Gartxot
Gartxot, (Itzaltzu, Zaraitzu, XI. mendea - Itzaltzu, 1110) Nafarroako Erdi Aroko euskal poeta edo bardoa izan zen. Gartxoten bizitza eta heriotza ahozko tradizioaren bidez transmititu zen.
Gartxot | |
---|---|
![]() | |
Bizitza | |
Jaiotza | Itzaltzu, XI. mendea |
Herrialdea | ![]() |
Lehen hizkuntza | euskara |
Heriotza | Itzaltzu, 1110 |
Jarduerak | |
Jarduerak | poeta eta Koblakaria |
Biografia laburra
aldatuXII. mende hasieran, Orreagako fraideek jakin zuten Gartxoten seme Mikelot ahots eder-ederrekoa zela, eta beren abade-etxean nahi izan zuten, haren ahots ederraz eta kantaz gozatzeko. Gartxotek, ordea, ez zuen onartu bere semea galtzea, eta abade-etxetik Itzaltzuko mendietara ihesi eraman zuen. Zaraitzuko jaunak aginduta, soldaduek preso hartu zituzten aita-semeak. Haurra fraideen eskuetan erortzea jasan ezinik, Gartxotek semea hil zuen, eta ondorioz, sutara kondenatua izan zen. Kondena haren ordainean, bost urteko itxi zuten Gartxot, Abodi mendiko Elkorreta bortuan[1][2] eraiki zuten dorre batean. Usoek mokoaz gari aleak eramaten zizkioten gosez hil ez zedin. 1110eko apirilean hil zen.[3]
Gaur egungo aipamenak
aldatu- 1917an, Arturo Kanpionek, XIX. mendean sortutako nafar idazleak, ezagutarazi zuen Gartxot bere El bardo de Itzaltzu lanaz.
- 1981ean, Benito Lertxundik, Altabizkar/Itzaltzuko bardoari diskoan, "Itzaltzuko bardoa" abestia eskaini zion.
- 2003an, Asisko Urmenetak Gartxot komiki liburua argitaratu zuen, Jokin Larrearekin eta Marc Armspachekin batera.
- 2011ko azaroan, Gartxot, konkista aitzineko konkista helduentzako marrazki bizidunetako filma estreinatu zen, Asisko Urmenetak eta Juanjo Elordik zuzendurik.
Erreferentziak
aldatu- ↑ (Gaztelaniaz) «Elkorreta (1.313 m) y la cueva de Gartxot» navarrincon.com (Noiz kontsultatua: 2019-01-08).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Sendero de Gartxot - Izalzu» www.turismo.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2019-01-08).
- ↑ «Gartxot», Auñamendi Eusko Entziklopedia.
Kanpo loturak
aldatu- Ibilbidea: Gartxoten bidea mendi ibilia, Nafarroako Pirinioetan.
- Itzaltzuko Bardoa elezaharra, Zaraitzuko ibarreko webgunean.
- Benito Lertxundiren Itzaltzuko Bardoa abestia, YouTube webgunean entzungai.
- Benito Lertxundiren Itzaltzuko Bardoa abestiaren hitzak.
- Gartxot filmaren webgunea.