dena. Adierazpen horretan, Nazio Batuek giza eskubideen alde egiteko legitimitatea aitortu zuten.[11] Pertsona orok du eskubidea, bakarka edo taldean, giza eskubideak eta oinarrizko askatasunak sustatu eta gauzatzen laguntzeko, Estatuko eta nazioarteko planoetan, eranskinaren 1. artikuluan adierazten den moduan.[11]

2013ko martxoaren 21ean, 22/6 Giza Eskubideen Kontseiluak onartutako Ebazpenean. Giza eskubideen defendatzaileak babestea giza eskubideen defendatzaileek aurre egin behar dieten diskriminazio eta indarkeria sistemiko eta estrukturalarekiko ardura berezia adierazten da, eta giza eskubideen defentsarako ingurune seguru eta egokia sortzeko ahaleginetan genero-ikuspegia txertatzeko eskatzen die estatuei.[12]

Emakumeen eskubideak eta giza eskubideen defendatzaileen egoera lehen aldiz onartu zituen Emakumearen Egoera Juridiko eta Sozialaren Batzordeak 2013ko 57. saioan, eta gobernuei, Nazio Batuen sistemako erakunde eskudunekin, nazioarteko eta eskualdeetako erakundeekin, giza eskubideen erakunde nazionalekin, gizarte zibileko erakundeekin, sektore pribatuarekin, enplegu-emaileen antolakundeekin, beste erakunde batzuekin, sindikatuekin batera, indarkeria babesteko eskatzen die.

NBEren Batzar Orokorrak giza eskubideen defendatzaileei buruz hartu zuen lehen ebazpena 2013ko abenduaren 18an onartu zen: “Gizabanakoen, taldeen eta erakundeen Zuzenbide eta Betebeharrari buruzko Adierazpena sustatzea, Giza Eskubideak eta Oinarrizko Askatasunak Sustatu eta Babesteko Mundu Osoan Onartuta: Giza Eskubideen Defendatzaileen Babesa[4]

Datuak aldatu

Mexiko Mesoamerikako herrialde bortitzena da defentsa-egileentzat, 1360 eraso egin baitzituzten defentsa-sortzaileen kontra 2013 eta 2016 bitartean, Hondurasekin (1009 kasu) eta Guatemalarekin (738 kasu) batera, Giza Eskubideen aldeko Emakume Defendatzaileen Ekimen Mesoamerikarraren arabera. Mexikon, 2012tik 2017ra bitartean hildako 22 defendatzaile daude. 2017an hil zituzten: Miroslava Breach Velducea kazetaria Chihuahuan hil zuten; Yucatanen Emma Gabriela Molina Canto defendatzailea; Miriam Elizabeth Rodríguez Martínez Tamaulipasen maiatzean eta ekainean, Pueblan, Meztli Omoxóabitysaria hil zuten.[13]

2013tik 2016ra bitartean, 1360 eraso egin ziren Mexikon Giza Eskubideen defendatzaileen aurka (DH). Eraso horien ezaugarri izan ziren genero-indarkeriaren elementuak, kasuen %35ek hizkera sexistako difamazio-kanpainak, sexu-bortxaketako mehatxuak eta familiakoen aurkako mehatxuak, eta Mexikoko Giza Eskubideen Defendatzaileen Sare Nazionalaren arabera, sexu-jazarpena gizarte-sareetan.[13]

Emakume defendatzaileen oztopoak eta diskriminazioak aldatu

NBEko Giza Eskubideen Kontseiluko adituen arabera, emakume eta giza eskubideen aldeko ekintzaile izateak areagotu egiten ditu bere lanean dituen arriskuak; bere osasunari, bizitzari, familia- eta komunitate-harremanei eragiten diete; ekarpen-gaitasuna murrizten dute, eta horrela eragiten diete parte hartzen duten erakundeei eta borrokatzen duten arrazoiei. Halaber, emakume gehiagok beren eskubide politikoak erabiltzea eta beren parte-hartzearekin gizarte osoaren garapenari eta demokraziari laguntzea eragozten dute.

Bereizkeria horrek, halaber, aldaketaren eragileak diren emakumeak inhibitzen eta adoregabetzen ditu, baina errepresalien beldur izateagatik ez dira ausartzen giza eskubideen defendatzaile gisa identifikatzen.

Giza eskubideen aldeko emakumeen aurkako bereizkeria eta oztopoak honela adierazten dira:[5]

  • Eraso misoginoak: Beren eskubideak eskatzeko genero-rol tradizionalak haustea erabakitzen duten emakumeek eta beren komunitateetakoek gaitzespen eta estigmatizazioari egin ohi diote aurre. Erasoek, hedabideen bidez sarritan, defentsa-egileek beren lanaren bidez aurre egiten dieten estereotipo berberen inguruan sortzen dira. "Ama txar" edo "puta" gisa etiketatzen dira, haien sexu-orientazioa zalantzan jartzen da, eta itxura fisikoak edo "feminitate" faltak barregarri utz ditzake.
  • Generoan oinarritutako indarkeria: sexu-erasoak edo bortxaketa-mehatxuak eta haien familiaren aurkako erasoak giza eskubideen defendatzaileen aurkako bi eraso mota dira. Eraso horiek Estatuko agintari eta erakundeek egiten dituzte, baita eragile pribatuek ere, enpresa gisa, baina baita beren familia, komunitate eta erakundeek ere.
  • Babes eta justiziarako sarbiderik eza: Giza eskubideak defendatzen dituen emakume bati eraso egiten zaionean, seguruenik ez du bere familiaren edo komunitatearen laguntzarik izango, eta batzuetan baita bere erakundearena ere. Izan ere, genero-estereotipoek jarraitzen dute, eta, horren ondorioz, zalantzan jarri eta kritikatu egiten da emakumeek politikan parte hartzea eta etxeko lanetan ez aritzea. Bestalde, emakume defentsari bat justiziaren aurrean eraso eta salaketa egin diotenean, litekeena da hura berrindartu eta zalantzan jarriko duten agintariekin borrokatzea, haren lekukotzaren balioa eta gertaeren larritasuna zalantzan jarriz. Emakume horietako askok ere ez dituzte legezko ekintzak gauzatzeko beharrezko baliabideak. Bestalde, gaur egungo babes-mekanismoek, oro har, genero-ikuspegi egokia izaten dute, emakumeek gizartean duten desberdintasuna, diskriminazioa eta bazterketa kontuan hartuko lituzkeena, eta erantzun eraginkorra proposatuko lukeena, haien beharrei eta lehentasunei erantzuteko. Babes-neurriak ez dira generoarekiko sentikorrak izaten, ez baitituzte kontuan hartzen emakumeen egoera partikularrak; esaterako, familiako zaintzaile-lana.
  • Emakume-erakundeentzako baliabiderik eza eta defentsa-egileek bizitza politiko eta publikoan parte hartzeko laguntza: Emakumeen erakundeek baliabide gutxiago izateko eta beren lana egiteko babes politiko gutxiago izateko joera dute. Emakume defensore asko ez dira beren lidergoagatik eta ekarpenagatik aintzatesten, ezta beren erakunde, familia eta komunitateetan ere, eta bakarrik egin behar dituzte etxeko eta zaintzako lanak, jarduera publiko edo politikoetan parte hartzeko astia bilatzen duten bitartean.[5]

Eraildako ekintzaileak aldatu

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ a b 29 de noviembre - Día Internacional de las Mujeres Defensoras de los Derechos Humanos • Centro Internacional para la Promoción de los Derechos Humanos. .
  2. ↑ a b «Women Human Rights Defenders International Coalition (WHRD-IC) Statement on International Women Human Rights Defenders Day, 29 November 2016 |» www.defendingwomen-defendingrights.org.
  3. ↑ «8 años celebrando el Día Internacional de las Mujeres Defensoras | JASS (Just Associates)» justassociates.org.
  4. ↑ a b IM-Defensoras y ONU Mujeres. (2016). Texto de la resolución y análisis de las mismas. .
  5. ↑ a b c [http://www.ohchr.org/SP/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=20936&LangID=S «ACNUDH | Día Internacional de las Defensoras de Derechos Humanos 29 de noviembre de 2016»] www.ohchr.org.
  6. ↑ Iniciativa Mesoamericana de Mujeres Defensoras de Derechos Humanos. (25 de noviembre de 2017). «PRONUNCIAMIENTO IM-Defensoras 29 Noviembre 2016 – Día Internacional de las Defensoras de DDHH – IM-Defensoras» im-defensoras.org.
  7. ↑ «ACNUDH | Día internacional de las personas defensoras de los derechos humanos - Miércoles 9 de diciembre de 2015» www.ohchr.org.
  8. ↑ Amnistía Internacional. Amnistía Internacional - Defensores de los derechos humanos. .
  9. ↑ a b c Gabriela De Cicco. «En peligro: las defensoras de los derechos humanos» www.mujeresenred.net.
  10. ↑ La Coalición Internacional de Mujeres Defensoras de Derechos Humanos cumple 10 años. .
  11. ↑ a b c Naciones Unidas. (9 de diciembre de 1998). Texto de la Resolución de la ONU 53/144, de 9 de diciembre de 1998. .
  12. ↑ Naciones Unidas. (21 de marzo de 2013). [http://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain/opendocpdf.pdf?reldoc=y&docid=53bfa88d4 Resolución aprobada por el Consejo de Derechos Humanos 22/6. Protección de los defensores de los derechos humanos. ].
  13. ↑ a b «Día Internacional de las Mujeres Defensoras de Derechos Humanos. México: el país más violento, supera a Honduras y Guatemala. Durante el sexenio de Peña Nieto, una defensora de DH es agredida por día» www.cimacnoticias.com.mx 29 de noviembre de 2017.

Bibliografia aldatu

  • Genero-ikuspegia giza eskubideen defendatzaileen babesean: Mexikoko eta Hondurasko esperientziak. artxibatu zen . Egilea: María Martín Quintana
  • Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights defers, Margaret Sekaggya (2010) Ingelesa

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Giza_Eskubideen_Defendatzaileen_Nazioarteko_Eguna&oldid=9104803"(e)tik eskuratuta